สมุนไพรไทย กินเสริมภูมิคุ้มกัน สู้ไวรัส ไม่เกินจริง พิสูจน์ได้จากช่วงที่มีโรคระบาดที่มีผ่านมา โดยแพทย์แผนไทยมองการสร้างภูมิคุ้มกันในระบบองค์รวม ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายจะดีหรือไม่ ต้องอาศัยปัจจัยต่างๆ วันนี้แอดเลยนำ 22 สมุนไพรไทย ที่จัดได้ว่าเป็น SUPER THAI HERBS มาฝากกันค่ะ
นอกจากนี้ ยังมี สมุนไพรไทยสู้ไวรัส ที่ช่วยเสริมภูมิคุ้มกันหลายชนิด บางชนิดเป็นทั้งอาหาร เครื่องเทศ และยารักษา ซึ่งในช่วงที่มีการระบาดของไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่ หรือแม้แต่โควิด-19 จะพบว่ามีการใช้สมุนไพรเหล่านี้จำนวนมาก จึงขอยกตัวอย่าง สมุนไพรที่ทางแพทย์แผนไทยนำมาใช้ ดังนี้
1. กระเทียม Allium sativum
สรรพคุณ ช่วยเจริญอาหาร ขับลมในลำไส้ ป้องกันไข้หวัด ลดไขมันในเลือด แก้กลากเกลื้อน น้ำมันกระเทียม มีฤทธิ์ต้านการเจริญเติบโตของเชื้อรา เชื้อแบคทีเรีย และเชื้อไวรัส
วิธีรับประทาน สามารถนำมาปรุงใส่อาหารต่างๆ หรือนำมาตากแห้ง บดผง ปั้นเม็ด หรือใส่ในแคปซูล รับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละครั้ง หลังอาหาร เพื่อป้องกันหวัด หรือถ้ามีภาวะไขมันในเลือดควรรับประทานเช้าและเย็น หลังอาหาร
2. กระชาย Boesenbergia pandurata
สรรพคุณ แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ รักษาลำไส้ใหญ่อักเสบ งูสวัด ขับระดูขาว ขับปัสสาวะ บำรุงและเสริมสมรรถภาพร่างกาย มีฤทธิ์ต้านแบคทีเรีย เช่น Staphylococcus aureus, Enterobacter cloacae ต้านไวรัส HIV type1 และไข้สมองอักเสบ
วิธีรับประทาน สามารถปรุงผสมในเครื่องแกงป่า ผัดเผ็ด หรือตากแห้ง บดผงผสมน้ำผึ้งรับประทานครั้งละ 1/2 – 1 ช้อนชา วันละครั้ง ก่อนนอน หรือจะนำไปดองน้ำผึ้งประมาณหนึ่งเดือนรับประทาน วันละครั้ง หรือจะทำเครื่องดื่ม โดยใส่กระชาย 1 ช้อนโต๊ะ น้ำสะอาด 1 แก้ว น้ำมะนาวครึ่งผล ถ้าชอบหวานให้ใส่น้ำผึ้งเล็กน้อย ดื่มหลังอาหาร สัปดาห์ละ 1 – 2 ครั้ง เพราะถ้าดื่มมากอาจรู้สึกร้อนท้องหรือร้อนในและปัสสาวะบ่อยได้
3. กระทือ Zingiber zerumbet
สรรพคุณ แก้ไข้เรื้อรัง บำรุงธาตุ แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ แก้จุกเสียด ขับลม บำรุงน้ำนม บำรุงกำลัง ช่วยเจริญอาหาร มีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย เชื้อรา
วิธีรับประทาน หน่ออ่อนหรือดอก ใช้เป็นผักแนม เครื่องจิ้ม หรือลาบ ใส่ในแกงอ่อมหรือแกงป่า รับประทานได้ทั้งสดและสุก
4. โกฐจุฬาลัมพา Artemisia annua
สรรพคุณ แก้ไข้ แก้ไอ ขับเสมหะ แก้โรคหอบหืด แก้ไข้ ออกผื่น มีฤทธิ์ต้านเชื้อมาลาเรีย ต้านการอักเสบ ต้านแบคทีเรีย ต้านไวรัส มีสาร Artemisinin รักษามาลาเรีย และมีสาร Scopoletin มีฤทธิ์ในการแก้ไข้ ต้านการอักเสบ
วิธีรับประทาน ใช้เข้าตำรับยาแก้ไข้ ยาบำรุงเลือด ฯลฯ
5. ข่า Alpinia gailanga
สรรพคุณ แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ แก้ปวดท้อง แก้บิด แก้ลมป่วง (อาการถ่ายท้องร่วมกับอาเจียน) แก้โรคผิวหนังที่เกิดจากเชื้อรา แก้ปวดบิดมวนลำไส้
วิธีรับประทาน เป็นเครื่องเทศในเครื่องแกงต่าง ๆ หน่ออ่อน รับประทานสด หรือลวกเป็นผักแนมในเครื่องจิ้ม ใส่ในต้มยำ ต้มข่ากะทิ หรือเข้าตำรับยาแก้ปวดท้อง ท้องเสีย หรือในตำรับยาข่าหอมแบบโบราณ
6. ขมิ้นชัน Curcuma longa
สรรพคุณ แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ รักษาโรคผิวหนัง สมานแผล รักษาโรคกระเพาะ
วิธีรับประทาน ผสมในเครื่องแกงใต้ต่าง ๆ หรือตำผสมกระเทียม หมักเนื้อปลาทอดดับกลิ่นคาวและให้ความหอม ช่วยย่อย แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ ตากแห้งบดผงปั้นเม็ดรับประทาน รักษาอาการโรคกระเพาะ ท้องอืดท้องเฟ้อ จุกเสียดแน่น กรดไหลย้อน หรือผสมน้ำนมกับน้ำผึ้ง ทาผิวหรือขัดผิวลดริ้วรอย
7. ใบชา
สรรพคุณ แก้ท้องเดิน แก้หวัด พอกแผลน้ำร้อนลวก ช่วยย่อยอาหาร กระตุ้นระบบประสาท ต้านเชื้อไวรัสตับอักเสบ C ไข้หวัดใหญ่
วิธีรับประทาน ชงกับน้ำร้อนดื่มวันละครั้ง กากชานำมาใส่ห่อผ้าประคบใต้ตาลดรอยคล้ำดำใต้ตา หรือนำมาขัดผิวช่วยให้ผิวพรรณสะอาดและลดกลิ่นตัว
8. ชิงช้าชาลี Tinospora baenzigeri
สรรพคุณ แก้ไข้ โลหิตเป็นพิษ แก้ไข้เหนือ (ไข้ป่า) ไข้สันนิบาต แก้ร้อนในกระหายน้ำ ช่วยย่อยอาหาร บำรุงกำลัง บำรุงธาตุ ช่วยขับน้ำย่อยอาหาร
วิธีรับประทาน ดองน้ำผึ้ง รับประทานเป็นยาอายุวัฒนะ ต้มกิน แก้ไข้แก้ร้อนใน เข้าตำรับยาใช้แทนบอระเพ็ดได้
9. คนทีสอ Vitex trifolia
สรรพคุณ แก้ไอ แก้ไข้ แก้หืด ขับเสมหะ แก้ริดสีดวงจมูกขับลม ขับเหงื่อ บำรุงธาตุ บำรุงร้ำดี รักษาโรคตับ รสารสกัดมีฤทธิ์ต้านเชื้อไวรัส HIV type 1
วิธีรับประทาน ใช้ใบ 1 กำมือใส่น้ำ 1 ลิตร ต้มเดือด 20 นาที รินน้ำดื่มแก้ไอ ขับลม ขับเหงื่อ ขับเสมหะ หรือเข้าตำรับยาบำรุงธาตุ
10. น้ำนมราชสีห์ Euphorbia thymifolia
สรรพคุณ แก้ไอ แก้หืด แก้บิดมูกเลือด แก้ฝีในปอด ขับปัสสาวะ รักษาลำไส้อักเสบ บำรุงน้ำนม ระงับอาการชัก รากแก้ไข้มาลาเรีย สารสกัดมีฤทธิ์ต้านไวรัส Herpes simplex type 2
วิธีรับประทาน เข้าตำรับยาบำรุงน้ำนมแม่หลังคลอด หรือตำรับยาแก้ไข้
11. บัวบก Centella asiatica
สรรพคุณ แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้ช้ำใน แก้ท้องเสีย รักษาแผลเปื่อย แผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก ขับปัสสาวะ ลดรอยเหี่ยวย่น ลดการอักเสบ บำรุงสมอง มีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย Staphylococcus aureus และต้านเชื้อไวรัส Herpes simplex type 1 และ Herpes simplex type 2
วิธีรับประทาน รับประทานเป็นผักสดจิ้มน้ำพริก หรือผักแนมต่าง ๆ ตำคั้นน้ำดื่ม หรือผสมเหล้าขาว 1 ช้อนโต๊ะ แก้อาการช้ำใน ช่วยป้องกันไม่ให้เลือดจับตัวเป็นลิ่ม ช่วยกระจายเลือด หรือรับประทานแกงเผ็ดใบบัวบกกับไก่หรือปลาย่าง ทำชาชงดื่มแก้ร้อนใน
12. บอระเพ็ด Tinospora crispa
สรรพคุณ แก้ไข้ทุกชนิด บำรุงน้ำดี เจริญอาหาร แก้ร้อนใน บำรุงกำลัง แก้กระหาย ระงับความร้อน ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้
วิธีรับประทาน บดผงปั้นเม็ดเป็นยาแก้ไข้ แก้ร้อนในกระหายน้ำ ช่วยเจริญอาหาร ดองน้ำผึ้งเป็นยาอายุวัฒนะ ผสมในตำรับยาแก้ไข้ หรือยาอายุวัฒนะ ควรรับประทานเมื่อมีอาการ ไม่ควรรับประทานเป็นยาเดี่ยวต่อเนื่องนาน ๆ เพราะบอระเพ็ดมีฤทธิ์เป็นยาเย็น อาจทำให้ท้องอืดท้องเฟ้อ มือเท้าเย็นได้ ถ้ารับประทานต่อเนื่อง ควรรับประทานในรูปแบบของยาตำรับหรือยาปรุงผสม เช่น ตำรับยาอายุวัฒนะ เป็นต้น
13. ฟ้าทะลายโจร Andrographis paniculata
สรรพคุณ แก้ไข้ แก้ไอ แก้เจ็บคอ แก้ท้องเสีย แก้อักเสบ รักษาแผลหนอง สารสกัดทั้งต้นมีฤทธิ์ต้านเชื้อไวรัส สาเหตุของหวัดสายพันธุ์ H1N1 สาร Andrographolide และ Xanthones มีฤทธิ์ต้านเชื้อมาลาเรีย สาร Andrographolide และ Neoandrographolide มีฤทธิ์ต้านเชื้อไวรัส Herpes simplex type 1 สาเหตุของโรคเริม
วิธีรับประทาน รับประทานเป็นยาเดี่ยว แก้ไข้ แก้ไอ แก้เจ็บคอ ร้อนใน กระหายน้ำ ทั้งแบบสด แห้ง ต้มน้ำดื่ม หรือบดผงทำเม็ด รับประทานครั้งละ 2 – 4 เม็ด วันละ 3 – 4 ครั้ง ก่อนอาหารหรือเวลามีไข้ ไม่ควรรับประทานต่อเนื่องนาน ๆ เพราะจะทำให้มีอาการมือ – เท้าเย็น ความดันต่ำ ท้องอืดท้องเฟ้อ แขนขาไม่มีกำลัง
14. มะระ Momordica charantia
สรรพคุณ ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ บำรุงน้ำดี แก้ฝีหนอง ลดน้ำตาลในเลือด น้ำคั้นผล มีฤทธิ์ช่วยกระตุ้นเซลล์ภูมิต้านทานให้มีประสิทธิภาพสูงขึ้น
วิธีรับประทาน เถาหรือผลลวกจิ้มน้ำพริก ต้มหรือแกงทำแกงจืด เถาปรุงเป็นยาแก้ไข้ แก้ร้อนใน ทำให้อยากอาหาร น้ำคั้นสดรับประทาน ครั้งละ 1 – 2 ช้อนโต๊ะ วันละ 2 ครั้ง เช้าและเย็น หลังอาหาร ช่วยลดน้ำตาลในเลือด
15. มะระขี้นก Momordica charantia
สรรพคุณ แก้ไข้ แก้ร้อนใน แก้แผลปากเปื่อย ช่วยเจริญอาหาร ฟอกเลือด น้ำคั้นช่วยบรรเทาอาการท่อน้ำดีอักเสบ ต้านเชื้อไวรัส ต้านมะเร็ง สารสกัดมีฤทธิ์ต้านเชื้อไวรัส Herpes simplex type 2 สาเหตุของโรคเริม
วิธีรับประทาน เถาและผลสดลวกรับประทานเป็นผักแนม ใส่ในแกงแค หรือแกงต่าง ๆ ต้มรับประทานแก้ไข้ แก้ร้อนใน ตำคั้นน้ำรับประทานช่วยลดน้ำตาลในเลือด ป้องกันไข้หวัด
16. ลูกใต้ใบ Phyllanthus amarus
สรรพคุณ แก้ไข้ แก้ไอ แก้ปวด แก้ท้องเสีย แก้ร้อนในกระหายน้ำ ขับปัสสาวะ ขับระดูขาว สารสกัดมีฤทธิ์ต้านเชื้อไวรัส HIV type 1
วิธีรับประทาน ต้มน้ำดื่มแก้ไข้ แก้ร้อนใน ขับปัสสาวะ เข้าตำรับยาแก้ไข้ แก้ไข้ทับระดู
17. ว่านมหากาฬ Gynura pseudochina var. histida
สรรพคุณ แก้ฝี แก้ปวดบวมจากแมลงสัตว์กัดต่อย แก้เริม แก้งูสวัด ขับระดู แก้พิษ แก้อักเสบ ถอนพิษไข้ สารสกัดมีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อไวรัส HIV type 1
วิธีรับประทาน เข้าตำรับยาแก้ไข้ออกผื่น ไข้ตัวร้อน (ไข้พิษไข้กาฬ) ใบสดตำผสมเหล้าพอกฝีแก้พิษปวดแสบปวดร้อน แก้พิษอักเสบ
18. ว่านหางช้าง Belamcanda chinensis
สรรพคุณ ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ แก้อาการคอบวม เจ็บคอ มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ ต้านเชื้อไวรัส ต้านเชื้อแบคทีเรีย ต้านภูมิแพ้ มีสารกลุ่ม Isoflavone, Triterpenoid และ Quinone
วิธีรับประทาน เข้าตำรับยาปรุงแก้ไข้ตัวร้อน เจ็บคอ ต้มแก้ระดูพิการ เข้าตำรับยาแก้ระดูไม่ปกติ
19. เสลดพังพอน Barleria lupulina
สรรพคุณ แก้ฝี แก้บวมช้ำ แก้แผลน้ำร้อนลวก แก้แมลงสัตว์กัดต่อย ขับปัสสาวะ รักษางูสวัด เริม มีสารสกัดต้านเชื้อไวรัส Herpes simplex type 1, Herpes simplex type 2
วิธีใช้ ต้นสดตำผสมเหล้าขาว ทาแก้ผื่นคัน แมลงกัดต่อย แก้เริม แก้งูสวัด ตำพอกฝี แก้พิษงูทั้งรับประทานและทาบาดแผล แก้ไฟลามทุ่ง
20. เห็ดหลินจือ Ganoderma lucidum
สรรพคุณ บำรุงร่างกาย เป็นยาอายุวัฒนะ ทำให้มีกำลัง เสริมการไหลเวียนเลือด สร้างภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง ป้องกันมะเร็ง ช่วยคุมระดับน้ำตาลในเลือด
วิธีรับประทาน ดอกต้มรับประทานบำรุงร่างกาย หรือบดผงชงดื่ม หรือทำเม็ดรับประทานครั้งละ 1 – 2 เม็ด วันละ 2 ครั้ง เช้าและเย็น ช่วยเสริมภูมิต้านทาน หรือสปอร์สกัด รับประทานครั้ง
1 – 2 เม็ด วันละครั้ง ช่วยป้องกันมะเร็ง ช่วยให้ทีเซลล์แข็งแรง ลดน้ำตาลในเลือด ช่วยลดความดัน
21. ตรีผลา (พิกัดยาตรีผลา)
ประกอบด้วยสมอไทย สมอพิเภก มะขามป้อม
สรรพคุณ แก้ไข้ แก้โลหิตดี แก้ลมจุกเสียด ทำให้ชุ่มคอ เสริมภูมิต้านทานเชื้อไวรัส แก้ไอ ขับเสมหะ
วิธีรับประทาน รับประทานผลสด หรือต้มน้ำดื่มทั้งสดและแห้ง เป็นยาระบายอ่อน ๆ ถ้าใส่มะขามป้อมมากกว่าตัวยาอื่นจะช่วยแก้ไอ ขับเสมหะ ทำให้ชุ่มคอ ช่วยเสริมภูมิคุ้มกัน ป้องกันไข้หวัด สารสกัดช่วยเพิ่มภูมิต้านทานป้องกันเชื้อไวรัส เพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของไต
22. ตำรับยาจันทลีลาหรือจันทน์ลีลา
ส่วนประกอบตำรับยา โกฐสอ โกฐเขมา โกฐจุฬาลัมพา จันทน์ขาว จันทน์แดง ลูกกระดอม บอระเพ็ด รากปลาไหลเผือก หนักสิ่งละ 4 ส่วน พิมเสน 1 ส่วน บดผง
สรรพคุณ แก้ไข้ แก้หวัด แก้ไข้สามฤดู มีฤทธิ์ลดอาการบวม ต้านการอักเสบ ยับยั้งความเจ็บปวด ช่วยลดอุณหภูมิของร่างกายที่เพิ่มสูงขึ้น สารสกัดมีฤทธิ์ต้านการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร ไม่ก่อให้เกิดพิษทั้งเฉียบพลันและเรื้อรัง (ในระยะเวลา 90 วัน)
- โกฐเขมา สารสำคัญ B-eudesmol, Atractylochromene, Polyacetylene มีฤทธิ์แก้ปวดและต้านการอักเสบ
- โกฐจุฬาลัมพา สารสำคัญ Scopoletin มีฤทธิ์แก้ไข้และต้านการอักเสบ สาร Artemisinin มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ
- โกฐสอ สารสำคัญ Byakangelicol, Byakangelicin, Imperatorin มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ
- แก่นจันทน์แดงและบอระเพ็ด มีสารสำคัญ N-trans-feruloyltyramine มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ
- รากปลาไหลเผือก สารสำคัญ Quassinoids มีฤทธิ์ต้านมาลาเรีย
เรื่อง พทป.วันทนี เจตนธรรมจักร
ที่มา นิตยสาร ชีวจิต ฉบับ 527
บทความน่าสนใจอื่นๆ
รวม สมุนไพรฤทธิ์ร้อน รับมือช่วงอากาศเปลี่ยน
ลูกยอ สมุนไพรพื้นบ้านของดี ช่วยบำรุงร่างกาย ลดปอดอักเสบ
ประโยชน์ของกระเทียม สมุนไพรมหัศจรรย์ป้องกันสารพัดโรค
