ประสบการณ์สุขภาพ : เรื่องเล่าชวนฟังจาก ผู้ป่วยมะเร็งตับ (1)

เรื่องเล่าจาก ผู้ป่วยมะเร็งตับ

วันนี้ แพทย์หญิงชัญวลี ศรีสุโข มีเรื่องของ ผู้ป่วยมะเร็งตับ มาเล่าให้ฟัง เผื่อจะเป็นประโยชน์ เป็นข้อคิด เป็นกำลังใจให้กับผู้อ่านที่กำลังเผชิญกับความเจ็บป่วยอยู่ค่ะ

เมื่อฉันเป็นมะเร็งตับ

คุณสุรัสสวจี(นามสมมติ) อายุ 50 ปี มีลูก 1 คน เป็นคนหน้าตาดี รูปร่างสมส่วน สุขภาพแข็งแรง เนื่องจากตอนเด็กๆเธอเป็นนักกีฬามาก่อนเมื่อถึงวัยทำงานก็ยังคงออกกำลังกายเป็นประจำ

ก่อนเกิดเหตุ เธอสังเกตว่า กินอะไรเข้าไปก็รู้สึกท้องอืด จึงไปพบแพทย์ ซึ่งสันนิษฐานว่าเป็นโรคกระเพาะอาหารอักเสบ แล้วให้ยารักษา
มากิน แต่อาการไม่ดีขึ้น เธอจึงไปตรวจพิเศษด้วยการส่องกล้องตรวจกระเพาะอาหาร

ผลการตรวจพบว่าปกติ ถึงกระนั้นเธอยังรู้สึกอืดแน่นท้อง ไปพบแพทย์อีกก็ถูกส่งตรวจลำไส้ใหญ่โดยการเอกซเรย์พิเศษสวนแป้งเข้าทาง
ทวารหนัก ผลการตรวจพบว่าปกติเหมือนเดิม ทั้งผลการเจาะเลือดเพื่อตรวจหาสารบ่งชี้มะเร็งลำไส้ก็ไม่มีปัญหา

จนกระทั่งเมื่อได้ตรวจอัลตราซาวนด์ในช่องท้องนั่นเองจึงพบสาเหตุ คือเธอมีเนื้องอกที่ตับจำนวน 1 ก้อน ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 3 เซนติเมตร แพทย์สงสัยว่าเป็นมะเร็งตับ

คุณสุรัสสวจีแปลกใจมาก เพราะเธอไม่มีความเสี่ยงใดๆที่จะเป็นมะเร็งตับ ไม่ดื่มเหล้า ไม่กินอาหารดิบ ในครอบครัวไม่เคยมีใครป่วยเป็นโรคมะเร็งมาก่อน ทั้งผลเลือดตรวจการทำงานของตับและสารแอลฟาฟีโตโปรตีน (AFP: Alpha fetoprotein)ที่บ่งมะเร็งตับก็ปกติ

ความเห็นของแพทย์

แพทย์อธิบายว่า หากเป็นมะเร็งตับระยะเริ่มแรก ผลเลือดอาจยังปกติอยู่ แล้วแนะนำให้รักษาตัวโดยการผ่าตัดเอาเนื้องอกที่ตับออก ก่อน
ผ่าตัดเธอได้รับการตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์บริเวณอกและช่องท้องเพิ่ม ซึ่งไม่พบว่ามีมะเร็งแพร่กระจายไปที่ใด

การผ่าตัดใช้เวลานาน 4 ชั่วโมง สามารถเอาก้อนเนื้องอกออกได้หมด แพทย์ชมว่า เพราะเธอออกกำลังกายเป็นประจำ ตับจึงอยู่ในสภาพสมบูรณ์แม้ผ่าตัดออกครึ่งหนึ่ง ส่วนที่เหลือก็ยังสามารถทำงานได้ตามปกติ

ทว่าผลการตรวจชิ้นเนื้อพบว่า เธอเป็นมะเร็งตับ

ในกรณีของคุณสุรัสสวจี เนื่องจากผ่าตัดก้อนเนื้องอกออกได้หมดก็ถือว่าน่าจะหายขาด จึงไม่ต้องรับการฉายแสงบำบัดหรือให้เคมีบำบัด เธอรู้สึกว่าตนเองโชคดีมาก เนื่องจากเคยได้ยินว่า หากเป็นมะเร็งตับมักจะเสียชีวิตภายใน 6 เดือน

(อยากรู้เรื่องราวต่อจากนี้ โปรดติดตามตอนต่อไป)

เช็กสาเหตุมะเร็งตับ

ตับเป็นอวัยวะภายในช่องท้องที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในร่างกาย มีหน้าที่ผลิตน้ำดีเพื่อช่วยย่อยอาหาร เก็บสะสมสารอาหาร สร้างสารที่ทำให้เลือดแข็งตัว และกำจัดของเสียออกจากร่างกาย

มะเร็งตับแบ่งเป็น 2 ชนิดใหญ่ๆ คือ มะเร็งที่เกิดบริเวณตับโดยตรง และมะเร็งที่กระจายมาจากอวัยวะอื่นๆ เช่น ปอด รังไข่ กระดูก ปากมดลูกมดลูก ต่อมลูกหมาก

มะเร็งตับพบมากเป็นอันดับต้นๆในประชากรไทย และพบมากเป็นอันดับหนึ่งของมะเร็งในเพศชาย

สำหรับมะเร็งตับที่เกิดบริเวณตับโดยตรงแบ่งได้เป็น3 ชนิด คือ

1. มะเร็งตับ (Hepatocellular carcinoma) มีต้นกำเนิดมาจากเซลล์ของเนื้อตับ พบได้ร้อยละ 90 – 95 ของมะเร็งที่เกิดในตับทั้งหมด โดยพบบ่อยในคนที่เป็นโรคตับอักเสบเรื้อรังจากการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ เป็นโรคตับแข็ง หรือได้รับสารพิษจากเชื้อราแอฟลาท็อกซิน (Aflatoxin) ฯลฯ

2. มะเร็งท่อน้ำดี(Cholangiocarcinoma) มีต้นกำเนิดมาจากท่อน้ำดี ทั้งที่อยู่ในหรือนอกเนื้อตับ ในภาคอีสานพบมะเร็งชนิดนี้มาก เพราะเกี่ยวข้องกับพยาธิใบไม้ในตับ ซึ่งพบในอาหารที่ปรุงจากปลาน้ำจืดแบบสุกๆดิบๆ

3. มะเร็งถุงน้ำดี(Gallbladder carcinoma) มีต้นกำเนิดมาจากเซลล์ของถุงน้ำดีและท่อน้ำดี มักพบในคนที่มีประวัติเป็นนิ่วในถุงน้ำดี ถุงน้ำดีอักเสบถุงน้ำดีมีความผิดปกติหรือพิการแต่กำเนิด

ปัจจัยเสี่ยงการเกิดมะเร็งตับมีดังนี้

• เพศชาย เชื่อว่าสัมพันธ์กับพฤติกรรมของผู้ชาย เช่น ดื่มแอลกอฮอล์สูบบุหรี่

• ชาวเอเชีย โดยเฉพาะประชากรในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึงจีน ญี่ปุ่น ไต้หวัน เกาหลี ฮ่องกง นอกจากนี้ยังพบว่าชาวเอเชียที่อพยพไปอยู่ในประเทศสหรัฐอเมริกาเป็นมะเร็งตับมากกว่าคนผิวขาวและผิวสี ซึ่งเชื่อว่ามีสาเหตุมาจากการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีและซีมากในคนกลุ่มนี้

• คนในครอบครัวเป็นมะเร็งตับ ปัจจัยส่วนหนึ่งมาจากพันธุกรรม

• ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีและซี เชื้อไวรัสทำให้ตับแข็งและก่อมะเร็ง

• ดื่มแอลกอฮอล์ ทำให้มีอาการตับแข็ง

• สูบบุหรี่ ในบุหรี่มีสารก่อมะเร็งที่อาจทำให้เกิดมะเร็งตับ

• กินปลาน้ำจืดสุกๆ ดิบๆ ซึ่งมีพยาธิใบไม้

• ได้รับสารแอฟลาท็อกซิน เป็นเชื้อราที่ปนเปื้อนมากับอาหาร เช่น พริกป่น ถั่วลิสงป่น สามารถกระตุ้นให้เกิดมะเร็งตับ

• ฮอร์โมนเพศ ทั้งฮอร์โมนเพศหญิงเอสโทรเจน (Estrogen) และฮอร์โมนเพศชายเทสทอสเทอโรน (Testosterone) สัมพันธ์กับการเกิดเนื้องอกในตับซึ่งอาจกลายเป็นมะเร็งตับได้

• ความอ้วนและโรคเบาหวาน เชื่อว่าทำให้เนื้อตับถูกทำลายเรื้อรัง จนเกิดไขมันพอกตับ (Fatty liver) และตับแข็ง