เจริญสติดีอย่างไร ทำไมเราต้องฝึกเจริญสติ

ทำไมเราต้องฝึกเจริญสติ การเจริญสติทำให้เรารู้สึกตัวมากขึ้น มีสติในการทำสิ่งต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น เรียนหนังสือ ทำงาน ขับรถ ฯลฯ ทำให้เห็นความจริงแท้ของโลกตามความเป็นจริง ไม่ตกอยู่ในความคิดเพ้อฝัน

ทำไมเราจึงต้องเจริญสติ

คนเรามีปัญหาชีวิต ความทุกข์ ความเดือดร้อน ก็เพราะขาดสติ เหตุเพราะขาดสติ ทำให้คิดฟุ้งซ่านและคิดปรุงแต่ง ไหลไปตามอารมณ์ต่าง ๆ นานา

เมื่อจิตใจไหลและปรุงแต่งไปตามอารมณ์ ก็จะเกิดความหลงผิด ความหลงผิดหรืออวิชชานี้เอง เป็นสาเหตุสำคัญที่สร้างความทุกข์ ความเดือดร้อน และความวุ่นวายต่าง ๆ นานัปการ

เมื่อมีสติก็จะเป็นผู้ตื่นอยู่เสมอ ตื่นจากความปรุงแต่งนึกคิดในอารมณ์ทั้งหลาย ไม่หลับใหลไปกับความหวง ห่วง มีเยื่อใย อาลัยอาวรณ์ ไม่มีที่สิ้นสุด

หลายคนประสบความสำเร็จในชีวิตก็เพราะ “สติ” เมื่อมีสติก็จะเกิดทั้ง “สมาธิ” และ “ปัญญา” เมื่อมีสติ สมาธิ ปัญญา ก็จะเกิด “ปฏิภาณ” “ไหวพริบ” “วิสัยทัศน์” (ญาณทัสสนะ) เห็นความเป็นเหตุปัจจัยว่า เมื่อสิ่งนี้มี สิ่งนี้จึงมี เมื่อสิ่งนี้เกิด สิ่งนี้จึงเกิด เมื่อสิ่งนี้ดับสิ่งนี้จึงดับ เกิดโยนิโสมนสิการ (การพิจารณาอย่างแยบคาย) ทำให้เข้าใจชีวิตและโลกตามความเป็นจริง

เมื่อมีสติก็จะรู้จักปล่อยวางและอยู่เหนือสมมติของโลก ไม่ไปสำคัญผิด มั่นหมายว่าเป็นตัวกูของกู จิตใจก็เป็นอิสระ มีได้โดยไม่เป็นทุกข์ เป็นได้โดยไม่เป็นทุกข์ อันเป็นศิลปะในการใช้ชีวิตและดำรงชีวิตอย่างมีสติ

การมีสติในชีวิตประจำวันดีอย่างไร

การมีสติในชีวิตประจำวัน เราต้องรู้จักคำว่า “สติ” เสียก่อน เมื่อมีสติแล้วจะเกิดอะไรขึ้น เราจะรู้ได้อย่างไรว่าเรามีสติหรือไม่ ขอยกตัวอย่างเพื่อให้เรารู้ว่า ในการกระทำ การพูด และการคิดของเราในชีวิตประจำวันนั้น เรามีสติในขณะนั้นหรือไม่ และบูรณาการสติเพื่อนำมาใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างไร ข้อควรพิจารณาถึงการมีสติและการพัฒนาสติมีดังต่อไปนี้

สติเกิดขึ้นเมื่อมีความตั้งใจ

คนทั่วไปมักคิดแต่ว่าจะต้องมาฝึกสติที่วัดเท่านั้น แต่หารู้ไม่ว่า เวลาฝึกสติที่ดีที่สุดคือการฝึกสติในชีวิตประจำวัน

ฝึกสติได้อย่างไรหรือ เราฝึกสติด้วยการทำอะไรก็ให้ตั้งใจทำให้ดี เช่น ทำงานก็ตั้งใจทำงานให้ดี เลี้ยงดูครอบครัวก็ตั้งใจเลี้ยงดูครอบครัวให้ดี การฝึกสติทุก ๆ วันในชีวิตประจำวันด้วยความตั้งใจจะทำให้มีสติตั้งมั่น เสมอต้นเสมอปลาย ดีกว่ามาอยู่วัดเพียงวันหรือสองวันเพื่อฝึกสติเสียอีก และเมื่อเริ่มต้นด้วยการมีสติในการตั้งใจทำงาน เวลามาฝึกสติหรือฝึกสมาธิที่วัด ก็จะเกิดสติตั้งมั่น จิตรวมเป็นสมาธิได้ง่าย

สติเกิดขึ้นเมื่อมีความรับผิดชอบ

ยิ่งมีความรับผิดชอบ ยิ่งทำให้เกิดสติคมชัดมากขึ้น เวลาพิจารณาเรื่องใด ๆ ก็จะเกิดการพิจารณาโดยแยบคาย

ดังนั้นนักปฏิบัติธรรมที่มุ่งมาศึกษาและฝึกสมาธิวิปัสสนาที่วัด ถ้าต้องการให้การฝึกสมาธิวิปัสสนาก้าวหน้า ต้องเริ่มจากที่บ้านและที่ทำงาน ด้วยการมีความรับผิดชอบต่อครอบครัวและหน้าที่การงานให้ดี

สติเกิดขึ้นเมื่อมีความระมัดระวัง

เวลาเดินข้ามถนน ต้องเดินด้วยความมีสติ เดินด้วยความระมัดระวัง หากรีบร้อน เดินไม่ระมัดระวัง จะทำให้เผลอสติบ่อย ๆ

การกระทำอื่น ๆ แม้กระทั่งการพูดและการคิดก็เช่นกัน ต้องมีความระมัดระวังในการกระทำ การพูด การคิด ไม่ไปสร้างความเดือดร้อนแก่ผู้อื่น

สติเกิดขึ้นเมื่อมีความละเอียดรอบคอบและช่างสังเกต

ความรอบคอบและช่างสังเกตเป็นสิ่งที่ทำให้สติมีความละเอียดและคมชัดในการพิจารณาธรรม

ผู้ปฏิบัติที่มุ่งความหลุดพ้นต้องรู้จักเป็นผู้ดำเนินชีวิตด้วยความรอบคอบ

ความรอบคอบและช่างสังเกตจะทำให้มีความละเอียดถี่ถ้วนในการรับรู้ และเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ ทางโลกโดยไม่เผลอสติไปมัวเมา ลุ่มหลง หรือทะยานอยากในสิ่งนั้น ๆ

สติเกิดขึ้นเมื่อใจเย็น ไม่รีบร้อน

การกระทำที่เร่งรีบมักทำให้เผลอสติได้ง่าย หากเรารู้จักฝึกทำ อะไรด้วยความใจเย็นและไม่รีบร้อน เราจะมีสติอยู่กับปัจจุบันทุกขณะ

การมีสติอยู่กับปัจจุบันจะทำให้รู้และเข้าใจสิ่งที่ปรากฏในขณะนั้น ได้ชัด คือ เกิดการรู้ชัดและเข้าใจชัดในสิ่งนั้น ๆ เป็นขณะ ๆ ทุกขณะ อันมีความสำคัญมากในการเจริญสติปัฏฐาน 4 ซึ่งเน้นการมีสติรู้ชัด ในกาย เวทนา จิต และธรรม ในแต่ละขณะปัจจุบัน

สติเกิดขึ้นเมื่อรู้จักปล่อยวาง

หัวใจของการมีสติที่สำคัญที่สุดคือ เป็นผู้รู้จักปล่อยวาง การฝึกสติเป็นผู้รู้จักปล่อยวางนี้ ผู้ปฏิบัติต้องเริ่มหัดให้มีสติรู้จักปล่อยวางในชีวิตประจำวัน เพราะการฝึกปล่อยวางนั้นไม่ใช่จะมาปล่อยวางในขณะมาฝึกสมาธิวิปัสสนากรรมฐาน แต่ต้องเริ่มฝึกปล่อยวางไปโดยลำดับ จากสิ่งที่ง่าย ๆ ไปจนถึงสิ่งที่ปล่อยวางยาก

ส่วนหนึ่งจากหนังสือ ฝึกสติให้เกิดปัญญา