ปัญหาโรคซึมเศร้าไม่ใช่เรื่องไกลตัวอีกต่อไป หลายคนเริ่มมองหาวิธี แก้ซึมเศร้า แบบธรรมชาติ ไม่ใช้ยา เพื่อหลีกเลี่ยงผลข้างเคียงจากยาต้านเศร้า หนึ่งในทางเลือกที่น่าสนใจคือ การใช้สมุนไพรพื้นบ้าน ซึ่งมีงานวิจัยสนับสนุนอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะ “ขมิ้นชัน” และ “บัวบก” ที่สามารถใช้เสริมการรักษาหลักได้อย่างปลอดภัยและยั่งยืน
สมุนไพรแก้ซึมเศร้า คืออะไร?
ปัจจุบันการรักษาโรคซึมเศร้ามีทั้งการใช้ยาต้านเศร้า เพื่อช่วยปรับสมดุลของสารสื่อประสาท การเข้าสังคม ซึ่งเป็นการบำบัดด้วยการแก้ปัญหา ช่วยลดอาการซึมเศร้าได้ รวมถึงการใช้สมุนไพรต้านซึมเศร้าเพื่อเข้ามาเสริมในการรักษาร่วมกับจิตบำบัด ซึ่งโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร มีการศึกษามาอย่างต่อเนื่อง และพบว่ามีสมุนไพรพื้นบ้านที่น่าสนใจคือ ขมิ้นชัน และบัวบก
ขมิ้นชัน ลดวิตกกังวล ฟื้นสมดุลอารมณ์
สมุนไพรชนิดแรกที่มีการศึกษาอย่างกว้างขวางคือ ขมิ้นชัน ส่วนใหญ่เป็นการใช้สารสกัดที่มีการวิเคราะห์ สารสำคัญเคอร์คูมิน โดยผลจากการศึกษามีแนวโน้มไปในทางเดียวกัน พบว่าผู้ป่วยโรคซึมเศร้าที่ได้รับสารสกัดขมิ้นชันมีแนวโน้มว่าช่วยลดภาวะความวิตกกังวล ซึ่งเป็นอาการหนึ่งหรือภาวะหนึ่งที่พบในโรคซึมเศร้าได้
สำหรับการใช้ขมิ้นชันในปัจจุบันซึ่งอ้างอิงกับสารสำคัญคือเดอร์คูมินนั้น ควรสอบถามผู้ประกอบการหรือผู้ผลิต ถึงปริมาณสารสำคัญเคอร์คมินด้วย เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพในการรักษา
วิธีรับประทาน
ขมิ้นชันแคปซูล (มีเคอร์คูมิน 12 มก.ต่อแคปซูล) รับประทานวันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร เช้า กลางวัน และก่อนนอน
สรรพคุณเด่น
- ลดความวิตกกังวล
- ปรับสมดุลสารสื่อประสาทในสมอง
ข้อควรระวัง
- ห้ามใช้ในผู้ป่วยนิ่วในถุงน้ำดี หญิงตั้งครรภ์ เด็ก
- ระวังการใช้ร่วมกับยาต้านการแข็งตัวของเลือด ต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์
บัวบก สมุนไพรยอดนิยม ช่วยให้นอนหลับดีขึ้น
บัวบก (Gotu Kola) เป็นสมุนไพรพื้นบ้านที่ใช้กันมานาน มีฤทธิ์ ลดความวิตกกังวล เพิ่มสมาธิ และช่วยให้นอนหลับ เหมาะสำหรับผู้มีภาวะซึมเศร้าไม่รุนแรง หรือมีอาการเครียดเรื้อรัง ทั้งนี้มีการทำวิจัยสมุนไพรบัวบกในอาสาสมัครจำนวนหนึ่ง และพบว่าในบัวบกมีสารสำคัญที่ให้ผลคล้ายกับขมิ้นชัน และที่น่าสนใจคือบัวบกเป็นสมุนไพรที่ประชาชนทั่วไปเข้าถึงได้ง่าย จึงเหมาะสำหรับใช้ในการพึ่งพาตนเอง
วิธีรับประทาน
- น้ำบัวบกสด: ปั่นและคั้นน้ำ ดื่มวันละ 1–2 ช้อนชา
- บัวบกแห้ง: ชงชาใช้ครั้งละ 1–2 ช้อนชากับน้ำเดือด
- แคปซูลบัวบก: วันละ 3–4 แคปซูล หลังอาหารหรือก่อนนอน
สรรพคุณเด่น
- ลดความเครียด เพิ่มสมาธิ
- ทำให้นอนหลับง่ายขึ้น
- เหมาะสำหรับคนทั่วไปที่ต้องการบำรุงจิตใจ
ข้อควรระวัง
- บัวบกเป็นยาเย็น หากรับประทานแล้วท้องอืด ให้หยุดทันที
- ไม่ควรใช้ต่อเนื่องในหญิงตั้งครรภ์หรือผู้ที่วางแผนมีบุตร
สมุนไพรและอาหารอื่นที่ช่วยแก้ซึมเศร้าได้
นอกจากนี้ก็มีสมุนไพรชนิดอื่นที่อาจเป็นทางเลือกให้กับผู้ป่วยซึมเศร้าได้ อย่างเช่นฟักทอง มีการศึกษาวิจัยในหนูทดลองพบว่า สารสกัดจากเมล็ดฟักทองช่วยลดอาการซึมเศร้า ช่วยทำให้กระตือรือรือขึ้น โดยการออกฤทธิ์ไปเพิ่มระดับสารสื่อประสาท
แม้ในขณะนี้ยังขาดงานวิจัยเรื่องของสารสกัดเมล็ดฟักทองในคน แต่ผู้ป่วยซึมเศร้าก็สามารถรับประทานเป็นอาหารได้ ส่วนน้ำมันรำข้าวและจมูกข้าวก็มีงานวิจัยในลักษณะเดียวกัน คือ ช่วยลดความวิตกกังวล ทำให้ร่างกายและสมองผ่อนคลาย นอนหลับได้สบายมากยิ่งขึ้น
ที่มา แพทย์ไทย กนกกาญจน์ เอี่ยมสะอาด จากนิตยสาร ชีวจิต
เรื่องอื่นๆ ที่น่าสนใจ
คาเคา กินเถอะ อาหารช่วยอารมณ์ดี ลดซึมเศร้า
3 วิธีออกกำลังกาย แทนนั่งสมาธิ แก้จิตตก ลดภาวะซึมเศร้า
10 สารอาหารที่สำคัญ เพื่อสมดุลสมอง กินเป็น มีความสุข หายซึมเศร้า
