พระนางปชาบดีโคตมี สตรีผู้อภิบาลพระพุทธเจ้ามาตั้งแต่ทรงพระเยาว์
พระนางปชาบดีโคตมี ทรงเป็นเจ้าหญิงแห่งกรุงเทวทหะ พระขนิษฐาในพระนางสิริมหามายา แล้วทรงเป็นพระมเหสีอีกพระองค์แห่งพระเจ้าสุทโธทนะ พระนางทรงเป็นผู้อภิบาลพระพุทธเจ้ามาตั้งแต่ทรงพระเยาว์ หลังจากพระเชษฐภคินีสวรรคต
หลังจากพระนางสิริมหามายาเสด็จสวรรคตหลังจากทรงให้ประสูติพระราชโอรส พระนางปชาบดีโคตมีทรงรับเจ้าชายสิทธัตถะเป็นพระราชโอรส เจ้าชายน้อยเจริญพระชนม์วัยมาพร้อมกับพระโอรสและพระธิดาของพระน้านาง คือ เจ้าชายนันทะและเจ้าหญิงสุนทรีนันทา
ถึงแม้ว่าพระนางน้าปชาบดีโคตมีเป็นผู้ถวายน้ำนมแด่เจ้าชายสิทธัตถะ แล้วยังทรงรักทะนุถนอมเจ้าชายไม่ต่างจากบุตรแท้ของพระนาง
หลังจากเจ้าชายสิทธัตถะเสด็จออกผนวช แล้วตรัสรู้สำเร็จเป็นพระพุทธเจ้า ได้เสด็จกลับมาโปรดพระประยูรญาติที่กรุงกบิลพัสดุ์ ธรรมะที่พระองค์ทรงแสดงในครั้งนั้นกลายเป็นน้ำนมให้พระนางปชาบดีโคตมีเจริญในทางธรรม พระนางปรารถนาแสวงหาทางหลุดพ้น ซึ่งมีเพียงธรรมะของพระพุทธเจ้าเท่านั้นที่จะช่วยเหลือพระนางได้
หลังจากพระเจ้าสุทโธทนะเสด็จสวรรคต พระนางน้าปชาบดีโคตมีผู้เลื่อมใสในธรรมะของพระพุทธเจ้า มีพระปณิธานอย่างแรงกล้าที่จะศึกษาธรรมะในสำนักของพระพุทธเจ้า แต่พระพุทธเจ้าทรงปฏิเสธ “อย่าเลย พระนางอย่าทรงชอบใจในการบวชในสำนักของเราเลย” พระนางจึงไม่ได้ผนวชจนกระทั่งเกิดเหตุการวิวาทขึ้นในหมู่พระญาติระหว่างกรุงกบิลพัสดุ์และเทวทหะ เรื่องการชักน้ำเข้าไร่นาของตนเอง (ศึกชิงแม่น้ำโรหิณี) พระพุทธเจ้าเสด็จมาโปรดเพื่อให้ยุติการวิวาทในหมู่พระญาติ พระนางปชาบดีโคตมีได้ฟังธรรมของพระองค์อีกครั้ง ความปรารถนาของพระนางได้ปะทุขึ้นอีกครั้ง
เมื่อพระนางทราบว่า พระพุทธเจ้าประทับอยู่ที่เมืองเวสาลี พระนางปลงพระเกศาแล้วฉลองพระองค์ด้วยผ้าย้อมสีฝาด (จีวร) เสด็จไปหาพระพุทธเจ้ายังเมืองเวสาลีพร้อมกับเหล่าสตรีชนชั้นสูง ด้วยระยะทางที่แสนไกล พระบาทของพระนางระบม พระวรกายเต็มไปด้วยฝุ่นผง พอเสด็จมาถึงที่ประทับของพระผู้มีพระภาคแล้ว พระนางกรรแสงด้วยความเจ็บพระบาท
พระอานนท์ทรงเห็นคณะของพระนางปชาบดีโคตมียืนอยู่ด้านนอก จึงตรัสถามคณะของพระนางน้าว่า ทำไมพวกท่านจึงมีสภาพเช่นนี้ พระนางปชาบดีโคตมีตรัสตอบทันทีว่า เป็นเพราะพระผู้มีพระภาคเจ้าไม่อนุญาตให้สตรีเพศบวช พระอานนท์จึงเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าทันที
พระอานนท์ทูลขออนุญาตให้พระน้านางและสตรีทั้งหลายบวชเป็นพระภิกษุณีได้ถึง 3 ครั้ง พระพุทธเจ้าก็ทรงปฏิเสธทุกครั้ง พระอานนท์ทรงถามพระองค์ว่า ผู้หญิงสามารถบรรลุธรรมได้เช่นเดียวกับผู้ชายหรือไม่ พระพุทธเจ้าตรัสว่า ได้ พระอานนท์จึงทูลขอให้พระพุทธเจ้าอนุญาตให้มีการบวชภิกษุณีขึ้น เห็นแก่พระคุณของพระนางที่มีต่อพระองค์มาตั้งแต่ทรงพระเยาว์ จากนั้นพระพุทธเจ้าจึงทรงอนุญาตให้ผู้หญิงบวชได้
พระน้านางปชาบดีโคตมีได้เป็นภิกษุณีอย่างสมบูรณ์ พระนางปฏิบัติตามคำสอนของพระพุทธเจ้าจนกระทั่งบรรลุอรหัตตผล
พระปชาบดีโคตมีเถรีดับขันธ์เมื่อพระชนมมายุได้ 120 พรรษา ณ เมืองเวสาลี ก่อนที่พระนางจะเสด็จดับขันธ์ ทรงเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแล้วตรัสต่อพระองค์ดังในปรากฏใน มหาปชาบดีโคตมีเถรีคาถาว่า
ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ขอขอบพระทัยที่พระองค์ทรงปลดเปลื้องหม่อมฉันและผู้อื่นทั้งหลาย หม่อมฉัน กำหนดรู้ทุกข์ทั้งปวง เพื่อกำจัดตัณหา เจริญในมรรค 8 จนเข้าใจในธรรมทั้งปวง ที่หม่อมฉันเวียน ว่ายตายเกิดมา เพราะไม่ได้พบอริยสัจ 4 หม่อมฉันได้พบพระองค์แล้ว การสิ้นสุดแห่งภพชาติจึงเกิด ขึ้น ขอรำลึกถึงพระนางสิริมหามายา ผู้ให้กำเนิดพระองค์ผู้มีคุณต่อโลก
เรื่อง :
สตรีในพุทธกาล โดย ฉัตรสุมารลย์ กบิลสิงห์ ษัฏเสน
ภาพ :
บทความน่าสนใจ
เสียงที่เปี่ยมด้วยพลังของ ภิกษุณีคาร์มา เลคเช โทโม
ภิกษุณีนิรามิสา ภิกษุณีชาวไทย รูปแรกที่บวชกับ หลวงปู่ติช นัท ฮันห์
ภิกษุณีเจิงคอม สตรีผู้มีหัวใจพระโพธิสัตว์
พระภัททากัจจานาเถรี ภิกษุณีผู้เลิศทางมหาอภิญญา (พระนางยโสธราพิมพา)
ญาติพี่น้องนั้น สำคัญไฉน : จากพระพุทธเจ้าห้ามญาติสู่ข้อคิดที่ได้จาก เลือดข้นคนจาง
