Dhamma Daily : สารพันปัญหาธรรมะ “วันสงกรานต์”
เคยไหมคะ เดินตามท้องถนน วันสงกรานต์ ก็เห็นนู่นนี่นั่นขัดหูขัดตา เกิดปัญหาขึ้นในใจไปซะหมด วันนี้ซีเคร็ตจึงขอนำข้อคิดคติธรรมของพระอาจารย์นวลจันทร์ กิตติปัญโญที่ตอบสารพันปัญหาเกี่ยวกับ วันสงกรานต์ มาฝากท่านผู้อ่านกันค่ะ
ถาม : พระอาจารย์คะ จริง ๆ แล้วสงกรานต์เราควรทำอะไรคะ
ตอบ : ปีใหม่ไทยเป็นวันที่ควรจะเริ่มต้นในสิ่งที่ดีงาม และถือเป็นวันครอบครัววันรวมญาติ ให้ลูก ๆ หลาน ๆ ได้มาพบคุณพ่อคุณแม่ จึงเป็นโอกาสดีที่ทุกคนมารดน้ำดำหัวเพื่อขอโทษขอขมาซึ่งกันและกัน โดยใช้น้ำเป็นสัญลักษณ์ ผู้หลักผู้ใหญ่ก็ให้อภัย ให้ศีลให้พร ให้สิ่งที่ดีที่สุดแก่กันและกัน ความสุขก็เกิดขึ้น ครอบครัวก็เป็นปึกแผ่น
วันสงกรานต์ถือเป็นโอกาสที่เราจะทำหน้าที่ต่อครอบครัว เช่น ลูกควรกราบเท้าคุณพ่อคุณแม่ ถึงแม้บางคนจะรู้สึกว่าคุณพ่อคุณแม่ไม่น่ากราบก็ตาม เราก็ควรทำหน้าที่ของเราในสถานะของลูกให้ดีก่อน เพราะเป็นหน้าที่ที่มีอยู่ และเป็นสิ่งที่สวยงามน่ารัก ใครไม่ทำหน้าที่ของใครก็ไม่เป็นไร แต่เราจะไม่ละเลยหน้าที่ของเรา ถึงแม้ฝ่ายหนึ่งจะบกพร่องผิดพลาด เราก็ต้องให้อภัยท่าน หรือคุณพ่อคุณแม่ เมื่อรู้ว่าทำหน้าที่ได้ไม่ดี อาจจะมีการขอโทษลูกด้วยก็ได้ โดยอาจถือโอกาสใช้พิธีรดน้ำดำหัวนี้ขอโทษลูกที่ดูแลลูกได้ไม่เต็มที่…มีน้ำก็ใช้น้ำขอโทษกันไป ลูกก็พยายามทำความเข้าใจท่าน ขอขมาท่าน และขอบคุณท่านด้วย
ถาม : แล้วทำไมวันสงกรานต์ถึงต้องสาดน้ำใส่กันด้วยล่ะคะ
ตอบ : สมัยก่อนไม่ได้ใช้สาดหรอก ใช้วิธีรดน้ำกัน เดือนเมษาเป็นหน้าร้อน น้ำเป็นสัญลักษณ์ของความเย็น ความใสสะอาด ใช้ชำระล้างสิ่งที่ไม่ดี เป็นสิ่งที่ทุกคนต้องการเหมือนกับธรรมะ
ธรรมะเปรียบเสมือนน้ำ สิ่งเปื้อน ๆ ที่อยู่ในใจ ความทุกข์ ความเศร้าหมอง ความกังวลทั้งหลาย ถูกชำระได้โดยธรรมะ เมื่อชำระแล้ว ใจจะเย็น สงบ สะอาด และสว่าง พิธีรดน้ำดำหัวจึงเป็นการเอาธรรมะไปรดให้กัน รดให้คนนั้นคนนี้ โดยใช้น้ำเป็นสื่อในการเติมสิ่งที่ดีให้เขา คนสมัยโบราณมักมีอุบายที่แยบคายแฝงเรื่องลึกซึ้งเอาไว้เสมอ ๆ เขาถึงเรียกว่าภูมิปัญญา
น้ำตอบโจทย์ได้ทุกอย่างเหมือนกับธรรมะ ถ้าขาดธรรมะก็เหมือนขาดน้ำ คือตาย ตายจากความเป็นคน เป็นมนุษย์ คุณดื่มน้ำอาบน้ำทุกวันอยู่แล้ว เมื่อกระหายน้ำ คุณดื่มน้ำก็ดับกระหายไป ก็มีความสงบไม่มีความทุกข์ทางกาย ในขณะที่คุณมีความทุกข์ใจ กังวลใจ เมื่อคุณเติมธรรมะเข้าไปก็เหมือนคุณดื่มน้ำดับกระหาย เย็นเหมือนนิพพานชั่วคราว ขาดไม่ได้ เมื่อขาดน้ำก็เหมือนขาดนิพพาน ขาดความเย็นสะอาด สงบ ใส ชีวิตก็ร้อนเพราะกิเลส ดังนั้นน้ำ (ธรรมะ) จึงเป็นสิ่งที่ควรดื่มทุกวันอาบทุกวัน ชำระทุกวัน พอมีธรรมะไปดับกิเลส กิเลสก็จะถูกชำระ ถูกประหารออกไป
แต่ถ้าเป็นวิถีแห่งคนที่ขาดคุณธรรมก็จะสาดอย่างอื่น ไม่ได้สาดน้ำ น้ำก็จะแปรรูปเป็นน้ำอย่างอื่น เช่น น้ำแข็ง น้ำโคลน น้ำอะไรต่อมิอะไรหลายอย่าง เช่นเดียวกับธรรมะ ก็จะเป็นธรรมะแบบที่ไม่ใช่เพื่อนิพพาน เป็นธรรมะระดับโหมดอื่น ๆ ที่ไม่ถึงความสงบเย็นอย่างแท้จริง เช่น ให้ทาน รักษาศีล สวดมนต์ ซึ่งเป็นธรรมเพื่อความสงบเย็นแค่ชั่วคราว
ถาม : พระอาจารย์คะ ถ้าหนูโดนลวนลามตอนเล่นสงกรานต์ หนูควรจะตบหรือจะพุทโธก่อนดีคะ
ตอบ : ถ้าพูดตามธรรม ก็ต้องให้อภัยเขา เอาน้ำมารดใจเราก่อน ตอนเขาลวนลามเราเรามีความขุ่นมัว มีโทสะ หงุดหงิด ร้อนทั้งกายทั้งใจ ดังนั้น แทนที่เราจะเอาน้ำไปรดคนอื่น ให้เอามารดตัวเองก่อน มาชำระใจที่ขุ่นมัวเศร้าหมอง เรียกสติให้กลับมา สติจะช่วยสลายความโมโหให้หมดไป เราก็จะสงบเย็น ต่อไปค่อยหาวิธีป้องกัน หรือไม่ก็หลบหลีกจากหมู่คณะนั้นไปเสีย
แต่ก็ไม่ใช่ว่าพอถูกลวนลามแล้วไม่มีโทสะ ไม่มีความขุ่นมัวก็จริง แต่ดันมีราคะแทน (หัวเราะ) ราคะก็ต้องลดนะ ไม่ใช่ลดเฉพาะโทสะ เมื่อใจเราสงบเย็น เราก็จะทำในสิ่งที่ดีงาม แต่ถ้าใจยังขุ่น สิ่งไม่ดีก็อาจเกิดขึ้น เช่น ถ้ามีโทสะก็จะโวยวาย มีเรื่องมีราว กลายเป็นวันนองเลือด ทุกคนสาดกิเลสเข้าหากัน เติมความร้อนให้แก่กัน แทนที่บ้านเมืองจะสงบเย็น กลับยิ่งร้อนขึ้น
ฉะนั้น วันปีใหม่ไทย จะใช้น้ำรดกันข้างนอกอย่างเดียวไม่ได้ ต้องรดน้ำข้างในด้วย คือเย็นข้างใน เอาใจรดใจ เพื่อจะได้เป็นวันสงกรานต์ วันปีใหม่ที่เป็นมงคลอย่างแท้จริง ไม่อย่างนั้นมันก็จะได้แค่รูปแบบยิ่งรดยิ่งร้อน ต่อให้ใส่น้ำแข็งก็ร้อน ร้อนราคะบ้าง โทสะบ้าง โมหะบ้าง กิเลสเป็นของร้อน
ถาม : งานฉลองสงกรานต์เดี๋ยวนี้มักมีโชว์โคโยตี้ สาว ๆ นุ่งกางเกงขาสั้น ใส่เสื้อบาง ๆ ผู้ชายก็ชอบไปดูไปเต้นด้วย…แบบนี้ถือว่าบาปไหมคะ
ตอบ : บาปสิ บาปในที่นี้คือไปดูสาวๆ เต้น และไปเต้นกับสาว ๆ ในยุคนี้อำนาจของกิเลสทำให้สงกรานต์กลายเป็นแบบนี้ คนที่เขาเย็นแล้วจริง ๆ ก็คงไม่ไปดูโคโยตี้ หรือคงไม่ไปเต้น คนที่ไปดูก็คือยังไม่ได้รดน้ำ ยังไม่ได้เล่นสงกรานต์อย่างแท้จริง ยังไม่ได้รดน้ำที่ใจ ใจก็จะไม่สงบ ไม่สะอาด ไม่สว่าง
สาระของวันสงกรานต์คือ รดน้ำที่ใจทั้งใจเราและใจคนอื่น ถ้าเราทำแบบนี้ได้ สงกรานต์ก็จะเป็นวันปีใหม่ที่ดี เป็นการมอบของขวัญให้กันและกันอย่างแท้จริง ดีกว่ามอบกระเช้าดอกไม้เยอะ เพราะเรามอบความเย็นให้
…ความเย็นที่เราพิสูจน์แล้วว่าเย็นจริงได้ผลจริง
พรปีใหม่ไทยจากพระอาจารย์นวลจันทร์
ก่อนจะอวยพรปีใหม่ไทย ต้องถามก่อนว่า เราคนไทยหรือเปล่า
ถ้าเป็นคนไทย ต้องเป็น “ไท” นะ หรือว่ายังเป็น “ทาส” อยู่ ที่ผ่าน ๆ มาเราอาจยังไม่เป็นไท เราอาจเป็นทาสสุรา บุหรี่ เฟซบุ๊ก ไอโฟน หลุยติงต๊อง เป็นทาสของสิ่งนั้นสิ่งนี้ แต่ปีนี้น่าจะประกาศอิสรภาพกันได้แล้ว เขาเลิกทาสกันมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 เป็นร้อยสองร้อยปีแล้ว น่าจะเป็นไทเสียที
สงกรานต์นี้จึงเป็นโอกาสดี
…แฟน Secret ทั้งหลาย เรามาเป็นไทกันดีกว่า…
ที่มา นิตยสาร Secret
เรื่อง พระอาจารย์นวลจันทร์ กิตติปัญโญ
เรียบเรียงโดย ผั่นพั้น
ภาพ ฌาน คณาสารสมบัติ
หากผู้อ่านมีปัญหาหนักใจ ต้องการคำแนะนำแฝงด้วยแนวคิดทางธรรม สามารถส่งคำถามมาได้ที่
บทความที่น่าสนใจ
Dhamma Daily : กฏแรงดึงดูด ในทางพระพุทธศาสนาทำงานอย่างไร
Dhamma Daily: ทำอย่างไรไม่ให้รู้สึกแย่กับ คำวิพากษ์วิจารณ์ ของคนอื่น
DhammaDaily : เรื่องของ เวรกรรม จะพิสูจน์ได้อย่างไร
DhammaDaily : ถ้ารักงานแต่ เบื่อเจ้านาย เพราะไร้ความยุติธรรม ทำอย่างไรดี ?
