เมื่อคนเราอายุมากขึ้น อวัยวะต่างๆ ในร่างกายก็เสื่อมลงไปตามวัย ทำให้เกิดโรคต่างๆ ซึ่งมักเป็นโรคเรื้อรัง และเป็นหลายๆ โรคพร้อมกัน ซึ่งในทางการแพทย์การจะส่งเสริมสุขภาพและป้องกันการเกิดโรคต่างๆ ของผู้สูงวัยก็คือ การกินอาหาร และการออกกำลังกายอย่างเหมาะสม ซึ่งในวันนี้เราจะมาพูดกันถึงการออกกำลังกาย ที่ส่งผลดีต่อร่างกายและจิตใจของผู้สูงวัยกันค่ะ
ข้อมูลจากกรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข ได้ระบุไว้ว่า การออกกำลังกายของผู้สูงอายุ ช่วยให้ร่างกายแข็งแรงขึ้น ทั้งยังช่วยลดความเครียด เพิ่มสมาธิ ทำให้จิตใจแจ่มใส นอนหลับสนิท เพิ่มสมรรถภาพทางร่างกาย ทำให้กล้ามเนื้อแข็งแรง ทนทานมากขึ้น มีการทรงตัวที่ดี ควบคุมน้ำหนัก เพิ่มภูมิต้านทาน และเพิ่มความทรงจำ
จะเห็นว่าออกกำลังกายมีแต่ดีกับดีใช่มั้ยคะ ทีนี้เราลองมาดูรายละเอียด และภาพรวมการออกกำลังกายส่งผลดีต่อสุขภาพ แต่ถ้าเป็นผู้สูงอายุล่ะ จะทำอย่างไรถึงเหมาะสมกับวัย กันดีกว่าค่ะ
สิ่งหนึ่งที่มักมากับวัยที่สูงขึ้น คือ ปัญหาด้านสุขภาพ ความจริงแล้ว ผู้สูงอายุก็สามารถออกกำลังกายได้ เพียงแต่ต้องเลือกให้เหมาะกับสภาพร่างกาย โดยทั่วไปการออกกำลังกายในวัยนี้แบ่งกว้างๆ เป็น 2 ประเภท ได้แก่
- การออกกำลังกายหรือการบริหารเฉพาะส่วนมักใช้เพื่อร่วมกับการรักษาโรค เช่น การบริหารข้อไหล่ในผู้ป่วยโรคไหล่ติด การบริหารกล้ามเนื้อหลังในผู้ป่วยที่มีอาการปวดหลัง และการบริหารกล้ามเนื้อรอบข้อเข่าในผู้ที่มีข้อเข่าเสื่อม เป็นต้น
- การออกกำลังกายโดยทั่วไป เป็นการออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ หรือนันทนาการ ใช้เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของหัวใจและระบบไหลเวียนโลหิต รวมถึงเพื่อเป็นการผ่อนคลายด้วย
ควรเลือกกีฬาที่เหมาะสม
ผู้สูงอายุควรเลือกเล่นกีฬาที่ไม่ใช้แรงมาก หรือต้องมีการกลั้นหายใจขณะเล่น รวมถึงเป็นกีฬาที่ไม่มีการเหวี่ยง หรือการกระแทกแรงๆ เช่น การวิ่ง การชกมวย การยกเวตที่มีน้ำหนักมากๆ ทางที่ดีควรเลือกกีฬาที่เล่นเพื่อความสนุกสนาน จะดีกว่าเล่นกีฬาที่ต้องใช้การแข่งขัน หรือหากมีความจำเป็นที่ต้องแข่งขันจริงๆ ก็ควรเลือกคู่แข่งในวัยใกล้คัยง และสมรรถภาพใกล้เคียงกัน
โดยกีฬาที่น่าเล่นสำหรับผู้สูงวัยมีดังนี้
โยคะ/ รำมวยจีน/ ไท้เก๊ก
เน้นการเคลื่อนไหวของร่างกายทุกส่วนอย่างช้าๆ เป็นการออกกำลังกายที่ช่วยในการทรงตัว ทำให้ข้อต่อและกล้ามเนื้อแข็งแรง และยังผสมผสานการฝึกการหายใจเพื่อให้ออกซิเจนได้เข้าสู่ร่างกายดีขึ้น นอกจากนี้ยังเป็นการฝึกสมาธิ ช่วยให้ผู้สูงอายุมีจิตใจปลอดโปร่ง แจ่มใสด้วย เหมาะสำหรับผู้สูงอายุที่ไม่มีปัญหาเรื่องข้อเท้า
เต้นลีลาศ
เป็นกีฬาและสันทนาการ ที่เหมาะอย่างยิ่งสำหรับผู้สูงอายุ นอกจากช่วยให้ออกกำลังกายได้ทุกส่วนแล้ว จังหวะการเคลื่อนไหวยังช่วยในเรื่องของความจำ สมาธิ และการทรงตัว สำคัญที่สุด เพลงที่ใช้เต้นก็เป็นเหมือนดนตรีบำบัด ช่วยบำบัดฟื้นฟูสุขภาพร่างกายและจิตใจในเวลาเดียวกัน อีกทั้งการเต้นลีลาศยังช่วยให้ห่างไกลจากภาวะซึมเศร้า ซึ่งเป็นโรคที่มักพบบ่อยในผู้สูงอายุ
เดินเร็ว
เป็นกีฬาและการออกกำลังกายที่ดีสำหรับผู้สูงอายุ ช่วยให้ระบบไหลเวียนโลหิตของร่างกายมีความแข็งแรง ลดความดันโลหิต และเพิ่มการเผาผลาญพลังงานที่เป็นส่วนเกินของร่างกาย แต่ต้องหลีกเลี่ยงบริเวณที่เป็นเนินสูงหรือขั้นบันได เพราะอาจเกิดอุบัติเหตุได้ง่าย
วันนี้เราได้นำท่าออกกำลังกายที่เหมาะกับผู้สูงอายุ ที่สามารถบริหารได้ด้วยตัวเอง จากคณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ไว้ดังนี้ค่ะ
1.ท่าบริหารข้อนิ้วมือ
ยกมือขึ้นระดับหน้าอก จากนั้นกำนิ้วมือแล้วแบออก โดยพยายามแบออกให้เต็มที่ เพื่อบริหารข้อนิ้วมือ กำแล้วแบสลับกันไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะรู้สึกเมื่อย ท่านี้สามารถทำที่บ้านได้ หรือทำขณะนั่งดูโทรทัศน์ก็ได้ หากยกแขนขึ้นให้มืออยู่บริเวณเท่ากับไหล่ จะช่วยบริหารแขนและหัวไหล่ไปด้วย เพราะมีการเกร็งแขนและหัวไหล่
2.ท่าป้องกันหัวไหล่ติด
ยกแขนข้างใดข้างหนึ่งขึ้น ให้แขนแนบติดใบหู (หากไม่สามารถยกให้ติดใบหูได้ เป็นสัญญาณว่าไหล่เริ่มติด ให้ใช้มืออีกข้างช่วยดัน) เหยียดให้เต็มที่ เมื่อรู้สึกเมื่อยให้คลายออกแล้วเหยียดอีกครั้ง ทำไปเรื่อย ๆ ทำเหมือนเดิมกับแขนอีกข้าง
3.ท่าบริหารข้อมือ
ยกแขนขึ้นมา กำมือแล้วหมุน หมุนไปข้างหน้าและหมุนกลับ
ทั้งนี้ การเล่นกีฬา หรือออกกำลังกายของผู้สูงวัย จะต้องคอยระวังและสังเกตตัวเองว่าควรหยุดเมื่อไร จากอาการเวียนศีรษะ ตามัว รู้สึกคล้ายหายใจไม่ทัน หรือหายใจไม่ออก ใจสั่น แน่น เจ็บตื้อบริเวณหน้าอก รวมถึงเมื่อมีอาการลมออกหู หรือหูตึงกว่าปกติ หากเกิดอาการดังกล่าว จะต้องหยุดเล่นทันที แล้วพักผ่อนให้เต็มที่ ถ้าอาการเป็นอยู่นาน ควรปรึกษาแพทย์ แต่ถ้าอาการหายไปเองในระยะเวลาอันสั้น ก็ไม่ควรเล่นต่อในวันนั้น ให้พักจนกว่าอาการนั้นจะหายไปค่ะ
บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ
