ธรรมที่นำไปสู่นิพพาน โดย พระอาจารย์ชาญชัย อธิปัญโญ
พระพุทธเจ้าทรงชี้ทางที่นำไปสู่มรรคผลนิพพานไว้หลายนัย ใน คิริมานนทสูตร พระองค์ตรัสว่า หากดับโลภะ โทสะ โมหะ มานะ ทิฐิได้ขาดแล้ว ก็ถึงพระนิพพาน ธรรมที่นำไปสู่นิพพาน
โลภะ หมายถึงความทะเยอทะยานมุ่งหวังอยากได้กิเลสกาม อยากเสพในรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ประการหนึ่ง กับอยากได้พวกวัตถุกาม หมายถึงสิ่งที่มีชีวิต ได้แก่ บุคคล สัตว์ กับสิ่งที่ไม่มีชีวิต ได้แก่ วัตถุสิ่งของ อีกประการหนึ่ง
โทสะ หมายถึง ความเคืองแค้นผู้ใดผู้หนึ่ง เป็นเหตุให้ประทุษร้ายเบียดเบียนผู้นั้น
โมหะ หมายถึงความหลง เช่น หลงรัก หลงชัง หลงลาภยศ สรรเสริญ สุข ฯลฯ
มานะ หมายถึงความถือตัวถือตน ถือว่าตนดี เด่นกว่าผู้อื่น จึงดูถูกดูหมิ่นผู้อื่น
ทิฐิ หมายถึงความเห็นในลัทธิที่ผิด เช่น เห็นว่าตายแล้วดับสูญไม่มีการเกิดอีก เรียกว่า “อุจเฉททิฐิ” บางพวกเห็นว่าตายแล้วก็ต้องไปเกิดอีก เรียกว่า “สัสสตทิฐิ” ความเห็นดังกล่าวชื่อว่าเป็นความเห็นผิดหรือมิจฉาทิฐิ แท้จริงแล้วเมื่อตายไปจะไปเกิดหรือไม่ ย่อมขึ้นอยู่กับเหตุปัจจัย หากจิตหมดตัณหาเข้าสู่นิพพานสุกก็ไม่ต้องไปเกิดอีก หากจิตยังไม่หมดตัณหาก็ต้องไปเกิด
ในอริยสัจ 4 ซึ่งเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา พระองค์ทรงชี้ให้เห็นว่าชีวิตเป็นทุกข์ เหตุที่ทำให้เกิดทุกข์หรือสมุทัย คือกิเลสตัณหา แต่ถึงแม้ทุก ๆ ชีวิตจะมีทุกข์ติดมา เราก็สามารถเข้าสู่การพ้นทุกข์หรือนิโรธหรือนิพพานได้ พระพุทธองค์ทรงชี้ทางชำระตัณหาออกจากจิตให้หมดสิ้น โดยปฏิบัติตามมรรคมีองค์ 8
พระพุทธองค์ทรงสอนให้รู้หน้าที่ที่จะต้องปฏิบัติต่ออริยสัจ 4 ดังนี้
ทุกข์ อันเป็นผล ท่านให้กำหนดรู้ หมายความว่าเมื่อเรามีทุกข์หรือมีปัญหา เราจะต้องรู้ว่าตัวเรามีปัญหาแล้วนะ บางคนอยู่กับทุกข์แต่ไม่รู้ว่าตนมีทุกข์ ก็เลยไม่สามารถแก้ทุกข์ได้
สมุทัย อันเป็นเหตุแห่งทุกข์ ได้แก่ตัณหาและอุปาทาน ท่านให้ละเสีย อย่าไปทำอีก
นิโรธ อันเป็นผลจากการดับตัณหา ท่านให้มีหน้าที่ที่จะต้องทำให้สำเร็จหรือทำให้แจ้ง
มรรค อันเป็นเหตุแห่งการดับตัณหา ท่านให้มีหน้าที่ที่จะต้องนำไปปฏิบัติ หรือนำไปเจริญ
เราจึงควรสร้างเหตุคือ ละตัณหา เจริญมรรค เพื่อนำไปสู่ผลคือ การสิ้นทุกข์ เข้าถึงนิพพานหรือนิโรธนั่นเอง
ที่มา นิพพาน…ที่นี่…เดี๋ยวนี้ สำนักพิมพ์อมรินทร์ธรรมะ
บทความน่าสนใจ
เจริญมรณสติ วิถีสู่นิพพาน โดย พระไพศาล วิสาโล
โลกิยนิพพาน แตกต่างกับโลกุตตรนิพพานอย่างไร โดย พระอาจารย์นวลจันทร์ กิตติปัญโญ
