ถุงน้ำรังไข่หลายใบ ภาวะที่ผู้หญิงน้ำหนักเกินต้องระวัง

ชวนรู้จัก ถุงน้ำรังไข่หลายใบ อาการพบบ่อยในผู้หญิงน้ำหนักเกิน

อย่างที่รู้กันว่าการมีน้ำหนักเกินนั้นสามารถนำมาซึ่งโรคภัยอื่นๆ ได้โดยไม่รู้ตัว โดยเฉพาะสาวๆ ที่หากปล่อยให้ตัวเองน้ำหนักเกินเกณฑ์ ยิ่งมีโอกาสเจ็บป่วยได้หลายโรค รวมถึง ภาวะที่เรียกว่า ถุงน้ำรังไข่หลายใบ อาการของผู้หญิงที่ไม่ควรมองข้าม

ถุงน้ำรังไข่หลายใบคืออะไร

ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ (Polycystic Ovary Syndrome: PCOS) เป็นความผิดปกติของระบบต่อมไร้ท่อหรือฮอร์โมนในร่างกาย โดยจะพบซีสต์หรือถุงน้ำหลายใบในรังไข่ เมื่อซีสต์หรือถุงน้ำเข้าไปเบียดรังไข่ส่งผลให้การทำงานของรังไข่ผิดปกติ ซึ่งสาเหตุของการเกิดภาวะนี้ยังไม่แน่ชัด อาจเกิดจากกรรมพันธุ์หรือความผิดปกติของหลายระบบในร่างกาย อาทิ ต่อมใต้สมอง รังไข่ ต่อมหมวกไต ฯลฯ

พบในใครได้บ้าง

พบร้อยละ 5-10 ในสตรีวัยเจริญพันธุ์ อาจเกียวข้องกับปัจจัยทางพันธุกรรม ปัจจัยทางเชื้อชาติปัจจัยทางสิ่งแวดล้อมหรือหลายๆ ปัจจัยร่วมกัน แต่กลไกผิดปกติหลัก คือ

1. มีความผิดปกติที่ทําให้เกิดภาวะตกไข่ไม่สมําเสมอเกิดระดูไม่สมําเสมอและนํามาสู่ภาวะมีบุตรยาก
2. มีความผิดปกติของระดับหรือการทํางาน ของฮอร์โมนเพศชาย ทําให้มีอาการแสดงออก คือ หน้ามัน สิวขึ้นง่าย ขนดก เป็นต้น
3. มีความผิดปกติของการทํางานของฮอร์โมนอินซูลินซึงเกียวข้องกับขบวนการเผาผลาญน้ำตาลกลูโคสในร่างกาย ทําให้มีความเสียงในการเกิดโรคเบาหวาน

ความอ้วนกับ PCOS

ความอ้วนมีส่วนทำให้ร่างกายผลิตฮอร์โมนเอสโตรเจนผิดปกติ โดยเฉพาะการอ้วนลงพุง เนื่องจากฮอร์โมนเอสโตรเจนผลิตจากไขมัน เมื่อไขมันมากเกินไป การสร้างฮอร์โมนเอสโตรเจนที่ควบคุมการตกไข่ในเพศหญิงอาจเกิดความผิดปกติ ส่งผลให้ไม่มีการตกไข่ ประจำเดือนมาน้อยแบบกะปริบกะปรอย ประจำเดือนขาดหายไป ทำให้มีบุตรยาก

อาการเป็นอย่างไร

หากมีความผิดปกติดังต่อไปนี้ควรมาพบแพทย์โดยเร็ว

ประจำเดือนเว้นช่วงนาน มาห่างกันมากกว่า 35 วัน หรือมาไม่เกิน 6 – 8 ครั้งต่อปี
รอบประจำเดือนขาด มาไม่ติดต่อกันนานเกิน 3 รอบในผู้หญิงที่ปกติประจำเดือนมาสม่ำเสมอ หรือมาไม่ติดต่อกัน 6 เดือนในผู้หญิงที่ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ แสดงถึงภาวะไม่ตกไข่เรื้อรัง
ประจำเดือนมากะปริบกะปรอย มามากเกินไป มานานเกินไป อาจเยื่อบุโพรงมดลูกหนาผิดปกติ
ภาวะแอนโดรเจน (Androgen) เกิน คือ ฮอร์โมนเพศชายที่มีอยู่ในร่างกายทั้งของผู้ชายและผู้หญิง เมื่อผู้หญิงมีมากเกินไป ทำให้เกิดภาวะขนดก สิวขึ้นมากกว่าปกติ ผิวมัน ศีรษะล้าน
อ้วน น้ำหนักเกินมาก ทำให้ดื้อต่อน้ำตาลอินซูลิน เพิ่มอาการของภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ (PCOS)

รักษาอย่างไร

1. การรักษาให้มีรอบระดูที่สมํ่าเสมอ โดยการให้รับประทานฮอร์โมนโปรเจสติน รับประทานเป็นรอบๆ ต่อเดือน หรือให้รับประทานยาเม็ดคุมกําเนิดชนิดฮอร์โมนรวม ซึงจะได้รับประโยชน์ในการคุมกําเนิดร่วมด้วย และยาเม็ดคุมกําเนิดชนิดฮอร์โมนรวมบางกลุ่ม มีฤทธิ์ต้านฮอร์โมนเพศชายร่วมด้วย ทําให้ได้ประโยชน์ในการรักษาสิว หน้ามัน ขนดก ร่วมด้วย

2. ตรวจหาความผิดปกติในการเกิดความเสียงในการเกิดโรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง และภาวะไขมันสูง

3. ในสตรีทีต้องการมีบุตร กลุ่มอาการนี้ เป็นสาเหตุให้มีบุตรยาก เนืองจากมีการตกไข่ทีไม่สมํ่าเสมอดังนั้นจึงต้องได้รับการดูแลรักษาโดยแพทย์เฉพาะทางด้านภาวะมีบุตรยาก

นอกจากการใช้ยาแล้ว การปฏิบัติตัวก็เป็ นสิงทีมีความสําคัญ

1. การควบคุมนําหนัก เป็นการปรับเปลียนพฤติกรรมการรับประทานอาหาร และควบคุมนํ้าหนักตัว โดยลดนํ้าหนักลงอย่างน้อยร้อยละ 5-10 ลดหรืองดอาหารทีมีไขมันสูง เน้นผักผลไม้เพื่อให้ได้กากใยอาหารเพิมขึ้น
2. การออกกําลังกาย ทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของไขมันตามร่างกาย ทําให้ลดไขมันบริเวณช่องท้องและเพิ่มมวลกล้ามเนื้อและยังเพิ่มความไวต่ออินซูลิน โดยฉพาะทีกล้ามเนื้อ ทําให้ความเสี่ยงในการเกิดโรคเบาหวานลดลง

กลุ่มอาการถุงนําหลายใบในรังไข่ (PCOS) นีถือเป็นโรคเรื้อรังในสตรีวัยเจริญพันธุ์ ไม่มีคําตอบว่าจะใช้เวลารักษานานเท่าใดจึงจะหายจากโรค มีอาการและอาการแสดงออกในแต่ละคน
ไม่เหมือนกัน มีความเกียวเนืองกับความเสียงในการเกิดโรคอืนๆ ถ้าไม่ได้รับวินิจฉัยและการรักษาอย่างต่อเนื่อง

(ที่มา : โรงพยาบาลกรุงเทพ , คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล)