5 สิ่งที่ทำให้เกิด วินาทีบรรลุธรรม โดย ณัฐพบธรรม
คนส่วนใหญ่มักจะเข้าใจว่า วินาทีบรรลุธรรมนั้นจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อเราได้ปฏิบัติธรรมตามรูปแบบ ด้วยการนั่งสมาธิ หรือเดินจงกรมเท่านั้น แต่ความจริงเป็นอย่างไรลองมาดูกันครับ
ในพระไตรปิฎกได้อธิบายไว้ว่า สิ่งที่จะทำให้เกิดวินาทีบรรลุธรรมได้ มีอยู่ 5 อย่าง คือ
1. การฟังธรรม หมายถึง การได้ฟังธรรมจากพระพุทธเจ้าโดยตรง หรือฟังธรรมของพระพุทธเจ้าผ่านการถ่ายทอดของผู้มีปัญญามาก แล้วเข้าใจในธรรมนั้น ทำให้ในใจเกิดความปราโมทย์ ความปีติ ความสงบ ความสุข และจิตตั้งมั่น (ตามลำดับ) จนบรรลุธรรมในที่สุด
การฟังธรรมนี้มีข้อสังเกตอยู่อย่างหนึ่งว่า ธรรมที่ฟังต้องเป็นธรรมของพระพุทธเจ้าเท่านั้น การได้ฟังธรรมที่ผู้อื่นคิดขึ้นเอง หรือเป็นเพียงคำพูดที่เน้นความสนุกสนาน เน้นภาษาที่สวยงาม แต่ไม่เข้าถึงแก่นธรรมของพระพุทธเจ้า การฟังธรรมนั้นย่อมไม่อาจทำให้เกิดวินาทีบรรลุธรรมขึ้นได้
2. การแสดงธรรม หมายถึง การได้ศึกษาธรรมของพระพุทธเจ้า แล้วนำบทธรรมนั้นไปบรรยายให้ผู้อื่นเข้าใจ โดยในขณะที่บรรยายไปก็ได้พิจารณาบทธรรมที่พูดไปด้วย จนเกิดความเข้าใจอย่างลึกซึ้ง และเกิดความปราโมทย์ ความปีติ ความสงบ ความสุข และจิตตั้งมั่น (ตามลำดับ) แล้วบรรลุธรรมในที่สุด
ทั้งนี้ ผู้บรรยายต้อง พูดเฉพาะสิ่งที่เป็นธรรมของพระพุทธเจ้า และต้องเข้าใจสิ่งที่กล่าวออกไปอย่างแท้จริง พร้อมกับพิจารณาตามไปด้วย จึงจะมีโอกาสบรรลุธรรมได้ การบรรยายธรรมที่คิดขึ้นเอง หรือบรรยายเพื่อเน้นความสนุกสนาน ย่อมไม่อาจทำให้เกิดวินาทีบรรลุธรรมขึ้นได้
3. การสาธยายธรรม หมายถึง การนำบทธรรมที่พระพุทธเจ้าตรัสไว้มาท่องหรืออ่านให้คนอื่นฟังทุกตัวอักษรคล้ายการสวดมนต์ และในขณะที่ท่องหรืออ่านก็พิจารณาตามบทธรรมนั้นไปด้วย จนเกิดความเข้าใจอย่างลึกซึ้ง แล้วเกิดความปราโมทย์ ความปีติ ความสงบ ความสุข และจิตตั้งมั่น (ตามลำดับ) แล้วบรรลุธรรมในที่สุด
ทั้งนี้ สิ่งที่นำมาสาธยายจะต้องเป็นธรรมของพระพุทธเจ้า ซึ่งผู้สาธยายจะต้องเข้าใจสิ่งที่กล่าวออกไป พร้อมกับพิจารณาตามไปด้วย จึงจะมีโอกาสบรรลุธรรมได้ ส่วนการสวดมนต์โดยไม่รู้ความหมาย หรือท่องเป็นนกแก้วนกขุนทอง ย่อมไม่อาจทำให้เกิดวินาทีบรรลุธรรมขึ้นได้
4. การตรึกตรองธรรม หมายถึง การนำบทธรรมของพระพุทธเจ้าที่เคยได้ยิน ได้ฟัง ได้ศึกษา มาพิจารณาอีกครั้งด้วยความตั้งใจ จนเกิดความเข้าใจอย่างลึกซึ้ง แล้วเกิดความปราโมทย์ ความปีติ ความสงบ ความสุข และจิตตั้งมั่น (ตามลำดับ) แล้วบรรลุธรรมในที่สุด
ทั้งนี้ ธรรมที่นำมาตรึกตรองจะต้องเป็นธรรมของพระพุทธเจ้าเท่านั้น การนำธรรมที่ผู้อื่นคิดขึ้นเองมาใคร่ครวญย่อมไม่อาจทำให้เกิดวินาทีบรรลุธรรมขึ้นได้
5. การนั่งสมาธิพิจารณาธรรม หมายถึง การได้ฝึกสมาธิ แล้วได้พิจารณาสิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นตามธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงสอน จนเกิดความเข้าใจอย่างลึกซึ้ง แล้วเกิดความปราโมทย์ ความปีติ ความสงบ ความสุข และจิตตั้งมั่น (ตามลำดับ) แล้วบรรลุธรรมในที่สุด
จากเนื้อหาดังกล่าวจะเห็นได้ว่า วินาทีบรรลุธรรมไม่ได้เกิดจากการปฏิบัติธรรมตามรูปแบบ คือการนั่งสมาธิ หรือเดินจงกรมเท่านั้น แต่ยังสามารถเกิดขึ้นได้ด้วยวิธีการอื่นเช่นกัน
ที่มา บรรลุธรรมได้ ไม่ติดรูปแบบ – ณัฐพบธรรม สำนักพิมพ์อมรินทร์ธรรมะ
