ตอบทุกปัญหาคาใจ โลหิตจาง คุณผู้หญิง
เป็นโรค โลหิจจาง หรือเปล่านะ เรียนปรึกษาคุณหมอ ดิฉันเป็นคนเลือดน้อย ตรวจสุขภาพทีไร ความเข้มข้นของเลือดเกือบตกเกณฑ์มาตรฐานทุกครั้ง ทำให้มีอาการอ่อนเพลียเวียนหัวบ่อยๆ สันนิษฐานเองว่าเกิดจากประจำเดือนมามากค่ะ นอกจากนี้ยังเป็นคนนอนหลับไม่ลึกติดมาตั้งแต่มีลูก เพราะต้องคอยตื่นมาให้นม ตื่นมาพาลูกไปฉี่จนถึงเดี๋ยวนี้ลูกโตแล้วก็ยังนอนหลับไม่สนิท จึงขอเรียนปรึกษาคุณหมอว่า ดิฉันต้องปรับพฤติกรรมตัวเอง อย่างไรบ้างคะเพื่อให้คุณภาพเลือดดีขึ้นและอาการผิดปกติหายไป ขอบพระคุณคุณหมอมากค่ะ
คุณหมอชัญวลี มีคำตอบ
เลือดน้อย ทางการแพทย์เรียกโลหิตจางหรือภาวะซีด หมายถึงภาวะที่มีเม็ดเลือดแดงน้อยกว่าปกติ ซึ่งใน ประเทศไทยมีคนเป็นโลหิตจางมากถึงร้อยละ 24 เชียวค่ะ
เนื่องจากในเม็ดเลือดแดงมีสารเฮโมโกลบินที่มีหน้าที่นำออกซิเจนไป เลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกาย หากเกิดภาวะโลหิตจางก็จะทำให้เกิดอาการ วิงเวียนศีรษะ วูบบ่อย หน้ามืด เหนื่อยง่าย หอบ หายใจไม่อิ่ม ไม่มีแรง ทำงาน ไม่มีสมาธิ อ่อนเพลีย เป็นตะคริวที่กล้ามเนื้อ เจ็บหน้าอก ไม่อยากกินอะไร ใจเต้น ใจสั่น ลมออกหู หากเป็นมากอาจหัวใจวาย ทำให้เสียชีวิตได้
การวินิจฉัยภาวะโลหิตจาง จะเห็นว่า ในคนไข้ที่มีอาการหน้ามืดเป็นลม ฯลฯ ที่แพทย์สงสัยว่ามีภาวะซีด แพทย์มักจะเปิดเปลือกตาคนไข้ ให้คนไข้ แลบลิ้นและแบมือทั้งสองข้างดู เพราะในคนที่โลหิตจาง เปลือกตาจะซีด ลิ้นสีจาง ลิ้นไม่เรียบ มีฝ้า ปลายนิ้วมือเมื่อบีบดูไม่ค่อยมีเลือดมาคั่ง แต่อย่างไรก็ตาม ภาวะโลหิตจางนี้ต้องเป็นมากจึงจะแสดงอาการ การวินิจฉัยโลหิตจางจึงอาศัยการตรวจเลือด ซึ่งไม่ยุ่งยาก ใช้เวลาไม่นาน และราคาไม่แพง
การเจาะเลือดตรวจ (Complete Blood Count) สามารถวินิจฉัยโลหิตจางได้ดังนี้
1. ตรวจหาความเข้มข้นของเลือด คือ จำนวนเม็ด เลือดแดงต่อน้ำเลือด (Hematocrit) ในผู้ใหญ่ หากความเข้มข้นของเลือดน้อยกว่าร้อยละ 40 ในเพศชาย น้อยกว่าร้อยละ 36 ในเพศหญิง และน้อยกว่าร้อยละ 33 ในหญิงตั้งครรภ์ ถือว่าโลหิตจาง
2. ตรวจหาสารเฮโมโกลบินที่อยู่ในเม็ดเลือด สารเฮโมโกลบินในเม็ดเลือดมีหน้าที่จับออกซิเจน ในผู้ใหญ่ หากสารเฮโมโกลบินน้อยกว่า 13 กรัม ต่อเดซิลิตรในเพศชาย น้อยกว่า 12 กรัมต่อเดซิลิตร ในเพศหญิง หรือน้อยกว่า 11 กรัมต่อเดซิลิตรในหญิง ตั้งครรภ์ ถือว่าโลหิตจาง โดยทั่วไปค่าของสารเฮโมโกลบินคูณ 3 จะเท่ากับ ค่าความเข้มข้นของเลือด
3. ตรวจหาจำนวนเซลล์เม็ดเลือดแดงในผู้ใหญ่ หากเม็ดเลือดแดงมีจำนวนน้อยกว่า 4.7 ล้านเซลล์ต่อไมโครลิตรในเพศชาย (ค่าปกติ 4.7 – 6.1) หรือน้อยกว่า 4.2 ล้านเซลล์ต่อไมโครลิตรในเพศหญิง (ค่าปกติ 4.2 – 5.4) ถือว่าโลหิตจาง
