โรคกระเพาะอาหารและโภชนบำบัดแพทย์แผนจีน

โรคกระเพาะอาหารในทัศนะแพทย์จีนอาจเทียบได้กับอาการปวดกระเพาะอาหารซึ่งมีสาเหตุใหญ่ ๆ ด้วยกัน 4 ประการ

1. การกระทบของอากาศภายนอกบริเวณท้อง เช่น ความเย็น ความชื้นทำให้กลไกพลังติดขัด เกิดอาการปวดท้องระหว่างลิ้นปี่กับสะดือ (บริเวณกระเพาะอาหาร)

2. เกิดจากอาหารที่มีฤทธิ์เย็น เมื่อรับประทานเข้าสู่กระเพาะอาหาร ความเย็นทำให้พลังไม่ไหลเวียน หรืออาหารที่มีฤทธิ์ร้อน เผ็ด อาหารมัน ทำให้เกิดความร้อนชื้นในกระเพาะอาหาร การย่อยลำเลียงติดขัด ทำให้กลไกพลังไหลเวียนไม่คล่อง

3. จากภาวะทางอารมณ์แปรปรวน ซึ่งเกี่ยวข้องกับอวัยวะตับ ทำให้เกิดภาวะเสียสมดุลของอวัยวะตับและกระเพาะอาหารเป็นผลให้พลังและเลือดไหลไม่คล่อง เกิดอาการปวด

4. จากภาวะพร่องหรือระบบย่อยและดูดซึมอาหารอ่อนแอเนื่องจากความเย็นสะสมตัว หรือพลังหยาง (พลังที่ให้ความอุ่นร้อน) ของกระเพาะอาหารลดลง ทำให้การทำงานย่อยดูดซึมอาหารลดลง เกิดอาการปวดและมีเสมหะ (ของเหลวตกค้าง) ในกระเพาะอาหาร

แนวทางการรักษา ใช้หลักการไหลเวียนพลังและปรับสมดุลกระเพาะอาหารระงับการปวด

กรณีแกร่ง (ร่ายกายแข็งแรง แต่มีปัจจัยก่อโรคมากระทำ)

ใช้การขับปัจจัยก่อโรค เช่น ขับความเย็นจากอาหาร อากาศ หรือขับความร้อน
ปรับการไหลเวียนพลัง ปรับประสานอวัยวะตับกับกระเพาะอาหาร (กรณีจากความแปรปรวนของอารมณ์)

กรณีพร่อง (ร่างกายอ่อนแอ)

ใช้การบำรุงม้าม เสริมกระเพาะอาหารระงับปวด

โรคกระเพาะอาหารเรื้อรังจากการติดขัดของพลังนาน ๆ ทำให้เลือดไม่ไหลเวียน อุดกั้น ต้องใช้การสลายเลือดอุดกั้นร่วมด้วย

นอกจากนี้บางรายอาจเกิดจากภาวะหยินพร่อง (เซลล์ร่างกายร้อน แห้ง เกิดการอักเสบ) ก็จะมีวิธีการรักษาที่แตกต่างกันไปจะเห็นได้ว่าแพทย์แผนจีนจะต้องแยกแยะประเภทการปวดกระเพาะอาหารหรือโรคกระเพาะอาหาร จึงสามารถใช้ยาหรืออาหารได้เหมาะสมกับสภาพร่างกายของผู้ป่วยแต่ละราย

ตำรับอาหารสมุนไพรอย่างง่ายสำหรับโรคกระเพาะอาหารที่พบบ่อยเนื่องจากความเย็นและภาวะพร่อง

ตำรับที่ 1 น้ำต้มหอมหัวใหญ่ ขิงสด พริกไทยขาว

รักษาอาการปวดกระเพาะอาหารจากการกระทบอากาศเย็น เช่นโดนลมและความเย็นกระทบช่วงท้อง

ส่วนผสม (สำหรับ 2 แก้ว) เตรียม 10 นาที ปรุง 15 นาที

หอมหัวใหญ่ 3 – 5 กลีบ
ขิงสด 3 – 5 แผ่น
น้ำตาลทรายแดง 2 – 3 ช้อนชา
น้ำเปล่า 200 ซีซี
พริกไทยขาวป่นและเกลืออย่างละเล็กน้อย

วิธีทำ

ชงหอมกับขิงในน้ำร้อนหรือต้มกับน้ำจนเดือด ใส่น้ำตาลทรายแดง เกลือ และพริกไทยขาวป่นพอประมาณ พร้อมดื่ม

พลังงานต่อหนึ่งหน่วยบริโภค 25.10 กิโลแคลอรี
โปรตีน 0.15 กรัม ไขมัน 0.05 กรัม
คาร์โบไฮเดรต 6.25 กรัม ไฟเบอร์ 0.15 กรัม

สรรพคุณส่วนผสม

หอมหัวใหญ่และขิงสด ขับเหงื่อ
พริกไทยขาว อุ่นกระเพาะอาหาร ลำไส้
น้ำตาลทรายแดง อุ่นกระเพาะอาหาร เสริมพลังในการขับความเย็น

ตำรับที่ 2 โจ๊กกระเพาะหมู 猪肚粥

ดูสูตรโจ๊กกระเพาะหมูได้ที่นี่

หมายเหตุ

ตำรับ ที่แนะนำข้างต้นเหมาะสำหรับภาวะโรคกระเพาะอาหารที่เกิดจากความเย็นกระทบ หรือกระเพาะอาหารออกไปทางอ่อนแอและเย็น (ประคบความร้อนหรือใช้มือกด อาการจะทุเลาขึ้น ปวดแบบหน่วง ๆ ขี้หนาวง่ายคอไม่แห้ง ฝ้าบนลิ้นขาว ตัวลิ้นออกซีด) ไม่เหมาะสำหรับคนที่มีกระเพาะอาหารร้อน (ปวดแสบกระเพาะอาหารคอแห้ง กระหายน้ำ ปากเหม็น คอขมขี้ร้อน ฝ้าบนลิ้นเหลือง ตัวลิ้นแดงชีพจรลื่นและเร็ว) เพราะถ้ารับประทานแล้วอาการจะรุนแรงขึ้น จึงต้องพิจารณาสภาพร่างกายให้ถูกต้องเสียก่อน

เรื่องและสูตร : แพทย์จีน นพ.ภาสกิจ วัณนาวิบูล เรียบเรียง : สิทธิโชค ภาพ : พีระพัฒน์ สไตล์ : จารุนันท์ ภาพประกอบ : พิมฝัน