พระราชปุจฉาวิสัชนาธรรมเรื่อง “มรรค 8” กับ หลวงพ่อพุธ ฐานิโย
เรื่อง “มรรค 8” กับ หลวงพ่อพุธ ฐานิโย
พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช : ทำไมมรรค 8 จึงมีปัญญาอยู่สองอย่าง?
หลวงพ่อพุธ : มรรค 8 เห็นชอบ ดำริชอบ วาจาชอบ กระทำชอบ เลี้ยงชีพชอบ พยายามชอบ ระลึกชอบ จิตตั้งมั่นชอบ ในเมื่อภูมิจิตของผู้ดำเนินนั้นยังไม่ประชุมพร้อมลงไปเป็นหนึ่ง ทุกสิ่งทุกอย่างจะปรากฏที่อาการ เช่น สัมมาทิฏฐิ (เห็นชอบ) ก็มีอยู่ สัมมาสังกัปปะ (ดำริชอบ) ก็มีอยู่ ทั้งสองอย่างนี้เป็นเรื่องของปัญญา ปัญญาในมรรค 8 ยังไม่มาประชุมพร้อมลงเป็นหนึ่งที่ดวงจิต ยังมีอาการอยู่ 8 นั้น เป็นอาการของมรรคเมื่อประชุมพร้อมเป็นหนึ่ง คือ “สมาธิ” ความประชุมพร้อมเป็นหนึ่งนั้นอยุ่ที่สามธิ ในเมื่อ “สัมมาสมาธิ” เป็นหนึ่งแล้ว ทุกสิ่งทุกอย่างก็จะเกิดขึ้น
ทีนี้ อาการเกิดขึ้นของมรรค 8 ในเมื่อประชุมพร้อมลงแล้ว เราจะนับอาการไม่ถูก เพราะถ้าหากมรรค 8 ยังแยกกันอยู่ตราบใด เราไม่สามารถปฏิบัติจิตไปสู่ภูมิรู้ภูมิธรรมได้เลย เพียงแต่ว่าเราทำให้จิตสงบเพียงนิดหน่อยเท่านั้น เพราะฉะนั้น ผู้บำเพ็ญมักจะหนักใจว่า ทั้ง 8 ข้อนี้จะทำอย่างไร กว่าจะรวมลงมาเป็นหนึ่งมิต้องเสียเวลามากมายหรือ
การรวมธรรมะคือมรรค 8 นี้ เราจะต้องเริ่มด้วยการรักษาศีลให้บริสุทธิ์เป็นการแรกก่อน ประการที่สอง พยายามทำใจ ฝึกหัดจิตใจให้เป็นสมาธิ ประการที่สาม ทำสัมมาทิฏฐิคือความเห็นชอบในการปฏิบัติว่าเพื่ออะไร เพื่อมุ่งผลแห่งความสงบ รู้ยิ่งเห็นจริงตามสภาวธรรมตามความเป็นจริง ในเมื่อศีลก็บริสุทธิ์ เป็นอุบายที่ทำให้จิตสงบลงเป็นหนึ่งซึ่งเรียกว่า “สมาธิจิต” สมาธิเมื่อจิตสงบลงเป็นหนึ่งคือ “จิต” ไปนิ่งอยู่เฉยๆ อันนี้เป็นแต่เพียงมีสมาธิองค์เดียวเท่านั้น ถ้าสติสัมปชัญญะยังไม่มีกำลังเพียงพอ ศรัทธาพละยังไม่เก่ง วิริยพละยังไม่มี สติพละยังไม่พร้อม สมาธิพละยังไม่เข้มแข็ง ปัญญาพละยังไม่มีกำลังที่จะรอบรู้ถึงที่สุด จิตก็ยังไม่ประชุมพร้อมอริยมรรครวมเป็นหนึ่งได้ ต้องพยายามที่จะฝึกหัดสมาธิให้ยิ่งขึ้น
ในเมื่อทั้งมรรค 8 รวมกันเป็นหนึ่งแล้ว มีแต่หนึ่ง ไม่มีสอง ในเมื่อยังไม่ประชุมพร้อม มันก็ยังมีแยกกันเป็นสอง คำถามที่ว่าทำไมปัญญาในมรรค 8 จึงมีสอง ก็เพราะเราไปพูดตามอาการ ในเมื่อเราทำจิตเป็นสมาธิ ประชุมพร้อมด้วยอริยมรรคแล้ว สัมมาทิฏฐิกับสัมมาสังกัปปะรวมเป็นหนึ่ง สัมมาอื่นๆ ก็จะรวมเข้ามาจนรวมเป็นหนึ่งเท่านั้น เมื่ออริยมรรครวมกันเป็นหนึ่งแล้วก็สามารถปฎิวัติจิตไปสู่ภูมิรู้ภูมิธรรมได้
ขอบคุณรูป ลานธรรมจักร
บทความน่าสนใจ
พระปุจฉา – วิสัชนาธรรมระหว่างในหลวงรัชกาลที่ 9 กับ พระพรหมมุนี
