4 สมุนไพรพื้นบ้าน ปกป้องปอด และทางเดินหายใจ ก่อนเชื้อร้ายคุกคาม

ก่อนจะแนะนำ สมุนไพรพื้นบ้าน ทั้ง 4 ตัว คุณรู้หรือไม่ว่า มีคนกลุ่มหนึ่งตกเป็นเป้าการโจมตีของเชื้อไวรัสมรณะโควิด-19 นั่นก็คือ ผู้สูงอายุที่มีภาวะโรคประจำตัวเรื้อรัง เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ หรือโรคปอดติดเชื้อ รวมถึงสิงห์อมควันทั้งหลายด้วย

สิงห์ทอง มารังค์ หมอพื้นบ้านอำเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม่ วัย 82 ปี เล่าประสบการณให้ฟังว่า ถ้าย้อนไปในอดีต พ่อหมอสิงห์ทอง จัดอยู่ในกลุ่มสิงห์อมควันคนหนึ่ง เพราะสบูบุหรี่หนักมาก เวลาเข้าห้องน้ำต้องสูบ 1 มวน และต้องเหน็บไว้ อีกมวน แต่ละวันจะสูบอย่างต่ำซองครึ่งถึง 2 ซอง ส่งผลให้สุขภาพเริ่มแย่ลง จนมาคิดได้ว่า “นึกในใจว่าไม่ไหวแล้วต้องตายในเร็ว ๆ นี้แน่

ก็ตัดใจเลิกเลย หักดิบ แต่ผลพวงจากการสูบบุหรี่อย่างหนักติดต่อกันมานานหลายปี ทำให้พ่อหมอสิงห์ทองยังมีอาการเสลดกำเริบในลำคอเยอะมาก แม้จะเลิกบุหรี่ได้แล้ว แต่ก็ยังทรมานกับของเหลวข้นหนืด ชนิดนี้ทุกวัน “ตอนเช้าต้องขากเสลดเสียงดัง เป็นที่รังเกียจ ยาตัดเสลดที่ได้รับสืบทอดมา จึงทำไว้ใช้รักษาตัวเองจนถึงทุกวันนี้”

เสลดหรือเสมหะเกิดจากอะไร

การระคายเคืองบริเวณลำคอ ที่มีสาเหตุมาจากการสูดดมสารเคมีหรือมลพิษ การสูบบุหรี่ รวมถึงการดื่มหรือรับประทานอาหารรสจัด เช่น อาหารเผ็ดร้อน อาหารรสเค็มจัด ทำให้ลำคอเกิดการระคายเคือง ร่างกายจึงมีกลไกกระตุ้นการหลั่งของเหลวจากต่อมสร้างเสมหะออกมาเคลือบบริเวณลำคอ เพื่อป้องกันอันตรายที่จะเกิดขึ้นกับเซลล์เยื่อบุ

อาการระคายเคืองบริเวณลำคอจากสารพิษ หรือสิ่งที่มากระตุ้นจะทำให้มีการหลั่งเสมหะจำนวนมากจับตัวกันเป็นก้อน ลักษณะเหนียวข้นหนืด อยู่ในระบบทางเดินหายใจ เรียกว่าเสลดหรือเสมหะ โดยในผู้ที่สูบบุหรี่จัด หรือเคยสูบบุหรี่อย่างหนัก จะพบว่าแม้จะเลิกสูบบุหรี่ได้แล้ว แต่บางคนก็ยังมีเสมหะหรือเสลดอยู่ นั่นอาจเป็นเพราะหลอดลมยังมีการอักเสบ

เมื่อต้องขากเสลดบ่อย ๆ จึงทำให้เสียทั้งสุขภาพและบุคลิกภาพ หมอพื้นบ้านแห่งอำเภอสารภี ซึ่งมีประสบการณ์ เพราะต้องทนทุกข์ทรมานกับอาการเหล่านี้ จึงอยากแนะนำตำรับยาตัดเสลดที่ทำใช้รักษาตัวเองจนอาการทุเลาลง และอยากส่งต่อตำรับยารักษาอาการเสลด แก้ไอ ฟื้นฟูระบบทางเดินหายใจ จากภูมิปัญญาพื้นบ้านให้ผู้อื่นต่อไป

4 สมุนไพรพื้นบ้าน เพื่อลมหายใจและปอดแข็งแรง

ในตำราแพทย์แผนไทย ปอดหรือปัปผาสัง จัดเป็นปฐวีธาตุ คือเป็นธาตุที่มีลักษณะแข็ง หากปอดแตกหรือพิการเสียหาย ตามตำรากล่าวว่าจะมีอาการดุจไข้พิษ ทำให้ร้อนในอก กระหายน้ำ ให้หอบดุจสุนัขหอบแดด ซึ่งเป็นอาการที่ทางแผนไทยเรียกว่า ปัปผาสังพิการ

ยิ่งทุกวันนี้ ความเสื่อมโทรมของสิ่งแวดล้อม มลพิษ และเชื้อโรค ทำให้ระบบทางเดินหายใจและปอดซึ่งเป็นอวัยวะสำคัญเสียหายหนัก เสี่ยงต่อการเกิดโรค และเสื่อมสมรรถภาพ
มากขึ้น

ใครที่อยากมีลมหายใจและปอดที่แข็งแรง วันนี้ขอแนะนำสมุนไพรพื้นบ้านที่อยู่ในวิถีชีวิตคนไทย ซึ่งหลายชนิดผ่านการวิจัยแล้วว่า มีสรรพคุณบำรุงฟื้นฟูปอด และระบบทางเดินหายใจได้เป็นอย่างดี

ขมิ้นชัน คนไทยบริโภคขมิ้นชันโดยมีผสมอยู่ในเครื่องแกง และอาหารหลายประเภท มาแต่โบร่ำโบราณ และพบว่ามีข้อมูลการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการบริโภคแกงที่มีขมิ้นชันเป็นส่วนประกอบ กับการทำงานของปอดในประชากรผู้สูงอายุชาวจีนที่มีอายุตั้งแต่ 55 ปีขึ้นไป ผลการศึกษาระบุว่า การบริโภคแกงที่มีขมิ้นชันอย่างน้อยเดือนละครั้ง ทำให้สมรรถภาพของปอดดีขึ้น และยิ่งบริโภคแกงที่มีขมิ้นชันบ่อย สมรรถภาพของปอดก็ยิ่งสูงมากขึ้น

นอกจากนี้ยังพบว่า ขมิ้นชันมีสารเคอร์คูมิน ที่มีฤทธิ์โดดเด่นในการต้านอนุมูลอิสระและต้านการอักเสบที่ดีมาก ฤทธิ์ดังกล่าวมีความเป็นไปได้ว่าช่วยป้องกันปอดจากการอักเสบ เมื่อรู้อย่างนี้แล้ว อาหารมื้อต่อไปก็อย่าลืม ทำเมนูที่มีขมิ้นชันเป็นส่วนประกอบ เช่น แกงไตปลา
แกงเหลือง หรือไก่ต้มขมิ้น รับประทานเป็นอาหารบำรุงปอดอย่างง่ายในครอบครัวกันดูบ้าง

ดอกปีบ ตามตำรายาระบุว่า ดอกมีสรรพคุณแก้ริดสีดวงจมูก ช่วยขยายหลอดลม แก้หืด ขับน้ำดี บำรุงกำลัง บำรุงเลือด รากใช้รักษาวัณโรค บำรุงปอด แก้หอบ แก้ไอ แก้เหนื่อยหอบ และเปลือก ช่วยแก้ไอ ขับเสมหะ

ปัจจุบัน มีงานวิจัยยืนยันว่าในดอกปีบมีสารฮิสปิดูลิน (Hispidulin) ซึ่งระเหยได้ มีฤทธิ์ขยายหลอดลม และพบว่าการรักษาของหมอพื้นบ้านที่นำดอกปีบแห้งมวนด้วยใบบัวหลวง หรือใบตองนวลสูบ มีสรรพคุณช่วยแก้โรคหอบ หรือนำดอกปีบมาตากแห้ง ชงใส่น้ำร้อนดื่มเป็นชา จะให้กลิ่นหอมละมุนรสชาตินุ่มนวล ช่วยบำรุงระบบทางเดินหายใจ

หนุมานประสานกาย จากตำราทางการแพทย์พื้นบ้านและสมุนไพรไทย บันทึกว่า ใบของสมุนไพรหนุมานประสานกาย มีสรรพคุณทางยา ช่วยแก้เจ็บคอ รักษาปอดและหลอดลมอักเสบ และมีสารซาโปนินซึ่งมีฤทธิ์ขยายหลอดลม

วิธีใช้ ตามตำราการแพทย์พื้นบ้าน ให้นำหนุมานประสานกายใบสดมาล้างทำความสะอาดจำนวน 2 ใบ แล้วจึงนำมาเคี้ยว จากนั้นให้คายกากทิ้ง หรือเคี้ยวให้ละเอียดแล้วกลืนลงไปพร้อมกับดื่มน้ำตาม วันละ 2 ครั้ง ก่อนอาหารเช้าและเย็น

ใส่หนุมานประสานกายใบแห้ง จำนวน 1 – 3 ใบ ในกระติกน้ำร้อน ชงดื่มแทนชา หรือนำใบแห้งจำนวน 7 – 8 ใบต้มกับน้ำสะอาด 4 แก้วจนเดือด เคี่ยวต่อด้วยไฟอ่อน ๆ จนเหลือปริมาณน้ำครึ่งแก้ว ใช้ดื่มก่อนอาหารเช้าและเย็น

ใบหูเสือ มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา ช่วยขยายหลอดลม โดยตำรับยาโบราณ แนะนำให้ใช้ใบหูเสือสด 4 – 5 ใบต้มกับน้ำ 1 ลิตร จนเดือด สังเกตเห็นตัวยาละลายออกมา ใช้ดื่มครั้งละครึ่งแก้ว วันละ 3 เวลา ก่อนหรือหลังอาหาร มีสรรพคุณช่วยทำให้อาการไอเรื้อรัง เจ็บคอ และคออักเสบดีขึ้น

ทุกวันนี้โรคภัยไข้เจ็บ และโรคระบาดร้ายแรงต่าง ๆ ล้วนเกิดจากมนุษย์เข้าไปวุ่นวาย และทำลายธรรมชาติจนเสียสมดุล และท้ายที่สุดสิ่งที่เรากระทำกับธรรมชาติก็วกกลับมาทำลายสุขภาพ

การรณรงค์ใช้ผ้าปิดปาก มาตรการปิดจังหวัดหรือปิดประเทศเพื่อป้องกันโรคร้าย คงเป็นเพียงมาตรการระยะสั้นและการแก้ปัญหาที่ปลายเหตุ เพราะระบบคุ้มกันสุขภาพของมนุษย์และโลกใบนี้จะดีได้ก็ต่อเมื่อธรรมชาติและสภาพแวดล้อมดีขึ้น คุณคิดเหมือนกันไหมคะ

เรื่องและภาพ กนกกาญจน์ เอี่ยมสะอาด เขียนลงเว็บ เนื้อทอง ทรงสละบุญ