“อุดมการณ์ กับความจริงเป็นสิ่งที่สวนทาง” คือคำพูดของใครคนหนึ่งที่ฉันจำได้ขึ้นใจ และเชื่อมั่นอย่างนั้นมาตลอด
ตั้งแต่เด็ก ฉันคิดเสมอว่าอาชีพครูอย่างพ่อเป็นอาชีพกิน อุดมการณ์ ทำงานเหนื่อยสายตัวแทบขาดเพื่อแลกกับเงินเดือนอันน้อยนิด ฉันเคยรบเร้าให้พ่อเลิกสอนหนังสือ แล้วรีบ ๆ เออร์ลี่รีไทร์ จะได้ไม่ต้องทำงานตัวเป็นเกลียวให้เสียสุขภาพ เพราะฐานะทางบ้านเราก็พอมีพอกินอยู่แล้ว แต่พ่อไม่เคยคิดจะเลิก พ่อบอกเสมอว่า มันคือหน้าที่ บ่อยครั้งฉันนึกน้อยเนื้อต่ำใจที่พ่อทำงานหนักเสียจนไม่มีเวลาพาไปเที่ยววันหยุดเหมือนครอบครัวคนอื่น พ่อเอาแต่บอกว่า “เหนื่อยแล้ว อยากนอนพักผ่อนอยู่เฉย ๆ ที่บ้าน” และตลอดเวลาที่ผ่านมาฉันมักมองพ่อด้วยความไม่เข้าใจ
ฉันนั่งจ้องพ่อขณะพ่อกำลังขับรถพาฉันและแม่กลับบ้านในเวลาเลิกงาน คิ้วพ่อขมวดติดกัน สีหน้าเคร่งเครียด ไม่พูดไม่จา เป็นภาพที่ฉันเห็นจนชินตา คงเป็นเพราะความเหนื่อยล้าจากการสอนเด็กนักเรียนมาทั้งวัน ปีนี้พ่อดูแก่ขึ้นมาก ผมของพ่อเริ่มมีสีดอกเลาแซมขึ้นจนเห็นชัดเจน แขนที่ใช้จับชอล์กเขียนกระดานวันนี้ดูเหี่ยวลงถนัดตา สภาพร่างกายพ่อโรยรากว่าที่ฉันเคยสังเกตเห็น ฉันทำลายความเงียบบนรถด้วยการถามพ่อถึงเด็ก ๆ ที่โรงเรียน…รอยย่นที่ชิดติดกันบนหน้าผากพ่อคลายออก พ่อยิ้มตาหยีเล่าเรื่องเด็กให้ฟังด้วยน้ำเสียงกลั้วหัวเราะ…
เจ้าตัวแสบ เด็กนักเรียนหลังห้องที่พ่อสู้อุตส่าห์เคี่ยวเข็ญมานมนาน วันนี้สอบติดมหาวิทยาลัยได้ตามที่วาดฝันไว้แล้ว สร้างความปลื้มใจให้ครอบครัวได้ไม่น้อย แม่น้องหิ้วขนมนมเนยมาเต็มมือเพื่อมาขอบคุณพ่อฉันถึงที่โรงเรียน…พ่อบอกกับฉันว่า พ่อไม่เคยต้องการสิ่งตอบแทนอะไรจากเด็ก เพียงแค่ได้ส่งเขาไปให้ถึงฝั่งฝันเท่านั้นก็ถือว่าพ่อได้ทำหน้าที่ของครูอย่างเต็มกำลังแล้ว…พ่อเงียบไปพร้อมทิ้งรอยยิ้มเล็ก ๆ ไว้ที่มุมปาก
อารมณ์ที่เปลี่ยนไปมาของพ่อแบบนี้ทำให้หลายครั้งฉันเองก็อดแปลกใจไม่ได้
จนกระทั่งไม่นานมานี้ ฉันมีโอกาสได้ไปสอนพิเศษที่สถาบันกวดวิชาแห่งหนึ่ง ไม่ปฏิเสธว่าเหตุผลเดียวที่ไปสอนก็เพียงเพื่อ “เงิน” ฉันไม่เคยหาเงินได้มากเท่านี้มาก่อนในชีวิต เหนื่อยแสนเหนื่อย แต่ยังดีที่ได้ค่าตอบแทนเป็นกอบเป็นกำ ตื่นเช้ามาแม้ตาไม่อยากเบิกกว้าง แต่ก็อาศัยปลอบใจตัวเองไปวัน ๆ ด้วยคำว่า “เงิน” คำเดียว ทำให้มีเรี่ยวแรงดีดตัวเองขึ้นมาจากเตียงนอนทั้ง ๆ ที่รู้ตัวดีว่าหลายครั้งก็ไม่ได้ทำเต็มที่ให้คุ้มค่ากับจำนวนเงินที่ได้รับมา วันทั้งวันใจพะวงแต่เพียงว่า เมื่อไรชั่วโมงหนึ่ง ๆ จะผ่านไปสักที จะได้รับเงินแล้วรีบกลับบ้าน
ผ่านไปไม่กี่สัปดาห์ ฉันได้รับคำสั่งอย่างเลี่ยงไม่ได้จากเจ้าของสถาบันกวดวิชา ให้ช่วยสอนน้องนักเรียนมัธยมปลายคนหนึ่งแบบตัวต่อตัว แต่มีเงื่อนไขว่าให้ช่วยสอนฟรีเพราะฐานะทางบ้านน้องไม่ค่อยดี วูบหนึ่งฉันเกิดคำถามขึ้นในใจ
“จะให้สอนไปทำไม เงินก็ไม่ได้สักบาท”
ถ้าความอดทนฉันมีไม่มากพอ ฉันคงขอถอนตัวไปตั้งแต่ครั้งแรกที่สอน เพราะน้องแทบจะไม่เข้าใจอะไรที่ฉันสอนเลย แม้แต่คำศัพท์ภาษาอังกฤษง่าย ๆ อย่าง “teacher” น้องก็ไม่สามารถอ่านออกเสียงได้ นี่เองเป็นสาเหตุให้เหล่าติวเตอร์ทุกคนคอยผลักไสและแอบจับกลุ่มซุบซิบนินทาน้องกันสนุกปาก สุดท้ายจึงหาทางออกด้วยการโยนน้องมาให้ฉัน แต่แล้วฉันกลับต้องตกใจเมื่อรู้ความจริงว่า ไม่นานมานี้น้องเพิ่งประสบอุบัติเหตุอย่างรุนแรง สมองได้รับความกระทบกระเทือนมาก จนทำให้เข้าใจบทเรียนช้ากว่าคนทั่วไป ฉันเลยรู้สึกสงสารน้องขึ้นมาจับใจ
เวลานั้น ฉันคิดแต่เพียงว่าจะทำอย่างไรให้น้องเข้าใจบทเรียน ฉันพยายามทุกวิถีทางและใช้ความอดทนอยู่หลายอึดใจเพื่ออธิบายเรื่องเดิม ๆ ซ้ำแล้วซ้ำอีก ฉันต้องเริ่มสอนน้องใหม่ตั้งแต่ความรู้ระดับประถม กว่าครึ่งชั่วโมงผ่านไป หลังจากที่ ฉันพยายามอธิบายความแตกต่างระหว่าง do กับ does ให้น้องฟังราว ๆ ห้ารอบ ฉันสังเกตเห็นแววตาน้องเริ่มส่องประกาย น้องยิ้มได้เมื่อเริ่มเข้าใจสิ่งที่ฉันสอน แม้จะเป็นเพียงรอยยิ้มเล็ก ๆ แต่ในฐานะของครูมือใหม่คนหนึ่ง ห้วงเวลานั้นทำให้ฉันหายเหนื่อยและรู้สึกอิ่มเอม
ฉันสัมผัสถึงความสุขใจในเหตุผลที่นอกเหนือไปจากค่าตอบแทน สิ่งนี้ฉันเรียกมันว่า “คุณค่าของการทำงาน” ฉันทำไปโดยที่ใจไม่รู้สึกอ่อนล้า ทุก ๆ เช้าฉันมีแรงดีดตัวเองขึ้นจากเตียงนอน แต่ไม่ใช่เพราะเรื่องเงินเหมือนเคย แต่เป็นเพราะฉันรู้สึกว่าตัวเองสามารถสร้างประโยชน์ให้แก่คนบางคนบนโลกใบนี้ได้ด้วย “การให้” แม้ว่าการให้นี้จะเป็นเพียงแค่เศษเสี้ยวหนึ่งที่พ่อทำมาตลอดทั้งชีวิตก็ตาม
นี่คงจะเป็นที่มาของรอยยิ้มที่ปรากฏบนใบหน้าพ่อทุกครั้งเวลาที่พ่อเล่าเรื่องเด็ก ๆ ให้ฉันฟัง แม้ว่า do กับ does จะเป็นเพียงแค่เรื่องเล็ก ๆ ที่เข้าใจได้ไม่ยาก แต่มันกลับสอนบทเรียนที่ยิ่งใหญ่ให้ฉัน
วันนี้ ฉันเชื่อแล้วว่า แท้ที่จริงนั้นอุดมการณ์กับความเป็นจริงคือสิ่งที่เดินทางคู่กันไปได้ต่างหาก
ที่มา นิตยสาร Secret
เรื่อง รำไพพรรณ บุญพงษ์
บทความน่าสนใจ
เอริน กรูเวลล์ ครูผู้เปลี่ยนเด็กเกเรให้กลายเป็นนักเขียนเพื่ออิสรภาพ
“การเต้นรําคือลมหายใจของผม” ปีแอร์ ดูแลน ครูนักเต้นผู้ยิ่งใหญ่แห่งยุค
ครูสาว ว่าที่ดร. อุดมการณ์สูง สอนหนังสือบนดอยมานานร่วม 2 ปี
จ่าสิบเอก สมชาย ธนบัตร ครูผู้ยอมสละชีวิตตนเองเพื่อศิษย์
ผมต้องเป็นครู ครูเชาว์ – เชาวลิต สาดสมัย
ครูต้นกล้วย – วรินทร์ อาจวิไล : สร้างชุมชนคลองเตยให้เป็นแหล่งผลิตนักดนตรีที่ดี
ชีวิตนี้ไม่เสียชาติเกิด ครูลิลลี่ กิจมาโนชญ์ โรจนทรัพย์
สุริยันต์ ตันเต็มสิน จากครูสอนศิลปะตามบ้าน สู่เจ้าของธุรกิจหมวกกันน็อกพรีเดเตอร์ส่งออกทั่วโลก
“สาโรจน์ ตั้งตฤษณกุล” จิตรกรไร้มือ เขาคือแรงบันดาลใจของทุกคน
