พระโสไรยเถระ – วันหนึ่งในกาลอดีต ณ เมืองโสไรยนคร ลูกชายของเศรษฐีกับสหายกำลังไปอาบน้ำที่ท่าน้ำ ในขณะเดียวกันพระมหากัจจายนเถระก็กำลังเข้าเมืองไปบิณฑบาตและเดินผ่านไปแถวนั้น
ลูกชายเศรษฐีเห็นพระมหากัจจายนะมีผิวงามด่ังทองคำ จึงเกิดความคิดว่า
“พระเถระรูปนี้สวยจริง ควรเป็นภรรยาของเรา หรือภรรยาของเราน่าจะมีผิวงามอย่างพระเถระรูปนี้”
เมื่อคิดดังนี้แล้ว พลันเพศชายของเขาได้หายไป เพศหญิงปรากฏขึ้นมา ด้วยความละอาย เขาจึงหลบหนีไปยังเมืองตักสิลา
ส่วนสหายของเขา เมื่อไม่เห็นลูกชายเศรษฐีก็เที่ยวค้นหา แต่หาเท่าไรก็ไม่เจอ ใครๆ ช่วยกันตามหาก็ไม่พบ พ่อแม่จึงคิดว่าลูกชายตายเสียแล้ว จึงร้องไห้และทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้
ฝ่ายลูกชายเศรษฐี บัดนี้กลายเป็นหญิงแล้ว เห็นชาวเกวียนไปสู่ตักสิลาจึงเดินตามเขาไปเรื่อยๆ จนในที่สุดเดินไม่ไหว จึงถอดแหวนส่งให้นายเกวียนเป็นค่าโดยสารเพื่อขออาศัยไปด้วย ชาวเกวียนเห็นนางแล้วคิดว่า “บุตรเศรษฐีนายของเรายังไม่มีภรรยา สตรีนี้เหมาะกับบุตรของนาย หากเราเสนอสตรีผู้นี้ ถ้านายชอบ เราคงได้รางวัลงาม”
ด้วยเหตุนี้ เมื่อไปถึงนครตักสิลา ชาวเกวียนก็ทำอย่างที่คิด เมื่อลูกชายเศรษฐีขอดูตัว เห็นนางมีอายุรุ่นราวคราวเดียวกับตนและมีรูปงาม จึงเกิดความรักและรับไว้เป็นภรรยา
ในการแต่งงานครั้งนี้ นางได้ให้กำเนิดบุตรอีก 2 คน เมื่อ รวมกับบุตรเมื่อสมัยยังเป็นชายอีก 2 คน จึงเป็น 4 คน
ต่อมาบุตรชายเศรษฐีผู้เป็นสหายเมื่อครั้งอยู่เมืองโสไรยนคร ได้เดินทางมาตักสิลา นางยืนดูอยู่ที่ปราสาท มองเห็นเพื่อนก็จำได้ จึงให้คนรับใช้ไปเชิญมา แล้วต้อนรับเป็นอย่างดีด้วยอาหารรสเลิศ เสร็จแล้วแขกของนางก็ถามว่า
“นางผู้เจริญ ท่านต้อนรับข้าพเจ้าเป็นการใหญ่ ท่านรู้จักข้าพเจ้ามาก่อนหรือ ส่วนข้าพเจ้าขอสารภาพว่า ไม่เคยเห็นท่านมาก่อนเลย”
“ท่านเป็นชาวโสไรยะมิใช่หรือ” นางถาม
“ใช่ นางผู้เจริญ”
นางได้ถามถึงบิดา มารดา ภรรยา และลูกชายทั้งสอง แขกผู้นั้นตอบว่า
“ทุกคนสบายดี ท่านรู้จักคนเหล่านี้ได้อย่างไร”
นางจึงเล่าเรื่องแต่หนหลังให้ฟังโดยสิ้นเชิง แขกผู้นั้นจึงรู้ว่า นี่คือเพื่อนของเขาที่หายไปในครั้งนั้น เขากล่าวว่า
“สหาย เธอทำกรรมหนักเสียแล้ว ทำไมไม่บอกฉันเล่า เธอให้พระเถระยกโทษให้แล้วหรือ”
“ยังเลย ฉันยังไม่เคยพบท่านอีกหลังจากนั้น เธอทราบไหมว่าเวลานี้ท่านอยู่ที่ไหน”
“ท่านอยู่ที่โสไรยนครนี้เอง ฉันจะจัดการให้เธอได้ขอขมาท่าน”
หลังจากนั้นเพื่อนผู้มีน้ำใจก็ได้ไปนิมนต์พระมหากัจจายนะ เพื่อไปฉันอาหารที่บ้านของนาง พระเถระรับนิมนต์แล้ววันรุ่งขึ้นก็เดินทางไปยังบ้านหลังนั้น เมื่อเขาพานางมากราบลงแทบเท้าท่านแล้วก็กล่าวว่า
“ท่านผู้เจริญ ขอได้โปรดให้อภัยแก่หญิงสหายของข้าพเจ้าด้วย”
“อะไรกันนี่” พระเถระถาม
เมื่อผู้เป็นเพื่อนเล่าเรื่องทั้งปวงให้ท่านทราบ พระเถระจึงกล่าวว่า
“จงลุกขึ้นเถิด อาตมภาพยกโทษให้”
ทันใดนั้นเพศชายเดิมของนางก็ปรากฏ สามีของเธอคือลูกชายเศรษฐีตักสิลาจึงกล่าวว่า
“สหายผู้ร่วมทุกข์ เด็กชาย 2 คนนี้เป็นบุตรของเราทั้งสอง เขาออกจากท้องของเธอและอาศัยฉันเกิด เราสองคนเป็นเพื่อนกัน อยู่ในตักสิลานี้แหละ อย่าคิดมากเลย”
ลูกชายเศรษฐีผู้ซึ่งได้กลับเพศเป็นชายแล้ว จึงกล่าวตอบว่า
“ผู้ร่วมทุกข์ของฉัน ฉันแปลกกว่าใครถึง 2 ครั้ง เดิมเป็นผู้ชายแล้วกลายเป็นผู้หญิง ตอนนี้จากหญิงกลายเป็นชายอีก เมื่อก่อนมีลูก 2 คนอาศัยฉันเกิด ตอนนี้มีลูก 2 คนเกิดจากท้องฉัน สหาย คิดถึงเรื่องนี้แล้ว ฉันไม่อยากอยู่ครองเรือนต่อไป ฉันอยากบวชในสำนักของพระเถระ ขอให้เด็กสองคนนี้เป็นภาระของเธอด้วยเถิด”
พอพูดจบ เขาก็จูบลาลูกชายทั้งสองคน แล้วจึงมอบให้ผู้เป็นพ่อดูแล ส่วนตนเองออกบวช หลังจากนั้นพระมหากัจจายนเถระก็พาเขาจาริกไปจนถึงเมืองสาวัตถี ราชธานีแห่งแคว้นโกศล
คนทั้งหลายเมื่อพบเห็นก็เรียกท่านว่า “พระโสไรยเถระ”
เรื่องราวของท่านแพร่สะพัดไปอย่างรวดเร็ว คนทั้งหลายเห็นเป็นเร่ืองแปลก จึงพากันมาถามท่านว่าเรื่องที่เกิดขึ้นนั้นจริงหรือ พอท่านตอบว่าจริง คนเหล่านั้นก็ถามต่อไปว่า ในบรรดาบุตร 2 ประเภท คือท่ี่อาศัยท่านเกิดกับที่เกิดจากท้องของท่าน ท่านรักลูกประเภทไหนมากกว่า ท่านตอบว่ารักลูกในท้องมากกว่า
เมื่อถูกถามอยู่ไม่หยุดหย่อน ท่านเกิดความรำคาญเอือมระอา จึงพยายามปลีกตนออกไปอยู่แต่ผู้เดียว ทำความเพียรไม่ย่อหย่อน ไม่นานนักก็บรรลุพระอรหัตตผลเป็นพระอรหันต์
หลังจากนั้น เมื่อมีผู้มาถามอีก ท่านจะตอบว่า ความรักในบุตรไม่มีแก่ท่านแล้ว
ภิกษุทั้งหลายทราบเรื่องว่าท่านตอบเช่นนั้น เข้าใจว่าท่านอวดมรรคอวดผล จึงนำความกราบทูลพระศาสดา พระตถาคตเจ้าตรัสว่า
“ภิกษุทั้งหลาย บุตรของเราไม่ได้พูดอวดมรรคอวดผล เพราะตั้งแต่บุตรของเราเห็นมรรคด้วยจิตที่ตั้งไว้ชอบแล้ว เธอก็หมดความเสน่หาในบุตร ภิกษุทั้งหลาย จิตที่ตั้งไว้ชอบย่อมให้สมบัติที่บิดามารดาไม่อาจให้ได้”
นี่คือคำอธิบายของพระพุทธองค์ที่ทำให้ภิกษุทั้งหลายสิ้นความสงสัยอีกต่อไป
ที่มา นิตยสาร Secret
เรื่อง เก็บมาเล่าโดย ขวัญ เพียงหทัย
