“ อัศจรรย์แห่ง ความทุกข์ ” ธรรมบรรยายโดย พระมหาวุฒิชัย วชิรเมธี

ท่าน ว. เริ่มต้นด้วยการกล่าวว่า “สุข ๆ ทุกข์ ๆ หรือทุกข์ ๆ สุข ๆ เป็นของคู่กัน แยกกันไม่ออก แต่คนทั่วไปมักจะเกลียดความทุกข์ น้อยคนที่จะพูดถึง ‘ข้อดีของความทุกข์’ ที่ผ่านมาคงมีแต่พระพุทธเจ้าเท่านั้นที่ตรัสไว้ในอริยสัจสี่ว่า ทุกขัง อริยสัจจัง - ความทุกข์เป็นความจริงอันประเสริฐ ความทุกข์เป็นเรื่องดีเพราะทุกข์ทำให้รู้ว่าสุขมีค่าแค่ไหน

ท่าน ว.เริ่มต้นด้วยการกล่าวกับซีเคร็ตด้วยว่า “ถ้าไม่เชื่อให้ลองนึกถึงตอนเป็นหวัดการหายใจติดขัดทำให้รู้ว่าการหายใจแบบปกตินั้นมีค่าแค่ไหน เราเห็นความสุขจากการหายใจทันที หรือถ้าอยู่ ๆ หมอบอกว่า คุณเหลือเวลาอยู่ได้อีกแค่ 3 เดือน เพียงเท่านี้ คุณก็จะรู้ว่า วันเวลาที่ผ่านมามีค่ามากแค่ไหน

“ในระดับปรมัตถ์ ความสุขถือเป็นความทุกข์ชนิดหนึ่ง เรียกว่า ‘วิปริณามทุกข์’ หมายถึง ความสุขที่ไม่เที่ยง แล้วพลิกเป็นความทุกข์ เช่น เวลานี้มีความสุขมาก แต่อยู่ดี ๆ มีคนมาต่อว่าเข้าหน่อยก็เป็นทุกข์เลยดังนั้นเราจะเอาความสุขมายึดติดถือมั่นไม่ได้เพราะมันไม่มีอะไรเที่ยง

“ด้วยเหตุนี้ พระพุทธเจ้าจึงตรัสว่าเราต้องไปให้ไกลกว่าสุขและทุกข์ นั่นคือ ‘นิโรธหรือนิพพาน’ หมายถึง ภาวะเหนือสุขเหนือทุกข์ขึ้นไป เพราะเมื่อถึงนิพพานเราจะกลับมามองสุขกับทุกข์ในราคาเดียวกันเหมือนเห็นหัวงูกับหางงู ซึ่งแท้จริงแล้วมันก็คืองูพิษตัวเดียวกัน แต่คนส่วนใหญ่มักจะกลัวส่วนหัวงูเพราะคิดว่าหางไม่มีพิษทั้งที่หากไม่รู้วิธีจับงูให้ดีแล้ว ไม่ว่าจะจับหัวงูหรือหางงูก็มีสิทธิ์ ‘ตาย’ ได้พอ ๆ กัน

“สำหรับปุถุชนทั่วไปแล้ว นิพพานอาจเป็นเรื่องอีกยาวไกล พระพุทธองค์ทรงเข้าใจความจริงข้อนี้ดีจึงตรัสว่า เมื่อยังไม่ถึงสภาวะนิพพาน เราก็จะต้องเรียนรู้ที่จะอยู่กับทุกข์และสุขอย่างมีความสุขดังพุทธภาษิตว่า ‘ผู้มีปัญญาย่อมหาสุขได้แม้อยู่ท่ามกลางความทุกข์’ ”

ก่อนจบท่านได้ทิ้งท้ายไว้ว่า “เมื่อเกิด ความทุกข์ จงอย่าหลีกหนี ให้ปฏิสัมพันธ์กับทุกข์หรืออยู่กับทุกข์นี่แหละ แต่อยู่ให้มันสุข เมื่อมีทุกข์ให้หันไปสบตากับมันก่อนดังที่พระพุทธองค์ตรัสไว้ว่า ‘ทุกข์มีไว้ให้เรียนรู้ ไม่ได้มีไว้ให้เป็น’ การเรียนรู้ ณ ที่นี้ก็คือ การเปลี่ยนความทุกข์มาเป็นครูของเรา

“ความทุกข์เป็นสิ่งที่ไม่มีใครต้องการก็จริง แต่ถ้าเราปฏิสัมพันธ์กับความทุกข์อย่างถูกต้อง คือไม่ปล่อยให้ความทุกข์กัดกินเราอยู่ฝ่ายเดียว เราต้องเป็นฝ่ายกัดกินความทุกข์บ้าง สุดท้ายแล้วจะพบว่าความทุกข์ก็คืออาหารของความสุขชัด ๆ