จอกคิน อาร์ปูธรรม บุรุษผู้เป็น “ลมหายใจและความหวัง” ของผู้ยากไร้

ราว 64 ปีก่อน เด็กชาย จอกคิน อาร์ปูธรรม (Jockin Arputham) ถือกําเนิดขึ้นในครอบครัวระดับเศรษฐีของอินเดีย แต่เมื่อผู้เป็นพ่อติดสุราอย่างหนัก ฐานะของครอบครัวจึงพลอยตกต่ําลง…ถึงขั้น

ย่ําแย่

หลังเจอมรสุมชีวิตที่ไม่คาดคิดจอกคินในวัย 16 ปีตัดสินใจออกจากโรงเรียน ใช้ชีวิตเร่ร่อนไปจนถึงชุมชนแออัดแห่งหนึ่งในเมืองมุมไบ แม้จะพยายามหาเลี้ยงตัวเองด้วยการเป็นช่างไม้ แต่สภาพความเป็นอยู่โดยรวมก็จัดว่าลําบากอยู่มาก ในที่สุดความเครียดก็บีบคั้นให้จอกคินตัดสินใจกินยาพิษฆ่าตัวตาย แต่โชคดีที่ในเสี้ยววินาทีสุดท้ายเขาเกิดเปลี่ยนใจและพยายามอาเจียนออกมาได้ทันจึงรอดตายอย่างหวุดหวิด

หลังได้ชีวิตกลับคืนมาจอกคินเหมือนกลายเป็นคนใหม่ เขาเริ่มมองไปรอบ ๆ ตัวพร้อมกับบอกตัวเองว่า “ชีวิตคนจนต้อง ‘ดี’ กว่าที่เป็นอยู่” เขาเรียกร้องให้เทศบาล ซึ่งแต่ไหนแต่ไรมาไม่เคยไยดีในเรื่องสุขอนามัยของชุมชนหันมาจัดเก็บขยะในพื้นที่ ด้วยการวางแผนให้เด็กนับร้อย ๆ คนนําขยะไปกองรวมกันไว้หน้าเทศบาล วิธีการนี้แม้จะทําให้เจ้าหน้าที่ไม่พอใจเป็นอย่างมาก แต่ก็ได้ผลลัพธ์ออกมาอย่างที่ตั้งใจ…แถมยังทําให้ชีวิตจอกคิน “เปลี่ยน” ไปตลอดกาลอีกด้วย

จอกคินเริ่มมีบทบาทในชุมชนมากขึ้น เขารับหน้าที่เรียกร้องสิทธิต่าง ๆ ให้ชุมชน เป็นแกนนําต่อต้านความไม่เป็นธรรมจากรัฐบาล คัดค้านการเวนคืนที่ดิน แม้ว่าเรื่องนี้จะทําให้จอกคินต้องถูกรัฐจับกุมหลายสิบครั้ง แต่เขาก็ไม่เคยล้มเลิกความตั้งใจ ถึงแม้ท้ายที่สุดเขาจะเป็นฝ่ายพ่ายแพ้ และชาวบ้านหลายหมื่นคนต้องย้ายออกจากพื้นที่ทั้งหมด…จอกคินก็ยังไม่หมดหวังกับเส้นทางสายนี้แถมยังประกาศด้วยความมั่นใจว่า

จอกคินตระหนักดีว่าการจะยกระดับคุณภาพชีวิตของคนจนให้ได้จริง ๆ นั้นไม่ใช่เรื่องง่าย ต้องเริ่มจากการรวมพลังมวลชนให้เป็นองค์กรที่มีความเข้มแข็งเสียก่อน เขาจึงเดินทางไปพบปะผู้นําชุมชนแออัด นักรณรงค์ด้านที่อยู่อาศัย และองค์กรเอกชนตามเมืองต่าง ๆ ทั่วอินเดีย เพื่อหาแนวร่วมที่มีอุดมการณ์เดียวกัน และเมื่อทุกอย่างลงตัว จึงเป็นที่มาของการก่อตั้ง “สมาพันธ์ชาวชุมชนแออัดแห่งชาติ” ขึ้นเป็นครั้งแรก

ไม่เพียงดูแลชุมชนแออัดในอินเดียให้มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น เช่น การจัดสรรที่อยู่อาศัย การมีห้องน้ําสาธารณะที่ถูกสุขลักษณะ การเปิดโอกาสทางการศึกษา แม้กระทั่งการสรรหาช่องทางทํางานเท่านั้น แต่สมาพันธ์ยังประสานงานร่วมกับผู้นําชุมชนแออัดในประเทศอื่น ๆ อีก 34 ประเทศเพื่อให้ความร่วมมือระหว่างกันอีกด้วย ตามแนวคิดที่จอกคินเชื่อมั่นเสมอมาว่า

“คนจนต้องเรียนรู้จาก ‘ประสบการณ์ชีวิต’ ของคนจนด้วยกัน”

หลายคนอาจสงสัยว่า “จอกคินทําไปเพื่ออะไร” เพราะนับตั้งแต่วันแรกที่เริ่มทํางานจนวันนี้กว่าสี่สิบปีแล้วที่จอกคินไม่เคยมีวันหยุดไม่มีเงินเดือน ไม่มีสมบัติติดตัว…และไม่มีแม้กระทั่งสมุดบัญชีธนาคารสักเล่ม

หากบุรุษชื่อ “จอกคิน อาร์ปูธรรม” มาอยู่ตรงนี้ เขาคงจะตอบสั้น ๆ เพียงว่า เขาไม่ได้อยากได้อะไรนอกจากขอแค่ได้เห็น ความหวัง ในดวงตาคนจนด้วยกันและได้เห็นรอยยิ้ม ที่มาจากความสุขภายในใจอย่างแท้จริง