สมถะ : แผนสำรองสู้ทุกข์ โดย พระอาจารย์นวลจันทร์ กิตติปัญโญ
หลายท่านเคยอ่านหนังสือธรรมะ เคยได้ยินได้ฟังมามาก ก็ถูกต้องทั้งหมดไม่ผิดเพี้ยนเลยนะ แต่ไหนล่ะ ตอนภาวนาจิตมีกำลังพอไหม ไม่มี! รู้ทั้งรู้ก็ยังหายวูบไปหมดเลย แล้วจะซื่อบื้อเจริญปัญญาต่อไหมล่ะ สมถะ
ถ้าความตั้งมั่นไม่พอ สติยังเกิดเองไม่ได้ เมื่อเรารู้ทุกข์แล้วใจก็ย่อมยังไหลไป จมไป โดนดูดไป ใจยิ่งตกต่ำลงเรื่อย ๆ เราต้องทำอย่างใดอย่างหนึ่ง ต้องใช้ แพลนบี (Plan B) คือใช้แผนสอง ใช้เทคนิคเข้าช่วย ด้วยการเปลี่ยนผัสสะเป็นอะไรก็ได้ หลีกเลี่ยงไปก่อน เพื่อไม่ให้ไหลไปกับสภาพที่เป็นอยู่
สมถะมีประโยชน์ตรงนี้ละ ถึงตอนนี้ให้เราเลือกบริกรรมอะไรสักอย่าง มีอะไรเป็นหลักให้ใจสักอย่าง จะคิดถึงเรื่องที่ดีงาม เรื่องที่ผ่อนคลาย สบาย ไม่ทุกข์ ไม่กดดัน ไม่บีบคั้น หรือจะส่งใจออกนอก เพื่อไปดูอะไรอย่างอื่นก่อนก็ได้ทั้งนั้น ไปรู้ไปดูอะไรที่ไม่ใช่ทุกข์ ส่วนทุกข์ไม่ต้องไปดู ไม่ต้องไปรู้ ไม่ต้องไปทน ไม่ต้องไปท้าชนกับทุกข์เลย
ความรู้สึกทุกอย่าง ไม่ว่าจะเป็นสุข ทุกข์ ฟุ้งซ่าน หงุดหงิด ง่วง หรือแม้แต่เบื่อ ดูมาดูไปเรามีสิทธิ์ถูกดูดไปได้หมด แม้ตอนแรกจะเห็น “สภาพเบื่อ” เกิดขึ้นก่อน แต่อยู่ดี ๆ ก็จะโดนดูดไป กลายเป็น “ผู้เบื่อ” แล้วทีนี้ เพราะฉะนั้นจึงบอกให้ดูทีละขณะ ถ้าไม่ไหวก็เปลี่ยนไปมองไฟ มองเพดาน หรือจะเดินออกไปจากตรงนั้นก็ยังได้
จะสวดมนต์ก็ได้นะ “อิติปิโส” หรือ “พุทธัง สรณัง คัจฉามิ” เพราะขณะที่สวดมนต์อยู่ย่อมไม่ได้ “คิด” สวดมนต์ก็คือสวดมนต์ แต่ถ้าจะคิด ก็ให้คิดเรื่องสวดมนต์ไปเลย
ปัญหาของชาวโลกมีเพียงหนึ่งเดียว คือ ขาดความตั้งมั่นในจิต เมื่อไม่ตั้งมั่นปัญหาก็เกิดทันที
ในทางตรงข้าม ถ้าจิตตั้งมั่น คำว่าตั้งมั่นนี้มีกุศลอยู่ เช่น มีสติ มีสมาธิ จิตจึงไม่ถูกครอบงำด้วยอกุศลที่ทะลุทะลวงมาทางตา ทางหู ฯลฯ การทำอะไรที่หวือ ๆ หวา ๆ หลุด ๆ จะไม่มี เพราะจิตจะนิ่งและพิจารณาดูก่อนว่าสมควรทำอย่างไร
ที่เราสงสัยว่าทำไมครูบาอาจารย์บางท่านถึงได้แต่นั่งเฉย ๆ ไม่เห็นทำอะไรอย่างอื่นเลย นั่นก็เพราะท่านบวก ลบ คูณ หาร ถอดสแควร์รูทมาเรียบร้อยแล้วด้วยวิสัยทัศน์ที่กว้างไกลกว่าคนปกติว่านั่งเฉย ๆ อย่างนี้ละดีที่สุด เกิดประโยชน์สูงสุด เกิดผลเสียน้อยที่สุด หากลุกไปทำอะไรนอกจากนี้จะเกิดผลเสียมากกว่าผลดี
ไม่ธรรมดานะ เรื่องถอดสแควร์รูทนี่เป็นสุดยอดของสัมปชัญญะเลยนะ
ก่อนจะทำอะไร ลองบวก ลบ คูณ หาร ถอดสแควร์รูทดูซิว่าดีไหม มีประโยชน์ไหม เกื้อกูลไหม จำเป็นไหม เหมาะสมไหม ควรทำหรือไม่ควรทำ
แต่ถ้ายังไม่ถึงขั้นนี้ ไม่เคยมีการถอดสแควร์รูทไว้ก่อน เมื่อจะทำอะไรก็ลุกพรวดพราดขึ้นมาทำทันที บางครั้งอาจเกิดผลเสียตามมาได้
ที่มา ชีวิตไม่ได้มีด้านเดียว โดย พระอาจารย์นวลจันทร์ กิตติปัญโญ สำนักพิมพ์อมรินทร์ธรรมะ
บทความน่าสนใจ
Dhamma Daily : มือใหม่เพิ่งฝึกปฏิบัติธรรม ควรฝึกสมถะหรือควรฝึกวิปัสสนาก่อน
