ไซนัสอักเสบ หรือที่ชอบใช้ว่า “เป็นไซนัส” นั้นหมายถึงอะไร?

ไซนัสอักเสบ หมายถึงโรคหรือภาวะที่มีการอักเสบของเยื่อบุภายในไซนัสที่เกิดจากการติด เชื้อหรือภูมิแพ้ ทำให้เยื่อบุภายในไซนัสและช่องจมูกบวมและเกิดการอุดตันที่รูเปิดของไซนัส โดยไซนัสนั้นเป็นโพรงอากาศบริเวณใบหน้าและฐานของกระโหลกศีรษะที่มีรูเปิด ติดต่อกับช่องจมูก ภายในไซนัสมีเยื่อบางๆ บุอยู่แบบเดียวกับเยื่อบุในช่องปาก เยื่อบุบางๆ นี้ต่อเป็นผืนเดียวกันกับเยื่อบุภายในช่องจมูกและปาก

ไซนัสมีอยู่ 4 ที่ด้วยกันคือ

-Maxillary Sinus อยู่ภายในโพรงกระดูกแก้มทั้งสองข้าง เป็นไซนัสที่มีขนาดใหญ่ที่สุด และก่อให้เกิดปัญหาบ่อยที่สุด

-Ethmoid Sinus เป็นโพรงอากาศที่อยู่ในกระดูก ethmoidอยู่ระหว่างส่วนบนของสันจมูกกับหัวตาทั้งสองข้าง ไซนัสนี้มีลักษณะคล้ายรังบวบ แต่ละข้างมีหลายไซนัสด้วยกัน แบ่งออกเป็นไซนัสที่อยู่ด้านหน้าและทางด้านหลังโดยมีรูเปิดเข้าสู่จมูกคนละ ส่วนกัน

-Frontal Sinus เป็นโพรงอากาศที่อยู่ในกระดูกหน้าผาก ส่วนใหญ่จะมีสองข้าง ถ้ามีข้างเดียวหรือไม่มีเลยก็ไม่ถือเป็นสิ่งผิดปกติ ในเด็กเล็กไซนัสนี้ยังไม่มีการเจริญเติบโต ขนาดของไซนัสอาจแตกต่างกันมากในแต่ละคน ไซนัสนี้เมื่อมีอาการติดเชื้อเกิดขึ้น อาจทำให้ผิวหนังบริเวณหน้าผากบวมแดงและโป่งพองออกมา หรือทะลุเข้าไปข้างในทำให้เยื่อหุ้มสมองจนถึงสมองอักเสบได้

-Sphenoid Sinus อยู่ใต้ฐานกระโหลกศีรษะในกระดูก Sphenoid ไซนัสนี้ปกติมีสองข้าง ขนาดของแต่ละข้างอาจไม่เท่ากัน ถ้าไซนัสนี้ติดเชื้อจะมีอาการรุนแรงถึงขั้นทำให้พิการหรือเสียชีวิตได้

ทำไมถึงเป็นไซนัส ? และไซนัสอักเสบเกิดขึ้นได้อย่างไร ?

เมื่อเป็นหวัด ไข้หวัดใหญ่ จะทำให้เกิดการบวมของเยื่อบุภายในช่องจมูกและไซนัสรูเปิดที่ติดต่อระหว่างจมูกกับไซนัสตีบตัน ถ้าการบวมของเยื่อภายในช่องจมูกและไซนัสหายสนิทภายใน 7 – 10 วัน ก็ไม่เกิดปัญหาเกี่ยวกับไซนัส แต่ถ้าไม่หายสนิท 0.5 – 10 เปอร์เซ็นต์ก็อาจทำให้เป็นไซนัสอักเสบได้

โรคภูมิแพ้ก็เป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้เกิดโรคไซนัสได้ เพราะภูมแพ้ทำให้เยื่อบุภายในช่องจมูกและไซนัสบวม เป็น ๆ หาย ๆ ติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน ปัญหาเกี่ยวกับโรคภูมิแพ้นี้นับวันจะเพิ่มมากขึ้น เพราะสิ่งแวดล้อมที่สกปรกและการเปลี่ยนแปลงของอากาศที่เป็นไปอย่างรวดเร็ว

ความผิดปกติภายในช่องจมูก ซึ่งอาจมองเห็นได้จากภายนอกหรือการตรวจภายในช่องจมูก ก็เป็นสาเหตุที่ทำให้อากาศถ่ายเทภายในช่องจมูกผิดไปจากปกติ ทำให้เกิดการอุดตันของรูเปิดไซนัสและสร้างปัญหาไซนัสอักเสบตามมาได้

ฟันผุ โดยเฉพาะฟันบนซี่ใน ๆ การติดเชื้อที่รากฟันดังกล่าวจะเข้าสู่ไซนัสบริเวณแก้มได้ง่าย เพราะกระดูกที่คั่นระหว่างรากฟันกับไซนัสบางมากโดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้สูง อายุ มักเป็นที่ไซนัสข้างเดียว น้ำมูก เสมหะ และการหายใจอาจมีกลิ่นเหม็น ไซนัสอักเสบที่มีสาเหตุมาจากฟันผุมักจะเป็นฟันซี่ใดซี่หนึ่งเท่านั้น ซึ่งจะแตกต่างจากการปวดฟันบนที่มีสาเหตุจากไซนัสอักเสบ เพราะกลุ่มหลังนี้จะทำให้เกิดการปวดฟันบนซี่ใน ๆ หลายซี่ด้วยกันทั้งที่ไม่มีฟันผุ

การติดเชื้อในกระแสโลหิต ก็อาจเป็นสาเหตุทำให้เกิดการติดเชื้อภายในไซนัสได้ แต่ในปัจจุบันพบได้น้อยมาก

อาการของไซนัสอักเสบ

โดยปกติผู้คนมักเข้าใจว่าถ้าเป็นไซนัสอักเสบเรื้อรังจะต้องมีอาการมึนศีรษะ ปวดบริเวณโหนกแก้ม ใต้ตา รอบ ๆ ตา ขมับ กลางศีรษะ หรือท้ายทอย ร่วมกับคัดจมูกน้ำมูกไหล ทำให้หลงผิดไปว่าตนเองไม่ได้เป็นไซนัสถ้าไม่มีอาการดังกล่าว มีผู้ป่วยจำนวนไม่น้อยที่เป็นไซนัสอักเสบเรื้อรัง แต่มีอาการเพียงแค่ ไอเรื้อรัง เสมหะไหลลงคอ เจ็บคอบ่อย บางครั้งไม่มีอาการปวดศีรษะเลยหรือถ้ามีก็แค่มึนศีรษะ ง่วงเหงาหาวนอน และมีน้ำมูกไหลร่วมกับคัดจมูก เป็น ๆ หาย ๆ ได้กลิ่นน้อยลง หายใจมีกลิ่นเหม็น ทำให้ผู้ป่วยหลงนึกไปว่าตนเองเป็นเพียงหวัดเรื้อรังเท่านั้น

ผู้ป่วยไซนัสอักเสบบางรายมาพบแพทย์ด้วยอาการหูตึง ได้ยินน้อยลง หรือมีเสียงก้องในหู

อาการ อื่น ๆ ที่บ่งชี้ไซนัสอักเสบเรื้อรังก็คือ อาการปวดฟัน โดยเฉพาะฟันบนซี่ใน ๆ ที่มักปวดพร้อมกันหลาย ๆ ซี่ทั้งที่ไม่มีฟันผุ ซึ่งต่างจากอาการปวดฟันที่เกิดจากฟันผุที่มักปวดฟันบนซี่ใดซี่หนึ่งเท่านั้น

นอกเหนือจากอาการดังกล่าวข้างต้นถ้าผู้ป่วยมีอาการอื่น ๆ เช่น บวมแดงบริเวณหน้าผาก ตา ตาพร่า เห็นภาพซ้อน ปวดศีรษะอย่างรุนแรง อาเจียน ก็อาจเป็นอาการของโรคแทรกซ้อนจากไซนัสอักเสบได้

ส่วนไซนัสอักเสบชนิดเฉียบพลันจะมีอาการคล้ายไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่ ร่วมกับอาการปวดและเจ็บเมื่อกดบริเวณใบหน้าและบริเวณที่ไซนัสตั้งอยู่ หรือปวดที่กลางศีรษะ ท้ายทอย และขมับ ไซนัสอักเสบชนิดนี้ถ้าได้รับการดูแลรักษาอย่างถูกต้องจะหายไปภายใน 4 สัปดาห์ แต่ถ้าไม่หายและมีอาการต่อเนื่องนานกว่า 12 สัปดาห์ ก็จัดว่าเป็นไซนัสอักเสบเรื้อรัง

ข้อมูลจาก: รพ.กรุงเทพภูเก็ต

บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ