ป่วยจากความเครียด รับมือได้ ก่อน จะทำสุขภาพพัง

ผู้กำกับซีรีส์ Squid game เผย “ผมสูญเสียฟันไป 9 ซี่ ระหว่างถ่ายทำสควิดเกม” ความสำเร็จของซีรีส์นั้นต้องแลกมาด้วยสุขภาพของเขา โดยเฉพาะปัญหาสุขภาพช่องปากที่รุนแรงที่เกิดจาก ความเครียด ความกดดันในการทำซีรีส์ Squid Game แต่ ป่วยจากความเครียด ไม่ได้มีเพียงแค่นี้ ความเครียดจะทำให้เกิดอาการอะไรได้อีก เรามาดูกันค่ะ

ความเครียด ไม่เพียงแต่ส่งกระทบต่อจิตใจแต่ยังส่งผลต่อสุขภาพกาย โรคที่มาจากความเครียดในทุกๆ วัน ร่างกายจะหลั่งฮอร์โมนคอร์ติซอร์ ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่กระตุ้นให้ร่างกายสดชื่นและแอคทีฟในทุกเช้า และฮอร์โมนนี้จะลดลงในช่วงเย็น ซึ่งเป็นที่มาของอาการหมดแรง อยากพักนั่นเอง แต่หากว่าเกิดความเครียดขึ้น ร่างกายก็จะหลั่งฮอร์โมนคอร์ติซอร์ออกมามากกว่าปกติ

ฮอร์โมนคอร์ติซอล ขึ้นชื่อว่าเป็นฮอร์โมนแห่งการทำลายล้าง เพราะเป็นฮอร์โมนที่ส่งให้หัวใจเต้นเร็ว กระตุ้นความดันโลหิตให้ขึ้นสูง ถ้าหากว่าร่างกายของหลั่งฮอร์โมนคอร์ติซอลออกมาเรื่อยๆ ระบบต่างในร่างกายจะไม่ได้พัก จะทำให้เกิดอาการป่วยต่างๆ

ความเครียดกับปัญหาสุขภาพ

พญ.ประวีณ์นุช เพ็ญภาสกานต์ จิตแพทย์ชำนาญการด้านจิตเวช (ผู้ใหญ่) โรงพยาบาล นนทเวช ได้กล่าวถึงความเครียดไว้ว่าความเครียดส่งผลกระทบอย่างมากต่อสุขภาพร่างกาย โดยเฉพาะเมื่อเกิดความเครียดสะสมในระยะยาว ร่างกายจะหลั่งฮอร์โมนอะดรีนาลีนและคอร์ติซอล ซึ่งทำให้ระบบประสาทและภูมิคุ้มกันทำงานผิดปกติอาจส่งผลกระทบไปสู่ภาวะกัดฟันหรือ “Bruxism” ซึ่งส่งผลเสียต่อสุขภาพช่องปาก นอกจากนี้ความเครียดยังรบกวนสมดุลฮอร์โมนในร่างกาย เช่น เอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรน ทำให้เกิดปัญหาประจำเดือนผิดปกติ สุขภาพผิวพรรณแย่ลง และระบบเผาผลาญที่เปลี่ยนไปจนส่งผลต่อการเพิ่มหรือลดน้ำหนักโดยไม่ปกติอาการที่ตามมาจากความเครียดมีหลากหลาย ตั้งแต่ผมร่วง ปัสสาวะบ่อย ปวดท้อง ไปจนถึงปัญหาการนอนหลับ

สัญญาณเตือนความเครียดเรื้อรัง ก่อน ป่วยจากความเครียด

สัญญาณเตือนที่พึงระวังคือการนอนไม่หลับ หรือหลับยาก ใจสั่นง่าย หรือพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลง เช่น การหมดสนุกกับกิจกรรมที่เคยชอบ และการลดลงของสมาธิ ซึ่งกระทบต่อชีวิตประจำวันอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้สำหรับความเครียดเรื้อรัง หากไม่ได้รับการจัดการ อาจนำไปสู่การสูญเสียสมดุลของฮอร์โมนในร่างกาย ส่งผลต่อสุขภาพจิต เช่น ความซึมเศร้า หรือความรู้สึกคุณค่าต่ำในตัวเอง รวมถึงกระตุ้นให้เกิดความคิดในแง่ลบซ้ำ ๆ ความหวาดระแวงและความวิตกกังวลเรื้อรัง

ประโยชน์ของความเครียด

ความเครียดไม่ใช่เรื่องเลวร้ายเสมอไป หากเกิดความเครียดในระดับที่เหมาะสม สามารถช่วยให้เราจัดลำดับความสำคัญและตัดสินใจได้ดีขึ้น อีกทั้งช่วยเพิ่มสมาธิในการทำงานหรือกิจกรรมต่าง ๆ แต่หากความเครียดเริ่มเกินความสามารถในการจัดการ สิ่งสำคัญคือต้องสังเกตตัวเองและปรับพฤติกรรม เช่น การผ่อนคลายด้วยกิจกรรมที่ชอบ การออกกำลังกายและการดูแลสุขภาพพื้นฐาน หากยังคงจัดการไม่ได้ การพูดคุยกับผู้เชี่ยวชาญเช่น จิตแพทย์หรือนักจิตวิทยา ก็เป็นอีกทางเลือกที่สำคัญ

สุดท้ายการเผชิญหน้ากับปัญหาความเครียดควรเริ่มจากการกลับมาสังเกตตัวเองและทำความเข้าใจกับความรู้สึกของตนเอง รวมถึงอย่ากลัวที่จะพูดคุยหรือขอความช่วยเหลือจากคนรอบตัว การจัดการปัญหาความเครียดตั้งแต่เนิ่น ๆ จะช่วยป้องกันผลกระทบระยะยาวต่อทั้งสุขภาพกายและใจ ช่วยให้เราสามารถใช้ชีวิตได้อย่างสมดุลและมีความสุขมากยิ่งขึ้น

กินอย่างไรให้ห่างไกลความเครียด

ผักและผลไม้สด

เป็นกลุ่มอาหารอันดับต้นๆ ที่สามารถลดความเครียดได้ โดยเฉพาะกลุ่มวิตามินบีและแมกนีเซียมที่ช่วยบํารุงประสาทและสมอง ทําให้รู้สึกผ่อนคลาย อย่างเช่น กล้วย ที่นอกจากมีวิตามินข้างต้นแล้ว ยังมีส่วนประกอบทริปโตฟาน โปรตีนชนิดหนึ่งที่ร่างกายจะเปลี่ยนให้เป็น เซโรโทนิน ที่ช่วยเสริมอารมณ์ให้รู้สึกสดชื่น ผ่อนคลาย หรือเลือกทานผักผลไม้ที่มีวิตามินซีสูง ก็จะช่วยลดฮอร์โมนความเครียดลงได้เช่นเดียวกัน ไม่ว่าจะเป็น ส้ม ฝรั่ง มะนาว ใบตําลึง เป็นต้น

คาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน

ก็ช่วยลดความเครียดได้ อาทิ ข้าวกล้อง ลูกเดือย เผือก มันเทศ ฟักทอง ซึ่งมีส่วนช่วยให้สมองหลั่งสารสื่อประสาทชื่อเซโรโทนินที่ทําให้สามารถควบคุมอารมณ์ ลดความวิตกกังวล ลดความโกรธและซึมเศร้า และช่วยทําให้ระดับน้ำตาลในเลือดคงที่ ทำให้อารมณ์ไม่แปรปรวน

ดาร์กช็อกโกแลต

ดาร์กช็อกโกแลตในที่นี้คือ มีส่วนผสมของช็อกโกแลตมากกว่า 90% โดยดาร์กช็อกโกแลตสามารถลดความเครียดได้ มีงานวิจัยพบว่าการกินดาร์กช็อกโกแลตวันละ 42 กรัม เป็นเวลา 2 สัปดาห์ จะช่วยลดระดับฮอร์โมนคอร์ติซอล ที่เป็นฮอร์โมนเครียดลงได้ นอกจากนี้ดาร์กช็อกโกแลตยังช่วยให้รู้สึกผ่อนคลาย แต่มีข้อระวัง หากกินมากเกินไป ให้ระวังปริมาณของน้ำตาล กินก็เยอะไม่ดีค่ะ

เห็ดชิตาเกะ

หรือก็คือ เห็ดหอม ที่เราคุ้นเคยกันนั่นเอง ถือได้ว่าเป็นเห็ดที่มีสารอาหารมากกว่าเห็ดสีขาวทั่ว ๆ ไป โดยสารอาหารที่มีมากที่สุด คือ วิตามินบี 6 รวมถึงวิตามินบีชนิดอื่น ๆ ซึ่งจะช่วยให้เรารู้สึกดี มีพลัง เนื่องจากเป็นตัวผลิตสารซีโรโทนิน และนิวโรทรานส์มิตเตอร์ต่าง ๆ

แซลมอนสุก

แซลมอนสุกมีสารอาหารเด็ดสองชนิดด้วยกัน คือ โอเมก้า-3 ซึ่งเป็นสารอาหารที่ดีที่สุดในการบำรุงมอง ช่วยปรับอารมณ์ให้เป็นปกติ และสารอาหารอีกชนิดก็คือ วิตามินบี 12 ช่วยให้บู๊สต์พลัง ทำให้ร่างกายตื่นตัวมากขึ้นด้วยค่ะ

ที่มา : พญ.ประวีณ์นุช เพ็ญภาสกานต์ จิตแพทย์ชำนาญการด้านจิตเวช (ผู้ใหญ่) โรงพยาบาล นนทเวช