ความสงบ ทั้งกายและใจ ที่ทำให้ชีวิตมีความสุข

เหตุผลที่หลายคนมาปฏิบัติธรรมที่วัดก็คือ ความสงบ ความปราศจากเสียงอึกทึกครึกโครมที่พบเจอเป็นประจำในชีวิตประจำวัน ความวุ่นวายจากผู้คนรอบตัว หรือแม้กระทั่งความเร่งรีบที่ต้องเบียดเสียดแย่งขึ้นรถขนส่งสาธารณะทั้งเช้าและเย็น

ความไม่สงบที่ใจ เป็นปัญหามากกว่าความอึกทึก

ความไม่สงบที่ใจเป็นปัญหาของผู้คนมากกว่าความอึกทึก ความวุ่นวาย จริงอยู่ โลกภายนอกมีความอึกทึก มีความ วุ่นวายเยอะ เดี๋ยวนี้จะหาที่ที่ไม่มีเสียงอึกทึก ไม่มีเสียงรบกวน นี่ยาก โดยเฉพาะในกรุงเทพฯหรือเมืองใหญ่ ๆ แม้จะหลบ เข้ามาอยู่ในบ้าน ก็ยังมีเสียงดังจากเทคโนโลยีต่าง ๆ เช่น โทรทัศน์ คอมพิวเตอร์ โทรศัพท์มือถือ เดี๋ยวนี้อยู่ที่ไหน ก็ยากที่จะไม่ได้ยินเสียงริงโทนของโทรศัพท์ แม้แต่ในชนบท

เวลาเราไปเมืองนอก ยุโรป อเมริกา หรือญี่ปุ่น เราจะสังเกตว่ามีความสงบมาก เสียงรบกวนมีน้อย ยิ่ง กลางคืนแล้วยิ่งสงบ แต่ผู้คนในประเทศเหล่านั้นก็ยังหาความ สงบใจไม่ได้ หลายคนถึงกับข้ามน้ำข้ามทะเลมาเมืองไทย เขามาทำไม มาเพื่อหาความสงบใจ แต่สังเกตได้ว่าเมืองไทย โดยเฉพาะเมืองใหญ่ ๆ หรือแม้แต่ในหมู่บ้านจะมีเสียงดังมาก ยิ่งกรุงเทพฯ ด้วยแล้ว ไม่ว่าที่ไหน ๆ ก็เสียงดังอึกทึก กลางค่ำกลางคืนก็ไม่เว้น

ความอึกทึก เสียงดัง ความวุ่นวาย เราเจอแทบทุกมุมเมือง แต่แม้ไม่มีเสียงอึกทึกครึกโครมเลย ก็ยังมีความ วุ่นวาย วุ่นวายที่ไหน วุ่นวายที่ใจ เสียงดังนี่จริง ๆ แล้วมันเป็น ปัญหาเล็กน้อยมากเมื่อเทียบกับความไม่สงบใจ ความวุ่นวาย ภายนอกก็ไม่ร้ายเท่ากับความวุ่นวายใจ สิ่งเหล่านี้เป็นตัวผลัก ให้ผู้คนออกมาแสวงหา บางทีก็ไม่รู้ว่าแสวงหาอะไร แต่รู้ว่าอยู่ ที่เดิมไม่ได้

ความหิวในใจ ไม่ได้เกิดจากมีไม่พอ แต่เพราะสงบไม่พอต่างหาก

เวลาหิวเราก็ต้องดิ้นรนเพื่อหาอาหารมาใส่ท้อง แต่ว่า ความหิวในที่นี้มันเป็นความหิวในจิตใจ ไม่ใช่ความหิวในท้อง เพราะฉะนั้นก็เลยต้องหาอะไรมาเติมเต็มจิตใจ ซึ่งคนส่วนใหญ่ นึกว่าเป็นเงินทอง แต่ยิ่งกระเสือกกระสนยิ่งดิ้นรนเท่าไหร่ก็ยิ่ง เหนื่อย ยิ่งล้า โดยที่ความรู้สึกหิวโหยหาข้างในไม่ได้ลดลงเลย บางคนหาจนตายก็ยังไม่พบความอิ่มเอมหรือความเติมเต็ม ทั้งนี้เพราะเขาไม่รู้ว่าความหิวในใจนี้ไม่ได้เกิดจากมีไม่พอ แต่ เป็นเพราะว่าสงบไม่พอต่างหาก

มันต่างกันมากนะ มีไม่พอ กับสงบไม่พอ มีไม่พอทำให้ ต้องดิ้นรนกระเสือกกระสนหามาให้ได้ แต่การทำเช่นนั้นกลับ จะทำให้จิตใจว้าวุ่นหนักขึ้น เพราะว่าเจอแต่ความวุ่นวาย ความสงบมีแต่จะหดหายไป แต่ถ้ารู้ว่าปัญหาเกิดจากสงบไม่พอ เราก็จะหยุดดิ้นรน เพราะว่าขืนดิ้นรนต่อไป กระเสือกกระสน ต่อไป จิตใจก็ยิ่งไม่สงบ มันต้องหยุดนะ ต้องหยุด แต่ว่า ไม่ใช่หยุดที่กายเท่านั้น เพราะว่าแม้กายจะไม่ทำอะไร นั่งอยู่ เฉย ๆ ใจอาจไม่สงบเพราะมีความว้าวุ่นอยู่ข้างในก็เป็นได้

ความสงบเกิดขึ้นในใจไม่ได้ เพราะคิดฟุ้งซ่าน

ความสงบเพราะหลงส่วนหนึ่งเกิดจากการพยายามไม่รับรู้อะไร ความสงบที่เกิดขึ้นก็เลยเป็นความสงบชั่วคราว แต่พอไปรับรู้ สิ่งต่าง ๆ เช่น เห็นภาพ ได้ยินเสียงที่ไม่ถูกใจ ความว้าวุ่น ภายในก็เกิดขึ้นทันที จริง ๆ แล้วอย่างที่บอก แม้ว่ารอบตัวเรา จะไม่มีเสียงอึกทึกเลย ไม่มีความวุ่นวายเลย แต่ความสงบ ก็เกิดขึ้นในจิตใจเราไม่ได้ เพราะมันมีความคิดฟุ้งซ่าน

ความคิดฟุ้งซ่านเกิดขึ้นเพราะอะไร ถ้าสรุปง่าย ๆ คือ เป็นเพราะหลง มันเผลอไป ก็เลยคิดฟุ้งปรุงแต่ง แล้วเราก็เผลอบ่อยเสียด้วย ทดลองดูก็ได้ เช่น ตั้งใจว่าเราจะอยู่นิ่ง ๆ นั่งนิ่ง ๆ โดยไม่คิดอะไรเลยห้านาที ห้านาทีอาจจะมากไปก็ได้ ลองตั้งใจว่าจะไม่คิดอะไรเลยหนึ่งนาที แล้วลองดูซิว่าเราทำ ได้มั้ย ไม่ถึงนาที บางทีผ่านไปแค่สามสิบวินาที ใจก็ฟุ้งแล้ว แม้เราตั้งใจควบคุมความคิดไม่ให้มันคิดในเวลาหนึ่งนาที แต่ ยังไม่ทันถึงครึ่งนาทีเลย มันไปแล้ว มันไปไหน มันไปอดีต ไปอนาคตบ้าง นึกถึงเรื่องที่ผ่านไปแล้ว นึกถึงเรื่องที่ยังมาไม่ถึง

ถ้ามีสติรู้ทันอาการของใจ หรือรู้ตัวว่าเผลอคิดเผลอฟุ้งไปแล้ว ความฟุ้งซ่านว้าวุ่นก็จะดับไป แล้วความสงบก็เกิดขึ้นในจิตใจ

ส่วนหนึ่งจากหนังสือ วิธีอยู่กับทุกข์โดยไม่ทุกข์ โดยพระไพศาล วิสาโล