ภพภูมิหลังความตาย ที่สัตว์โลกทั้งหลายต้องเวียนว่ายตายเกิด

เมื่อตายแล้วในชาตินี้ สัตว์โลกทั้งหลายย่อมไปสู่ภพภูมิใหม่ตามอำนาจของกรรมที่เคยทำไว้ ซึ่ง ภพภูมิหลังความตาย ที่สัตว์โลกทั้งหลายต้องเวียนว่ายตายเกิดกันนั้น ในทางพระพุทธศาสนาแสดงไว้ 31 ภพภูมิด้วยกัน ได้แก่ สัตว์นรก สัตว์เดรัจฉาน เปรต อสุรกาย และมนุษย์ อย่างละ 1 ภพภูมิ เทวดา 6 ภพภูมิ และพรหม 20 ภพภูมิ ทั้ง 31 ภพภูมินี้สามารถแบ่งออกเป็นสภาพความเป็นอยู่ได้เป็น 2 กลุ่มคือ

กลุ่มที่ 1 ทุคติภูมิ หรืออบายภูมิ เป็นภพภูมิที่มีชีวิตอยู่โดยมีความทุกข์เป็นส่วนมาก มีความสุขน้อย ได้แก่ สัตว์นรก สัตว์เดรัจฉาน เปรต และอสุรกาย

กลุ่มที่ 2 สุคติภูมิ เป็นภพภูมิที่มีชีวิตอยู่โดยมีความสุขเป็นส่วนมาก ได้แก่ มนุสสภูมิ สวรรค์ และพรหมโลก หนทางไปของจิตหลังความตายนั้นมีด้วยกัน 5 สาย ได้แก่

ทางสายที่ 1 คือทางไปอบายภูมิทั้งสี่ ซึ่งมีอำนาจของโลภะ โทสะ และโมหะ เป็นผู้นำทาง

โลภะนำให้ไปเกิดเป็นเปรตและอสุรกาย โทสะนำให้ไปเกิดเป็นสัตว์นรก ส่วนโมหะนำให้ไปเกิดเป็นสัตว์เดรัจฉาน

ทางสายที่ 2 คือทางไปมนุสสภูมิ ซึ่งมีอำนาจของเบญจศีลและเบญจธรรมเป็นผู้นำทาง

พูดง่ายๆ ก็คือ ผู้ใดรักษาศีล 5 ได้บริสุทธิ์บริบูรณ์แล้ว ย่อมรับประกันได้ว่าจะได้อัตภาพเป็นมนุษย์อีกครั้งหนึ่ง เพราะว่าศีล 5 ก็คือพื้นฐานความเป็นมนุษย์นั่นเอง

ทางสายที่ 3 คือทางไปสวรรค์ทั้ง 6 ชั้น ที่มีอำนาจของมหากุศลจิต และหิริ โอตตัปปะ เป็นผู้นำทาง

มหากุศลจิตที่ว่านี้คือสภาวะจิตที่เป็นกุศล เมื่อจะทำบุญทานการกุศลที่เกิดขึ้นเองโดยไม่ต้องมีใครมาชักนำ และยังมีปัญญาประกอบด้วย

ทางสายที่ 4 คือทางไปพรหมโลก ที่มีอำนาจของฌานเป็นผู้นำทาง

ซึ่งได้มาจากการฝึกจิตให้นิ่งด้วยสมถกรรมฐาน จนกระทั่งจิตเป็นสมาธิระดับอัปปนาสมาธิ ถ้าฌานไม่เสื่อมไปขณะที่จิตกำลังจะดับ อำนาจของฌานย่อมนำจิตไปเกิดในพรหมโลกชั้นต่างๆ ตามกำลังของฌาณที่ได้

ทางสายที่ 5 คือทางไปนิพพาน

ซึ่งเป็นภพภูมิที่ไม่ได้จัดรวมอยู่ในภพภูมิทั้ง 31 เนื่องจากพระนิพพานเป็นภพภูมิที่ไม่ได้อยู่ในสังสารวัฏ เพราะผู้ที่เข้าสู่พระนิพพานแล้วย่อมไม่กลับมาเวียนว่ายตายเกิดอีก ไม่ว่าจะในภพภูมิใดก็ตาม และมีเพียงพระนิพพานเท่านั้นที่ไม่ตกอยู่ในกฎไตรลักษณ์

ส่วนหนึ่งจากหนังสือ จิตดวงสุดท้าย พระอาจารย์นวลจันทร์ เขียน