บ้านสำหรับผู้สูงอายุ กับ 7 เรื่องต้องทำ!
ในแต่ละช่วงวัย ความต้องการพื้นฐานก็แตกต่างกันออกไป สำหรับผู้สูงอายุเองก็มีความต้องการ รวมถึงจุดที่ต้องดูแลเป็นพิเศษ โดยเฉพาะในเรื่องที่อยู่อาศัย ที่จำเป็นต้องละเอียดถี่ถ้วนมากกว่าปกติ วันนี้ชีวจิตจะชวนไปดูว่า ถ้าจะทำ บ้านสำหรับผู้สูงอายุ จะต้องเตรียมตัว เตรียมอะไรไว้บ้าง
ทางลาด
การทำทางลาดอาจทำให้เปลืองพื้นที่บ้านไม่น้อย แต่จะกลายเป็นสิ่งจำเป็นเมื่อมีผู้สูงอายุที่ใช้รถเข็นหรือเดินขึ้นลงบันไดลำบาก โดยทางลาดที่ปลอดภัยต้องมีลักษณะดังนี้
- ทางลาดมีความยาวไม่เกิน 6 เมตร มีความกว้างไม่น้อยกว่า 90 เซนติเมตร หากทางลาดมีความยาวเกิน 6 เมตร ต้องมีชานพักยาว 1.50 เมตร และถ้าทางลาดทุกช่วงยาวรวมกันมากกว่า 6 เมตร ทางลาดต้องมีความกว้าง ไม่น้อยกว่า 1.50 เมตร
- มีขอบพื้นทางลาดสูงอย่างน้อย 15 เซนติเมตร ป้องกันล้อรถเข็นตก
- มีราวจับขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 3 – 4 เซนติเมตร ติดตั้งสูง 80- 90 เซนติเมตร
- มีพื้นที่โล่งหน้าทางลาดยาวไม่น้อยกว่า 1.50 เมตร
- พื้นผิวทางลาดทำจากวัสดุที่ไม่ลื่น เช่น ทรายล้าง คอนกรีตเซาะร่อง
ความลาดเอียงเพื่อความปลอดภัย ในการทำ บ้านผู้สูงอายุ
มีความลาดเอียงที่สามารถขึ้นลงได้ปลอดภัย ดังนี้
- อัตราความลาดเอียงน้อยกว่า 1 : 10 ถือว่าลาดชันเกินไป ก่อให้เกิดอันตรายได้
- อัตราความลาดเอียง 1 : 10 ต้องมีผู้ช่วยเข็นรถเข็น
- อัตราความลาดเอียง 1 : 12 ถึง 1 : 20 ผู้นั่งรถเข็นสามารถช่วยเหลือตัวเองได้
สะดวก
ประตูและมือจับ
การเปิดปิดประตู และผ่านเข้าออกประตูทั่วไป ก็อาจเป็นอุปสรรดแก่ผู้สูงอายุและผู้ที่นั่งรถเข็นได้ จึงควรออกแบบให้ผู้สูงอายุ และผู้ใช้รถเข็นใช้งานสะดวก ทั้งยังช่วยให้การขนย้ายผู้ป่วยทำได้ง่ายด้วย ดังนี้
- ประตูควรมีความกว้างสุทธิอย่างน้อย 90 เซนติเมตร เป็นประตูที่เปิดได้ง่าย อย่างประตูบานเปิด (ผลัก) และประตูบานเลื่อน
- ถ้าเป็นประตูบานเปิด ต้องมีพื้นที่หน้าประตูด้านที่เปิดออกอย่างน้อย 1.50 x 1.50 เมตร เพื่อมีพื้นที่ว่างให้รถเข็นขยับหลบเพื่อเปิดปิดประตูได้
- เลือกใช้อุปกรณ์เปิดปิดแบบคันโยกที่ผู้สูงอายุจับง่ายกว่าแบบลูกบิดกลม
- มือจับสำหรับประตูบานเลื่อน ไม่ควรใช้มือจับแบบฝัง เพราะจับไม่สะดวก ควรใช้มือจับแบบยื่นออกมาจะจับสะดวกกว่า
- มีราวจับที่ผู้สูงอายุและผู้ใช้รถเข็นใช้งาน
ห้องน้ำไม่ลื่น รถเข็นเข้าได้
ห้องน้ำเป็นอีกจุดอันตรายที่ผู้สูงอายุเกิดอุบัติเหตุลื่นล้มบ่อย และเปลี่ยนอิริยาบถในการทำกิจธุระต่าง ๆ ยาก โดยเฉพาะในยามเจ็บป่วย ห้องน้ำที่ใช้งานสะดวก และปลอดภัยสำหรับผู้สูงอายุควรมีลักษณะดังนี้
- ประตูเป็นบานเปิดออกหรือบานเลื่อนที่บานประตูอยู่นอกห้องน้ำ เพื่อให้เปิดเข้าไปช่วยเหลือได้แม้จะมีคนล้มขวางประตูอยู่ และมีความกว้างสุทธิไม่น้อยกว่า 90 เซนติเมตร ให้รถเข็นเข้าได้สะดวก
- ระดับพื้นเท่ากัน ป้องกันการเดินสะดุดและรถเข็นเข้าได้ โดยทำช่องระบายน้ำทิ้งแบบรางยาวที่ติดตั้งให้เรียบเสมอพื้นได้ที่หน้าประตูและพื้นระหว่างส่วนเปียกกับส่วนแห้ง
- ภายในห้องมีพื้นที่โล่งระยะรัศมี 1.50 เมตร เพื่อให้รถเซ็นหมุนตัวได้
- มีราวจับพยุงตัวตามจุดต่างๆ มีที่นั่งอาบน้ำ อาจก่อเป็นที่นั่งถาวร เก้าอี้ลอยตัว หรือใช้แบบติดผนังที่พับได้
- พื้นกันลื่น ใช้วัสดุพื้นผิวที่มีค่ากันลื่น R10 ขึ้นไป หรือติดแถบกันลื่น และทำความสะอาดท้องน้ำสม่ำเสมอ ป้องกันการลื่นจากสิ่งสกปรก
- ใช้ก๊อกน้ำแบบก้านโยก เปิดปิดง่ายกว่าแบบหมุน
- เลือกโถสุขภัณฑ์แบบดันโยกที่ใช้แรงน้อยกว่าแบบปุมกด และทำที่นั่งสูง45 เชนติเมตร ซึ่งผู้สูงอายุจะลุกได้ง่าย
- ใช้ก้านฝักบัวที่ปรับระดับความสูงได้
- ใช้อ่างล้างหน้าแขวนผนังที่ด้านล่างโล่ง สำหรับคนนั่งรถเข็นสอดขาเข้าได้
ปลั๊กไฟ – สวิตชไฟเอื้อมถึง ปลอดภัย
การทำปลั๊กไฟเตี้ย ๆ หรืออยู่หลังเคาน์เตอร์ที่ต้องเอื้อมไกล ทำให้ผู้สูงอายุใช้ชีวิตประจำวันลำบากขึ้น จึงควรเลือกและติดตั้งปลั๊กไฟ – สวิตช์ไฟให้เอื้อต่อการใช้งานของผู้สูงอายุ ดังนี้
- ตำแหน่งสวิตช์ไฟควรเอื้อมถึงได้ง่าย ไม่อยู่หลังเคาน์เตอร์หรือหลังบานประตู
- สวิตช์ไฟมีขนาดใหญ่ ควรเลือกรุ่นที่มีแสงไฟที่สวิตช์เมื่อปิดไฟแล้ว จะช่วยให้กดสวิตช์ในยามค่ำคืนได้ง่ายขึ้น
- เลือกใช้ปลั๊กไฟที่มีสวิตซ์เปิดปิดได้ช่วยให้ไม่ต้องถอดปลั๊กบ่อย ลดการเกิดอุบัติเหตุจากการเสียบปลั๊กได้
- ปลั๊กไฟควรติดตั้งสูงประมาณ 90 เซนติเมตร ก็จะไม่ต้องก้มให้ปวดหลัง ทั้งยังปลอดภัยกับเด็กเล็กด้วย
บันไดเดินขึ้นลงไม่เหนื่อย ราวจับมั่นคง
ผู้สูงอายุควรอยู่ชั้นล่าง เพื่อเข้าออกบ้านได้สะดวก ไม่ต้องขึ้นลงบันไดมาก แต่ถ้ามีความจำเป็นต้องขึ้นลงบันได ควรทำบันไดให้กว้าง ไม่ชัน มีระยะก้าวที่เหมาะสม และมีราวที่มั่นคงจับสะดวก สามารถเดินขึ้นลงได้ไม่เหนื่อยมาก โตยมีข้อควรระวังดังนี้
- ทำลูกตั้งสูงไม่เกิน 15 เซนติเมตร และลูกนอนกว้างอย่างน้อย 28 เซนติเมตร ขั้นบันไดเป็นแบบทึบไม่มีช่องโล่งที่อาจทำให้สะดุด
- บันไดกว้างอย่างน้อย 90 เซนติเมตร และควรมีชานพักทุกระยะความสูง ไม่เกิน 2 เมตร ช่วยให้ไม่เหนื่อยเกินไป
- ราวจับทำจากวัสดุเรียบ ไม่ลื่น มีลักษณะกลม ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 3-45 เซนติมตร และห่างจากผนัง 5 เชนติเมตร สูงจากพื้น 70 – 90 เชนติเมตร
- ปลายราวจับที่ขั้นแรกและชั้นสุดท้ายยื่นต่อมาอีก 30 เชนติเมตร ช่วยให้จับพยุงตัวขณะเปลี่ยนจากการก้าวขึ้นลงมาเดินทางราบได้อย่างปลอดภัย
- หากพื้นผิวบันไดลื่น ควรติดแถบกันลื่นและติดแถบสีที่บันไดชั้นแรก และบันไดขั้นสุดท้ายให้เป็นจุดสังเกต
- มีแสงสว่างเพียงพอให้มองเห็นความต่างระดับได้ชัดเจน
เตียงนอนรองรับยามเจ็บป่วย
เตียงนอนผู้สูงอายุต้องคำนึงถึงการลงนอนและลุกขึ้นจากเตียงเป็นสำคัญ รวมถึงที่ว่างรอบเตียง โดยควรมีลักษณะดังนี้
- เตียงนอนควรสูง 40 – 50 เซนติเมตร เพื่อให้ลุกนั่งสะดวก และมีความสูงใกล้เคียงกับความสูงของรถเข็น
- พื้นที่ว่างรอบเตียงกว้าง 90 – 120 เซนติเมตรสำหรับรถเข็นและเพื่อให้ผู้ดูแลเข้าไปดูแลผู้สูงอายุได้สะดวก โดยเฉพาะในยามเจ็บป่วย
- ขอบเตียงและขอบมุมไม่เป็นเหลี่ยมมุมที่เดินชนบาดเจ็บ
- เตรียมอุปกรณ์เรียกฉุกเฉินไว้ข้างเตียง เช่น กริ่ง โทรศัพท์
ชั้นและตู้เสื้อผ้าที่เอื้อมถึง
ผู้สูงอายุจะเริ่มมีปัญหากล้ามเนื้อแขน หัวไหล่ และหลังค่อม จึงไม่สามารถหยิบของในที่สูงได้เหมือนเคย จึงควรเตรียมชั้นและราวแขวนเสื้อผ้าให้มีความสูงที่เหมาะสม ดังนี้
- ชั้นและราวแขวนผ้ามีระดับความสูง 1.50 – 1.70 เมตร หรืออยู่ในระดับหัวไหล่และไม่เกินระดับศีรษะของผู้ใช้งาน และสูง 1 -1.30 เมตรสำหรับผู้นั่งรถเข็น
- แนะนำให้ทำชั้นและราวแขวนเสื้อที่ปรับระดับได้ตั้งแต่เริ่มสร้างเพื่อปรับเปลี่ยนได้ง่ายตามความสะดวกของผู้ใช้งานโดยไม่ต้องรื้อทำใหม่
- สิ่งของที่หยิบใช้บ่อยควรเก็บในตู้หรือชั้นที่มีความสูงระดับเอว หรือประมาณ 0.80 – 1 เมตร
- ชั้นและตู้ไม่ลึกเกินไปจนเอื้อมไม่ถึง โดยมีความลึกไม่เกิน 65 เชนติเมตร
เรื่องอื่นๆ ที่น่าสนใจ
โรคเกาต์ในผู้สูงอายุ ต้องรู้อะไรบ้าง ถ้าไม่อยากเป็น
