ประวัติ “บ๊ะจ่าง”
เทศกาลไหว้บ๊ะจ่าง เป็นอีกหนึ่งเทศกาลสำคัญของพี่น้องชาวจีนทั่วโลกที่ปฏิบัติสืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ ตรงกับวันที่ 5 เดือน 5 ตามปฏิทินทางจันทรคติจีนของทุกปี หรือที่เรียกว่า “โหวเหว่ยโจ่ย” (โหว แปลว่า 5, เหว่ย แปลว่า เดือน, โจ่ย แปลว่า เทศกาล หรือเรียกว่าเทศกาลเดือนห้าก็ได้)
ทำไมต้องไหว้บ๊ะจ่าง
จากการค้นคว้าและสืบหาในหลายแหล่งข้อมูลทำให้พอจะสรุปได้ว่าตำนาน “บ๊ะจ่าง” ของชาวจีนแผ่นดินใหญ่นั้นจะมีความแตกต่างจากตำนานของชาวจีนแต้จิ๋วที่อพยพมาตั้งถิ่นฐานในเมืองไทยตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันค่อนข้างมาก เรื่องราวที่มาของเทศกาลบ๊ะจ่างจากประเทศจีนนั้น เกิดขึ้นเพื่อเป็นการรำลึกถึงนักกวีผู้มีความสามารถและยังเป็นขุนนางผู้ซื่อสัตย์ รักชาติ จงรักภักดี ยึดถือคุณธรรม และชอบช่วยเหลือชาวบ้านแห่งรัฐฉู่ ชื่อ ชูหยวน (Qu Yuan)
ชูหยวน ถูกขุนนางกังฉินใส่ร้ายจนถูกปลดออกจากตำแหน่งและถูกเนรเทศออกนอกเมือง หลังจากนั้นไม่นาน รัฐฉู่ภายใต้การปกครองของกษัตริย์ผู้หูเบาและขุนนางทรราชจึงถูกโจมตีโดยรัฐฉินที่เข้มแข็งกว่าจนล่มสลายในที่สุด ทำให้ชูหยวนเสียใจเป็นอย่างมาก จึงคิดแต่งบทกวีพรรณาความน้อยเนื้อต่ำใจที่ถูกใส่ร้ายจนต้องสิ้นชาติ แล้วคิดสั้นกระโดดน้ำฆ่าตัวตายที่แม่น้ำเปาะล่อกัง (บางตำรากล่าวว่าเป็นแม่น้ำแยงซีเกียง) ในวันที่ 5 เดือน 5 นั่นเอง
เมื่อชาวบ้านที่ประทับใจความซื่อสัตย์และรักชาติของชูหยวนทราบเรื่อง จึงพากันห่อเสบียงออกเรือเพื่อตามหาและนำร่างของเขากลับมาประกอบพิธีให้อย่างสมเกียรติ ระหว่างทางก็นำเสบียงที่นำติดตัวมาหย่อนลงในน้ำเพื่อหวังให้ พวกปู ปลากิน จะได้ไม่ไปกัดกินสร้างความเสียหายให้ร่างไร้วิญญาณของชูหยวน จากนั้นทุกปีเพื่อเป็นการระลึกถึงความดีของกวีผู้รักชาติ เมื่อถึงวันที่ 5 เดือน 5 ชาวบ้านจะนำอาหารโปรยลงในแม่น้ำเปาะล่อกังเพื่อเป็นการเซ่นไหว้ดวงวิญญาณ
สองปีต่อมา มีชาวบ้านผู้หนึ่งฝันว่าชูหยวนมาหาในเครื่องแต่งกายที่งดงาม และมาขอบคุณที่ชาวบ้านต่างนำอาหารมาเซ่นไหว้ตน แต่อาหารที่โปรยลงไปในน้ำนั้นกลับกลายเป็นอาหารของกุ้งปลาทั้งหลาย ชูหยวนจึงแนะนำกับชาวบ้านผู้นั้นว่า ให้นำอาหารห่อด้วยใบไผ่ก่อนโยนลงน้ำ ในปีถัดมาชาวบ้านจึงทำตามคำแนะนำของชูหยวน แต่ชูหยวนก็กลับมาเข้าฝันอีกครั้งบอกว่า ครั้งนี้เขาได้รับเครื่องเซ่นมากกว่าเดิม แต่ก็ยังถูกสัตว์น้ำแย่งไปกินบางส่วนอยู่ดี ชาวบ้านอยากให้ชูหยวนได้กินเครื่องเซ่นอย่างอิ่มหนำสำราญ จึงขอคำแนะว่าควรทำอย่างไร เขาจึงแนะนำเพิ่มเติมว่า หลังจากที่ห่ออาหารด้วยใบไผ่แล้ว ให้นำลงใส่เรือที่ตกแต่งเป็นรูปมังกรก่อนลอยลงในแม่น้ำ เมื่อเหล่าสัตว์น้ำเห็นจะเข้าใจว่าเป็นเครื่องเซ่นไหว้พญามังกร จะได้ไม่กล้ากิน จากเรื่องราวนี้จึงทำให้เกิดเทศกาลไหว้บ๊ะจ่าง และประเพณีแข่งเรือมังกรที่ประเทศจีน ฮ่องกง ไต้หวัน และมาเก๊า ซึ่งเฉลิมฉลองและจัดอย่างยิ่งใหญ่ทุกปีในวันที่ 5 เดือน 5 นั่นเอง
ขอบคุณข้อมูล “ประวัติบ๊ะจ่าง” จาก http://www.trueplookpanya.com
