ใดๆ ในโลกล้วน ไม่จีรังยั่งยืน เกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไป

เราต่างรู้ว่าชีวิตคนเรา ไม่จีรังยั่งยืน มีเกิด มีแก่ มีเจ็บ มีตาย รวมไปถึงเรื่องอื่นๆ ด้วย ไม่ว่าจะเป็นทรัพย์สินเงินทอง หรือชื่อเสียง ทั้งหมดที่กล่าวมานี้ ไม่มีสักอย่างที่ยังคงอยู่ตลอดไป แม้ตัวได้ลาจากโลกนี้ไปแล้ว ถึงจะเป็นบุคคลสำคัญระดับโลกก็ตาม คนอาจจะพูดถึงในช่วงแรกๆ แต่หลังจากนั้นทุกอย่างก็จะเลือนหายไปช้าๆ เราควรปฏิบัติตนอย่างไรเพื่อเตรียมรับมือกับความไม่จีรังยั่งยืน

อย่าทำใจ

มักมีคำกล่าวว่า “ให้ทำใจ” เมื่อมีเหตุการณ์ที่ไม่ดีเกิดขึ้นในชีวิตของใครผู้ใดผู้หนึ่ง คนไทยเราจะใช้คำนี้บ่อยมากหรืออาจเป็นมาตรฐานเลยก็ว่าได้ แท้จริงแล้วใจนี่ทำไม่ได้นะ ใจนี่ไม่ได้มีไว้เพื่อให้เข้าไปกระทำนะ และในการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานไม่ได้มาฝึก “ทำใจ” แต่มาศึกษาเพื่อให้เข้าใจธรรมชาติของใจ เข้าใจความเป็นจริงของจิตใจ เมื่อเข้าใจ “ใจ” แล้ว แจ่มแจ้งในใจแล้ว ก็จะไม่ทุกข์ใจอีกต่อไป

และแน่นอนว่า ถ้าจะให้เข้าใจ “ใจ” ก็จะต้องไม่ไป “ทำใจ” ไม่เข้าไปทำอะไรกับใจ เพราะทำใจมาตลอดหรือเปล่าจึงไม่สามารถที่จะเข้าใจ “ใจ” ได้ก็เลยต้องทุกข์ใจ เป็นทุกข์ใจมานานแล

ดังนั้นคำสอนใดที่สอนให้ “ทำใจ” สอนให้เข้าไปกระทำใจ จึงยังถือว่าเป็นการสอนที่ยังไม่พ้นไปจากทุกข์ได้ (ยังไม่พ้นเพราะยังต้อง “ทำ” อยู่) เมื่อมีการสอนให้ทำใจ ก็จะเกิดการเข้าใจว่าใจเป็นของเรา เราเป็นเจ้าของใจ และเมื่อเข้าใจว่าใจเป็นของเรา หรือเราเป็นเจ้าของใจ ก็จะเข้าไปทำการบังคับใจ ควบคุมจิตใจ เพื่อให้อยู่ในอำนาจ ยิ่งเป็นการไปเพิ่มให้เกิด “อัตตา” ยิ่ง ๆ ขึ้น ยิ่งไปปฏิบัติหรือปฏิบัติไป ๆ อัตตาก็จะยิ่งเพิ่มพูนทวียิ่งขึ้น ๆ แท้จริงแล้ว สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตา ธรรมทั้งปวงเป็นอนัตตา ถ้าเราไปมีอัตตา (คือพยายามบังคับ) กับอนัตตา (สภาพที่บังคับไม่ได้) เราก็จะมีส่วนแห่งความเป็นบ้า

ที่ผ่าน ๆ มา เราบ้ามาตลอดหรือเปล่า เพราะถูกสอนให้บ้าหรือเปล่า เพราะมีคำสอนที่สอนเพื่อให้บ้าหรือเปล่า ตื่นกันได้แล้ว ช่วงเวลาแห่งการตื่นได้มาถึงแล้ว

อย่าเพิ่มทุกข์ให้ผู้อื่น

โดยธรรมดาทั่วไปแล้ว ถ้าเรามีสิ่งใด เราก็ย่อมจะนำสิ่งนั้นไปให้ผู้อื่นได้ แต่ถ้าตัวเราไม่มีสิ่งนั้น เราก็ไม่สามารถให้สิ่งนั้นกับใคร ๆ ได้จริง ๆ ตัวเราไม่มีความสงบสุข แล้วเราจะไปทำให้ผู้อื่นมีความสงบสุขได้อย่างไร ถ้าเราไม่มีธรรมะ เช่น เมตตา กรุณา เป็นต้น แล้วผู้อื่นจะได้รับธรรมะจากเราได้อย่างไร

ตรงข้าม ถ้าเรามีความทุกข์ เราก็จะไปเพิ่มทุกข์ให้กับผู้อื่น ถ้าเรามีกิเลสมาก เราก็จะไปทำให้ผู้อื่นมีกิเลสมากไปด้วย ถ้าเรามีปัญหาแล้วเราจะไปแก้ปัญหาให้กับผู้อื่นได้อย่างไร ถ้าเรายังโง่เง่า ไร้สาระอยู่ เราจะไปทำให้ผู้อื่นฉลาดปราดเปรื่องได้อย่างไร ถ้าเรายังจมแช่อยู่ในห้วงแห่งวัฏฏะอยู่ แล้วเราจะไปช่วยให้ผู้อื่นพ้นไปจากวัฏสงสารได้อย่างไร

พึ่งตัวเองให้ได้แล้วผู้อื่นจะได้พึ่งเรา หรือมีเราเป็นที่พึ่งได้ กิจที่ควรทำโดยสรุปก็มีเพียงเท่านี้ คือพึ่งตัวเองได้และเป็นที่พึ่งของผู้อื่นได้ ถ้าช่วยตัวเองได้แล้ว ท่านจะช่วยคนได้ทั้งจักรวาล

เงินไม่ใช่คำตอบสุดท้าย

แล้วถ้าอย่างนั้น อะไรล่ะคือคำตอบที่เป็นคำตอบสุดท้าย ขอตอบว่า ได้แก่ “ความรู้สึกตัว” เป็นคำตอบสุดท้ายที่เป็นคำตอบสุดท้ายได้จริง ๆ คำตอบสุดท้ายที่ว่านี้ได้แก่ การไม่ต้องถามและไม่ต้องตอบกันอีกต่อไป (เข้าสู่พระนิพพาน) ถ้ามีเงินมหาศาล แต่ถ้าไม่รู้สึกตัว จะมีประโยชน์อันใดเล่า ตายไปก็ไปสู่อบายภูมิ มีนรก เปรต อสุรกาย และสัตว์เดรัจฉาน

เงินปิดอบายภูมิไม่ได้ แต่ “ความรู้สึกตัว” นี้ปิดได้อย่างแน่แท้ จนถึงขั้นเข้าสู่พระนิพพาน พ้นจากการเวียนว่ายในสังสารวัฏได้ นี้คือการพ้นทุกข์ถึงมีเงินก็ไม่อาจพ้นทุกข์ได้เพราะเงิน เงินทำให้ท่านพ้นทุกข์ไม่ได้ (ไม่พ้นจากวัฏฏะ) ดีไม่ดีอาจเป็นการก่อภพก่อชาติ สร้างภพสร้างชาติ สร้างเวรสร้างกรรมอย่างไม่จบไม่สิ้น และส่วนมากก็เป็นอย่างนี้จริง ๆ แม้จะเอาไปทำบุญทำทานมาก ทำมากขนาดไหนก็ยังไม่พ้นไปจากวัฏฏะ

ดังนั้นเมื่อมีเงินมาก ๆ แล้ว ก็ควรนำเงินนี้มาเป็นประโยชน์ในการเกื้อกูลให้เกิด “ความรู้สึกตัว” ด้วย นำเงินนี้มาเป็นเหตุเป็นปัจจัยเพื่อให้ได้เกิด “ความรู้สึกตัว” ด้วย ไม่ใช่นำเงินไปใช้แต่ในทางที่ทำให้เกิดความหลงมัวเมา ประมาทขาดสติ หรือในทางเมาบุญ เมาบารมี เมาสวรรค์ เทวดา นางฟ้า เท่านั้น

รู้สึกตัวเถิดนะ แล้วจะได้คำตอบของชีวิต และเป็นคำตอบคำสุดท้ายที่เป็นสุดท้ายได้จริง ๆ

ส่วนหนึ่งจากหนังสือ เพียงแค่รู้ เขียนโดย พ.นวลจันทร์