ความฝัน ทำนายสุขภาพ
ความฝัน ทำนายสุขภาพได้ จริงหรือ หลายคนคงสงสัยว่าความฝันเมื่อคืนจะเกี่ยวข้องอะไรกับสุขภาพ แนะนำให้รีบมาอ่านบทความนี้เลยค่ะ เราสรรหาคำอธิบายเอาไว้ครบถ้วน
พี่ขา เมื่อคืนหนูฝันว่าถูกงูรัด หนูต๋อยนำความฝันมาเล่าให้พี่ๆ คนอื่นฟัง
ไม่ต้องทำไงหรอก อยู่นิ่งๆ เดี๋ยวแฟนก็วิ่งมาหา พี่สมใจรีบแปลความฝันให้ฟัง
พี่ว่ากำลังมีโชคนะ ซื้อลอตเตอรี่ดีกว่า งูนี่ต้องเลข 6 พี่เก๋เสริม
หนูต๋อยนั่งหน้าเหลอหลา ฟังพี่ๆ ตีความฝันให้ฟังอย่างเป็นเรื่องเป็นราว ทั้งๆ ที่เธอขยับปากจะเล่าต่อว่า เมื่อคืนก่อนนอนดูสารคดีงูยักษ์อนาคอนดาเสียหลายตอน
คุณผู้อ่านล่ะคะ เคยสงสัยเหมือนหนูต๋อยไหมว่า ความฝันสามารถทำนายโชคชะตาหรือว่าเป็นเพียงการทำงานของสมองในรูปแบบหนึ่งกันแน่ รายงาน ฉบับนี้มีคำตอบค่ะเมื่อสมองขอร้องให้ฝัน
ก่อนอื่นเราควรรู้จักที่มาของความฝัน นายแพทย์ศุภโชค สิงหกันต์ ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล กรุณาอธิบายให้ฟังค่ะ
ตลอดวันเราได้รับข้อมูลต่างๆ มากมาย การเข้ามาของข้อมูลเหล่านั้นมีความซับซ้อนยุ่งเหยิง และสมองไม่สามารถจดจำทุกอย่างได้หมด สมองจึงต้องคัดกรองสิ่งไม่จำเป็นออกไปให้เหลือเพียงสิ่งที่จำเป็น ซึ่งจะตกผลึกเป็นความทรงจำที่สามารถนึกออกภายหลัง
และมีสมมุติฐานว่า ความฝันเป็นความพยายามของสมองที่จะกลั่นกรองความรู้ ประสบการณ์ต่างๆ มาจัดเก็บให้เป็นหมวดหมู่ ซึ่งกระบวนการเกิดความฝันต้องอาศัยการทำงานที่ซับซ้อนของสมองหลายอย่าง ทั้งเป็นผลรวมของระบบสารสื่อประสาทด้านชีวเคมี และฮอร์โมนภายในร่างกายด้วย
ช่วงแรกๆ ของการนอน สมองจะทำหน้าที่เรียบเรียงข้อมูลและความทรงจำที่เกิดขึ้นมาไม่นาน แต่ขณะที่ช่วงท้ายๆ ของการนอนจะเป็นการเรียบเรียงความทรงจำที่เกิดขึ้นมานานแล้วจึงสังเกตได้ว่า ความฝันในช่วงแรกๆ ของการนอนจะสับสน ไม่เป็นเรื่องราว แต่ในช่วงระยะท้ายๆ ของการนอนจะเป็นเรื่องราวต่อเนื่องกันตลอด
คุณหมอศุภโชคยังสรุปว่า ทุกคนที่นอนหลับต่างมีความฝันเกิดขึ้นด้วยกันทุกคน เพียงแต่ว่าจะจำได้หรือไม่เท่านั้น และยืนยันว่า ความฝันเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับมนุษย์มากทีเดียว มีการเปรียบเทียบให้ฟังง่ายๆ ว่า ช่วงที่เราหลับลึกเป็นช่วงที่ร่างกายได้รับการพักผ่อน แต่ช่วงที่กำลังฝันนั้น เป็นการหลับเพื่อให้จิตใจได้รับการฟื้นฟู
นอกจากนั้นยังมีข้อมูลที่น่าสนใจเกี่ยวกับความฝันจากหนังสือ อัศจรรย์จิตมนุษย์ ของ รีดเดอร์ส ไดเจสท์ กล่าวว่า
ขณะหลับในระยะกลอกลูกตา (REM) หรือระยะที่มีความฝัน ผู้หลับจะหยุดกรน หายใจช้าลง เลือดไหลเวียนไปสู่สมองมากขึ้น ทำให้อุณหภูมิสมองสูงขึ้น กล้ามเนื้อที่ใบหน้าและปลายนิ้วอาจกระตุกบ้าง แต่แขน ขา และลำตัว ซึ่งสามารถเคลื่อนไหวในช่วงหลับแบบไม่กลอกตาเร็วกลับหยุดนิ่ง จะเป็นเพราะเหตุใดยังไม่ทราบชัด แต่สันนิษฐานว่า คงเป็นเพราะกลไกป้องกันไม่ให้เราทำอันตรายต่อตนเองหรือผู้อื่นขณะที่เรากำลังตื่นเต้นไปกับความฝัน
ความฝัน…มุมมองนักจิตวิทยา
คราวนี้มากันดูว่า ขณะที่เราหลับฝันเห็นงู เห็นนก เห็นแมวเหมียว เนื้อหาเหล่านี้เกิดขึ้นเพราะอะไร คุณหมอศุภโชคเสริมความคิดว่า
มีข้อสังเกตว่า เนื้อหาของความฝันจะเกี่ยวพันกับประสบ-การณ์การเรียนรู้ค่อนข้างมาก ทั้งเกี่ยวข้องกับค่านิยม ความเชื่อและวัฒนธรรมในสังคมของคนคนนั้น เช่น มีการศึกษาความฝันในเด็กพบว่า ความฝันจะเกี่ยวเนื่องกับพัฒนาการทางสมองของเด็กแต่ละวัย ส่วนมากเด็กๆ จะฝันถึงการเล่นตุ๊กตา เล่นเกม แต่เขาจะไม่ฝันถึงเรื่องเศรษฐกิจ การเมือง การหารายได้ ซึ่งความฝันของเด็กจะมีความซับซ้อนมากขึ้นเมื่อเขาโตขึ้น
จึงสรุปได้ว่า เนื้อหาของความฝันขึ้นอยู่กับประสบการณ์ของคนคนนั้นเป็นหลัก เพียงแต่เขาจะจับเอาส่วนไหนหรือช่วงไหนของชีวิตมาฝันบ้าง
ฝันดี – ฝันร้าย ใครกำหนด
คุณหมอศุภโชคเสริมว่า ฝันดีฝันร้ายขึ้นอยู่กับสภาวะอารมณ์ของเรา ถ้าช่วงไหนอารมณ์อยู่ในเกณฑ์ปกติ ความฝันจะออกมาดีและในทางตรงกันข้าม หากจิตใจเศร้าหมอง โกรธ หรือหมกมุ่นอยู่กับเรื่องใดเรื่องหนึ่ง ค่ำคืนนั้นเราอาจนอนฝันร้ายได้ และมีข้อมูลที่น่าสนใจจากหนังสืออัศจรรย์จิตมนุษย์ ของรีดเดอร์ส ไดเจสท์ อธิบายเรื่อง ฝันร้าย ว่า
ฝันร้ายมีชื่อเรียกทางจิตวิทยาว่า อาการกระวนกระวายในความฝัน (Dream Anxiety Attack) และมักเกิดขึ้นในช่วงกลางๆ หรือท้ายๆ ของการหลับมากกว่าในช่วงต้น
ฝันร้ายมักเกี่ยวพันกับความเครียดภายในใจ ความปั่นป่วนทางอารมณ์จากประสบการณ์เลวร้ายในชีวิต เช่น อุบัติเหตุรถยนต์ หรือการสู้รบ มักฝังใจและผุดขึ้นมาในรูปฝันร้าย ความเจ็บป่วยทางกายก็อาจเป็นสาเหตุให้ฝันร้ายได้เช่นกัน แต่ยังไม่รู้แน่ชัดว่าเกิดจากความเจ็บป่วยนั้นโดยตรงหรือว่าจากอารมณ์เครียดที่ตามมา
ยาเสพติดและสุรา รวมทั้งยาที่แพทย์สั่ง อาจทำให้ฝันร้ายได้ หากรับประทานยาใดแล้วเกิดอาการฝันร้าย ควรรีบแจ้งแพทย์หรือเภสัชกรให้ทราบ ในบางกรณีฝันร้ายที่รุนแรงและเกิดซ้ำๆ ก็อาจเป็นสัญญาณบ่งบอกความผิดปกติทางจิตประสาท จึงควรไปพบจิตแพทย์ เพื่อทำการบำบัด
นอกจากนี้คุณหมอศุภโชคเสริมให้ฟังว่า
ฝันร้ายมีผลต่ออารมณ์ของคนคนนั้นมากน้อยเพียงไร ขึ้นอยู่ กับความเชื่อและบุคลิกภาพ ใครที่มีแนวโน้มอ่อนไหวง่าย ก็จะรู้สึกตึงเครียด เป็นทุกข์มากขึ้น ซึ่งจะมีผลต่อร่างกายตามมาได้
แก้ฝัน เสริมสุขภาพ
เอ ! ถ้าเมื่อคืนคุณเพิ่งนอนฝันร้ายมาหยกๆ อย่าเพิ่งเศร้าใจ ไปค่ะ เรามีวิธีแก้ฝันให้ฝันร้ายกลายเป็นดี คุณหมอศุภโชคให้ข้อคิดว่า
ความฝันคือความฝัน แม้การรับรู้ของเราในโลกของความฝัน จะดูเหมือนเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นจริงๆ แต่นั่นคือแค่กระบวนการหนึ่งเท่านั้น ถ้าเปรียบเทียบเหมือนกับว่า เราดูหนังหนึ่งเรื่อง พอหนังจบก็จบเรื่องไป มันไม่มีอิทธิพลต่อชีวิตของเรา แม้ว่าเราจะรู้สึกเสียใจ ตื่นเต้น ตกใจ เศร้าใจ ไปกับหนัง แต่หลังจากนั้นก็ควรกลับมาใช้ชีวิตเป็นปกติ หนังเรื่องนั้นก็จะไม่มีผลกระทบต่อสุขภาพจิตและสุขภาพกายในระยะต่อมา เช่นเดียวกับการลืมฝันร้ายนั่นเอง
นอกจากนี้ยังมีข้อแนะนำอื่นๆ เช่น
- ไม่ควรรับอารมณ์ต่างๆมากระทบใจในช่วงเวลา 18.00 น.ถึง 20.00 น. ซึ่งจะกลายเป็นความฝันได้ง่ายกว่าช่วงเวลาอื่นๆ และควรทำจิตใจให้ผ่อนคลายก่อนนอนด้วยการสวดมนต์
- หากฝันร้ายจนตื่น อาจเกิดเพราะมีความไม่สบายกาย เช่น ท้องอืด ซึ่งอาจจะเป็นผลมาจากการดื่มน้ำอัดลม ดื่มเหล้า ควรหายาลดลมในกระเพาะ หรือดื่มน้ำขิงอุ่นๆสักแก้ว จะทำให้ลดอาการไม่สบายเนื้อสบายตัวจากฝันร้ายได้
ความฝัน ตีความได้แค่ไหน
ความสนใจใคร่รู้เรื่องความหมายของความฝันมีมาแต่โบราณ แล้ว คนสมัยก่อนเชื่อว่าความฝันสามารถนำมาพยากรณ์หรือทำนาย ได้ เช่นที่นักบวชชาวอียิปต์โบราณตีความสัญลักษณ์ไว้ถึง 200 อย่างแม้แต่ในเชิงจิตวิทยาก็มีนักจิตวิทยาพยายามอธิบายความหมายของความฝันไว้มากมาย แต่ในทัศนะของคุณหมอศุภโชคอธิบายว่า
ในเชิงจิตวิทยา เราเคยมีความเชื่อในเรื่องการวิเคราะห์ความฝันพอสมควรว่า เนื้อหาของความฝันเป็นตัวแทนของความขัดแย้งหรือสิ่งที่เราไม่สามารถแสดงออกมาในชีวิตประจำวันได้ บางอย่างถูกเก็บกดเอาไว้ และมีความพยายามแปลความหมาย แต่ในปัจจุบันเราค้นพบว่า ความฝันเกี่ยวเนื่องกับชีวิตประจำวันมากกว่า และความฝันมักจะถูกบิดเบือนไปได้ เราจึงไม่ค่อยให้ความสำคัญกับการตีความสักเท่าไร
คำทำนายฝันของตะวันตก
แต่ถึงกระนั้น การทำนายฝันก็เป็นเรื่องที่อยู่ในความสนใจของคนทั่วไปพอสมควร เราจึงมีข้อมูลเกี่ยวกับการทำนายฝันจากหนังสือ ความฝัน มหัศจรรย์แห่งการนอนหลับ ที่ซิลเวีย บราวน์ เขียนร่วมกับลินด์เซย์ แฮร์ริสัน สำนักพิมพ์โพเอม่า มานำเสนอซึ่งผู้แต่งได้ให้ความเห็นไว้ส่วนหนึ่งว่า
ความฝันที่คุณเห็นคือเรื่องราวเฉพาะบุคคล ดังนั้นการแปล ความฝันจึงเป็นศิลปะ ไม่ใช่วิทยาศาสตร์ที่มีถูกมีผิดชัดเจน สิ่งที่ต้องคำนึงอย่างเดียวคือ ความหมายใดจะสอดคล้องต่อความเป็นจริง ในชีวิตคุณ อาทิ
ฝันเห็นบ้าน หมายถึง ความกังวลใจในเรื่องสุขภาพ ตำแหน่งของร่างกายที่มีปัญหาจะเกี่ยวข้องกับตำแหน่งในบ้านที่ฝันถึง เช่นฝันถึง หลังคา อาจหมายถึงโรคปวดศีรษะไปจนถึงโรคไซนัส
ฝันว่าโป๊เปลือย ฝันแบบนี้บ่งชี้ถึงความกลัวในการเปิดเผย อาจเป็นนัยถึงความไม่พร้อมหรือความอ่อนแอของจิตใจที่ไม่มีกลไกป้องกันตนเอง
ฝันถึงการมีเซ็กซ์ บอกถึงความต้องการความใกล้ชิดทางอารมณ์ ต้องการพึ่งพิงให้คนอื่นมาดูแลและให้ความเชื่อมั่น หรือหมายถึงความไม่สบายใจที่ต้องสะกดกลั้นอารมณ์
ฝันว่าตั้งครรภ์ หมายถึงการบ่งชี้ว่าแนวทางใหม่ๆ ในตัวคุณ กำลังเกิดขึ้นแล้ว หรือไม่ก็คือสิ่งที่ซ่อนอยู่ในตัวคุณกำลังจะได้ปรากฏออกมา
ความตายในฝัน เป็นสัญญาณของการจากไปของทัศนคติเก่าๆ ระบบความเชื่อเก่าๆ นิสัยเก่าๆ
ทำนายฝัน งูรัด แบบชาวพุทธ
อย่างที่เกริ่นแต่แรกว่า การทำนายฝันนั้นยังเป็นเรื่องที่หาคำตอบที่ถูกต้องชัดเจนไม่ได้ ไม่มีถูกมีผิด ซึ่งบางครั้งความรู้ทางวิทยาศาสตร์ไม่สามารถอธิบายได้ครอบคลุม แต่เรามีทัศนะการทำนายฝันที่น่าสนใจจาก อาจารย์เสฐียรพงษ์ วรรณปก มาฝากด้วยค่ะ
หากเรา ฝันว่างูรัด ในวัฒนธรรมไทยเราแปลว่า จะได้พบเนื้อคู่ แต่ ทางพุทธศาสนาบอกว่า ความรักเป็นกิเลส ถ้าฝันเห็นงูแสดงว่า จะถูกกิเลสครอบงำ โดยเฉพาะกิเลสตัวราคะ กิเลสเรื่องความรักเป็นกรรมหนัก และอีกประเด็นหนึ่ง งูเป็นสัญลักษณ์แทนความเจ็บป่วย เป็นสัญลักษณ์แทนโรคภัยไข้เจ็บเพราะฉะนั้นฝันเห็นงูอย่าเพิ่งดีใจว่าจะได้พบเนื้อคู่
หรือฝันว่า ตัวเองตาย ถือว่าเป็นโชค ไม่ต้องไปสะเดาะเคราะห์ หรือฝันว่า ตกหลุมอุจจาระ ก็จะได้ลาภ พระพุทธเจ้าเคย ตรัสว่า ทรัพย์สินเงินทองมันเหมือนขี้ พระสงฆ์ที่ยินดีในเรื่องลาภ เรื่องยศ ก็เหมือนคนตกหลุมขี้
ฉะนั้นความฝันสามารถให้แง่คิดกับเราได้ แล้วแต่ว่าเราจะคิดอย่างไร คิดให้เป็นเรื่องลึกซึ้ง มันก็ลึกซึ้ง คิดให้เป็นเรื่องตื้นเขิน มันก็ตื้นเขิน หรือไม่คิด มันก็ไม่ลึกไม่ตื้น
ฉะนั้นคืนนี้หากนอนหลับฝัน ไม่ว่าจะดีหรือร้าย คุณกำหนดชีวิตในวันรุ่งขึ้นได้ด้วยสติและความตั้งใจดี คุณผู้อ่านเห็นด้วยไหมคะ
คอลัมน์รายงาน นิตยสารชีวจิต ฉบับ 203 (16 มีนาคม 2550)
บทความน่าสนใจอื่นๆ
