กวาดยา แก้โรคตาน ซาง เจ็บคอในเด็ก
กวาดยา ถึงแม้จะเป็นของโบราณ แต่สามารถช่วยแก้โรคตาน ซาง เจ็บคอในเด็ก หรือผู้ใหญ่จะกวาดคอก็ได้เหมือนกัน
หากให้มองย้อนไปในตอนที่ผู้เขียนยังเป็นเด็ก จำได้ว่าตัวเองมักเจ็บป่วยง่ายโดยเฉพาะในช่วงเปลี่ยนผ่านของฤดู จากร้อนเป็นฝน จากฝนเป็นหนาว อาการอย่างหนึ่งที่เป็นอยู่บ่อยๆ คือมักจะมีอาการหวัด เสลดลงคอ ไอ เจ็บคอ รู้สึกเบื่ออาหาร กินอาหารไม่ได้ ร้องไห้งอแง
นอกจากสถานีอนามัยที่ไปบ่อยๆแล้ว บ้านหมอกวาดยาก็เป็นอีกหลังนึงที่เข้าออกบ่อยที่สุด เพราะแม่จะพาไปกวาดคอทุกครั้ง หลังจากที่กินยาแผนปัจจุบันแล้วอาการไม่ดีขึ้น ซึ่งก็ได้ผลทุกครั้งด้วยเหมือนกัน จนกลายเป็นความเคยชิน เป็นตัวเลือกอันดับหนึ่งในการรักษา ถึงแม้ว่าในครั้งแรกๆจะกลัวก็ตาม
เชื่อเถอะว่าเมื่อตอนเด็กๆ หลายคนก็คงเคยผ่านประสบการณ์การกวาดยากันมาบ้างเหมือนกัน เพราะเพื่อนๆ หลายคนของผู้เขียนต่างเคยเจอกันมาทั้งนั้น ไม่เว้นแม้แต่เพื่อนในกรุงเทพมหานคร เมืองหลวงที่มีความเจริญทางเศรษฐกิจ และการแพทย์แผนปัจจุบันที่สามารถเข้าถึงได้ง่าย แต่การกวาดยาก็ยังเป็นหนึ่งในการรักษาสุขภาพได้ตั้งแต่เด็กจนถึงโต
เรื่องเล่าโรคในเด็ก
ในหนังสือแพทยศาสตร์สงเคราะห์ ได้อธิบายโรคที่เกิดในเด็กไว้อย่างละเอียดถี่ถ้วนในคัมภีร์ปฐมจินดา และคัมภีร์ฉันทศาสตร์ ที่บอกเล่าโรคที่เกิดขึ้นในเด็กตั้งแต่แรกเกิดจนถึง 12 ปี ที่ชาวบ้านส่วนใหญ่เรียกันติดปากว่า “ซาง”
ซาง เป็นกลุ่มอาการหรือโรค ซึ่งส่วนใหญ่เป็นโรคทางเดินหายใจ เช่นหวัด ตัวร้อน เป็นไข้ ไอ เจ็บคอ ลิ้นเป็นฝ้า มีเม็ดในปากในคอ และโรคทางเดินอาหาร เช่นท้องอืด ท้องเสีย ท้องผูก อาเจียน เบื่ออาหาร พยาธิ (พุงโรก้นป่อง)
นอกจากนี้ในทางการแพทย์แผนไทยเชื่อว่าโรคที่เกิดในเด็กยังประกอบไปด้วยโรคหละ สะพั้น ละออง ตาน และทับ ซึ่งเกิดกับเด็กแรกคลอดกระทั่งอายุ12 ขวบ โดยอาการสรุปดังนี้
- สะพั้น โรคที่เกิดกับทารกอายุตั้งแต่แรกเกิดจนถึงหนึ่งขวบ มีอาการเป็นไข้ และท้องเสียเป็นส่วนใหญ่
- หละ คืออาการที่เม็ดขึ้นในปาก ในคอ กระพุ้งแก้ม
- ละออง คือปุยหรือฝ้าขาวที่ขึ้นในปากและคอ
- ซาง คือโรคของเด็กเล็กที่ต่ำกว่า 5 ปี มีเม็ดขึ้นในปากและคอ
- ตาน คืออาการท้องขึ้น อืด เฟ้อ ถ่ายเป็นเม็ดมะเขือ อายุ6-12 ขวบ
- ทับ คือความผิดปกติของอวัยวะในระบบย่อยอาหาร ทำให้เด็กมีอาการท้องเสีย และเมื่อพิษรุนแรงมากขึ้นก็จะทำให้ เป็นไข้ ตัวร้อน อาเจียน สำรอก เจ็บในคอ มีขึ้นเม็ดในคอ ไอ หรือบางทีทำให้อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ เด็กงอแง ร้องไห้บ่อย กินข้าวกินนมไม่ได้ เป็นต้น
ผู้ทรงคุณวุฒิทางการแพทย์แผนไทยได้อธิบายไว้ใน งานวิจัยภูมิปัญญาในการกวาดยาเด็ก วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก เชื่อว่าในอดีตตอนเด็กอยู่ในท้อง แม่บริโภคอาหารโดยขาดความระมัดระวัง เช่นอาหารที่ไม่สะอาด อาหารดิบมีพยาธิ อาหารที่ย่อยได้ยาก ก็ส่งผลต่อสุขภาพของเด็กในครรภ์ได้ ประกอบกับ น้ำนมแม่ไม่ดี ไม่รักษาความสะอาด จึงทำให้เด็กเป็นซางได้
ในทางตรงกันข้าม ระบบสุขลักษณะดีขึ้น แม่มีสุขนิสัยที่ดี รักษาความสะอาด เด็กก็เป็นซางได้น้อยลง ซึ่งสอดคล้องกับแผนปัจจุบันที่เชื่อว่าเกิดจากเชื้อโรค นอกจากนี้แล้วยังมีความเชื่อว่าเกิดจากสิ่งเหนือธรรมชาติ เช่นปักษี (ปีศาจหรือมารร้าย) แม่ซื้อ(ผีที่เป็นพี่เลี้ยงของเด็ก หยอกหรือเล่นด้วยแรงๆ) ขวัญ(ขวัญหนี เนื่องจากมีสิ่งมากระทบจิตใจ)
