มาทำความรู้จักกับ โรค “ไซนัสอักเสบ” อีกหนึ่งโรคที่เกิดจากโรคภูมิแพ้
โรค ไซนัสอักเสบ (Sinusitis) คือ โรคที่มีอาการอักเสบในโพรงไซนัส ที่เราสับสนกันคงเป็นเพราะ เราชอบเรียกโรคนี้ง่ายๆ ผิดๆ ว่า “เป็นไซนัส” ทำให้บางคนเข้าใจผิดว่าคนปกติไม่มีไซนัสอยู่ “ไซนัส” คือ โพรงอากาศที่อยู่ภายในกะโหลกศีรษะบริเวณใบหน้ารอบๆ จมูกของเราทุกคน มีทั้งหมด 4 คู่ โดยจะอยู่ด้านข้างของจมูกที่บริเวณโหนกแก้ม ดั้งจมูก หัวคิ้ว และด้านหลังของจมูก ภายในโพรงไซนัสจะมีเยื่อบุคลุม สร้างเมือก และไหลออกมาทางรูที่ติดต่อกับโพรงจมูก เมื่อมีการอักเสบเกิดขึ้นในโพรงไซนัส เราจึงเรียกว่าโรคไซนัสอักเสบ
คนไข้โรคภูมิแพ้จะเป็นไซนัสอักเสบได้บ่อย
พบว่าผู้ที่เป็นโรคแพ้อากาศ และโรคหืด จะเป็นโรคไซนัสอักเสบได้ง่ายกว่าคนทั่วไป เนื่องจากเยื่อบุภายในโพรงจมูกมักบวม และมีการอักเสบจากภูมิแพ้เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทำให้กลไกการกำจัดน้ำมูกผิดปกติไป มีการคั่งค้างของน้ำมูกภายในโพรงไซนัส พบว่าการรักษาโรคไซนัสอักเสบ ที่พบร่วมด้วยในผู้ป่วยโรคแพ้อากาศและโรคหืด จะทำให้อาการของโรคแพ้อากาศและโรคหืดดีขึ้น
อาการของโรคไซนัสอักเสบ
อาการส่วนใหญ่จะคล้ายหวัด คือ มีอาการคัดจมูก น้ำมูกขุ่นข้น อาจเป็นสีเหลือง – เขียว มีเสมหะ / น้ำมูกไหลลงคอ เจ็บคอ ระคายคอ เสียงแหบ ไอ โดยมักไอเวลากลางคืน ปวดศีรษะ ปวดบริเวณดั้งจมูก ปวดหน้าผากบริเวณหัวคิ้ว ปวดบริเวณโหนกแก้ม ปวดฟันบน หูอื้อ ปวดหู ลมหายใจมีกลิ่น การได้กลิ่นลดลง อ่อนเพลีย
ตรวจร่างกายอาจพบว่า กดเจ็บที่บริเวณไซนัสที่อักเสบ เยื่อบุโพรงจมูกบวม น้ำมูกขุ่นข้น อาจมีสีเหลือง – เขียว เห็นเสมหะไหลลงคอ บวมรอบตา
อาการและการตรวจร่างกาย อาจแตกต่างกันไปในผู้ป่วยแต่ละรายขึ้นกับความรุนแรงของโรค ตำแหน่งของไซนัสที่อักเสบ ผู้ป่วยที่เป็นไซนัสอักเสบชนิดเฉียบพลันมักมีไข้และปวดบริเวณไซนัสที่อักเสบ แต่ถ้าเป็นเรื้อรังมักไม่มีไข้และไม่ค่อยมีอาการปวด ถ้าเป็นแพ้อากาศร่วมกับไซนัสอักเสบจะวินิจฉันยากขึ้น
เฉียบพลัน (acute) หรือเรื้อรัง (chronic) หรือ เป็นแล้วเป็นอีก (recurrent)
ถ้ามีอาการมา 3-8 สัปดาห์ถือว่าเป็น แบบเฉียบพลัน
แต่ถ้าอาการต่อเนื่องเกิน 8 สัปดาห์ ถือว่าเป็น แบบเรื้อรัง ซึ่งต้องใช้เวลาในการรักษานานกว่าแบบเฉียบพลัน
แบบเป็นแล้วเป็นอีก หมายถึง มีอาการเป็นแบบเฉียบพลัน แต่เป็นบ่อยตั้งแต่ 3 ครั้งขึ้นไปต่อปี โดยแต่ละครั้งอาจเป็นเชื้อโรคคนละชนิดกัน
การรักษา
- ยาปฏิชีวนะ (antibiotic) เป็นหลักสำคัญในการรักษาโรคนี้ ถ้าเป็นไซนัสอักเสบเฉียบพลัน ให้ยาประมาณ 2 สัปดาห์ แต่ถ้าเป็นแบบเรื้อรัง ส่วนใหญ่ต้องรับประทานนาน 3-6 สัปดาห์ บางทีต้องให้ 8 สัปดาห์ขึ้นไปก็มีในรายที่จำเป็น โดยต้องประเมินผลการรักษาระหว่างรับประทานยาว่าได้ผลดีหรือไม่ เพราะมีโอกาสดื้อยาสูงหากอาการไม่ดีขึ้นในหนึ่งสัปดาห์ควรเปลี่ยนยา
- ยาพ่นจมูกชนิดสเตียรอยด์ อาจจำเป็นต้องใช้ร่วมด้วยในรายที่เป็นโรคแพ้อากาศ มีภาวะหลอดลมไวกว่าปกติ มีริดสีดวงจมูก หรือรายที่อาการรุนแรง
- การล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ จะช่วยทำให้น้ำมูกเหลว ลดคราบน้ำมูกแห้งกรังที่อาจอุดตันรูเปิดของไซนัส
- ยาแก้คัดจมูก จะช่วยลดความบวมของเยื่อบุโพรงจมูก ทำให้ของเหลวในโพรงไซนัสไหลออกได้สะดวกขึ้น
- การดูแลทั่วไป เช่น พักผ่อนให้เพียงพอ ดื่มน้ำมากๆ อาบน้ำอุ่น งดว่ายน้ำ ดำน้ำ หลีกเลี่ยงมลพิษทางอากาศ เช่น ควันบุหรี่ ควันท่อไอเสียรถยนต์
และต้องรักษาโรคภูมิแพ้เดิมที่เป็นอยู่ด้วย ถ้าไม่รักษาให้ครบทุกโรคที่เป็น ผลการรักษาจะไม่ดี
