อาจาร์มานพ แนะนำมนุษย์ทำงานที่ยืนนาน นั่งนานว่า ควรฝึกบริหารร่างกายด้วย “ท่าบริหารไทยปราณ” ซึ่งเป็นการสร้างพลังภายใน ไม่ใช่ท่าบริหารร่างกายทั่วไป ออกแบบมาเพื่อกระตุ้นเส้นพลังในร่างกายตามหลักการแพทย์แผนไทย จุดประสงค์เพื่อให้ทางเดินสะอาด โล่ง โปร่งสบาย การไหลเวียนพลังเป็นไปอย่างคล่องตัวและสอดคล้องกัน ทำให้พลังไหลไปยังอวัยวะต่างๆได้อย่าเต็มที่ อวัยวะจึงแข็งแรง และภูมิค้มกันสูงขึ้น
อาจารย์มานพแนะนำเคล็ดลับในการทำ “ไทยปราณ” ไว้ว่า
1.เคลื่อนไหวช้าๆ ไปให้ไกลที่สุดเท่าที่ทำได้
2.หยุดค้างไว้เมื่อรู้สึกตึงมากแล้ว ห้ามเจ็บปวดแม้แต่นิดเดียว
3.ผ่อนคลายร่างกายมากที่สุด แต่ยังคงท่านั้นไว้อย่างเดิม
4.มีสติกำกับ ระหว่างที่ร่างกายเคลื่อนไหวใช้สติติดตามตลอด รู้ว่า ตำแหน่งไหนกำลังเคลื่อนที่ และมีความรู้สึกอย่างไร
ท่าไทยปราณมีดังต่อไปนี้
ท่าม้วนกระดูกสันหลัง
- ยืนตรง เท้าขนานกัน อกผายไหล่ผึ่งอย่างสบายๆ
- ค่อยๆก้มคอลงทีละน้อย มือทั้งสองไล้ไปตามต้นขา
- ม้วนกระดูกสันหลังอย่างต่อเนื่องจากคอไปกลางหลัง และต่อไปถึงเอวม้วงลงไปให้รู้สึกตึงมากที่สุด ขาเหยียดตรงตลอดเวลา
- ค้างไว้สักครู่ พร้อมกับผ่อนคลายกล้ามเนื้อให้มากที่สุด แต่ท่าม้วนยังคงม้วนอยู่ ไม่เงยหน้าขึ้นมา
- ค่อยๆกลับสู่ท่าเริ่มต้น เคลื่อนไหวจากก้นกบ เอว หลัง และสิ้นสุดที่การตั้งคอตรง
- ยืนตรง มือทั้งสองประคองบริเวณสะโพก
- ค่อยๆเงยหน้า แหงนคอไปด้านหลาง เคลื่อนหน้าอกตามไป สิ้นสุดที่เอว ให้มีการเคลื่อนไหวของกระดูกสันหลังทุกข้อในท่าแอ่นไปข้างหลัง
- ค้างท่าไว้สักครู่ ผ่อนคลายเนื้อเยื่อมากที่สุด ให้แรงโน้มถ่วงดึงคอและหลังลงไปตามธรรมชาติ
- ค่อยๆกลับสู่ท่าเริ่มต้น เคลื่อนไหวจากก้นกบ เอว หลัง และสิ้นสุดที่การตั้งคอ
ประโยชน์ จะช่วยให้พลังภายในที่ควบคุมสมองและกระดูกสันหลังมีการไหลเวียนคล่องตัวไม่ติดขัด ระบบประสาทจะแข็งแรงขึ้น การส่งพลังประสาทต่างๆจะทำหน้าที่ได้อย่างดี เป็นเพราะสมองได้รับพลังเต็มที่
ส่วนเนื้อเยื่อต่างๆ ทั้งทางด้านหน้าและด้านหลังของร่างกายทั้งหมดจะถูกยืดเป็นการเพิ่มความยืดหยุ่นให้ร่างกาย และกระตุ้นกระดูกสันหลังให้มีการเคลื่อนไหวอย่างอิสระ กล้ามเนื้อด้านหน้าและด้านหลังของเอวและหลังจะยืดหยุ่น ช่วยลดอาการปวดหลังได้
ท่าเอียงตัวด้านข้าง
- ยืนตรง เท้าขนานกัน อกผายไหล่ผึ่งอย่างสบายๆ
- ยกแขนขวาขึ้น เหยียดศอกตรง ชูแขนขึ้นเหนือศีรษะ
- พอแขนมาสัมผัสใบหู ให้เอียงคอไปทางซ้าย เคลื่อนที่ต่อเนื่องจากกระดูกคอโค้งไปก่อน ต่อด้วยหน้าอและเอว กระดูกสันหลังเคลื่อนที่ต่อเนื่องจากบนลงล่าง แขนขวาวางพักบนศีรษะ ไม่ออกแรงเลย มือซ้ายไล้ไปตามด้านข้างขาลงไปให้มากที่สุด ลำตัวข้างขวาจะรู้สึกตึงมากที่สุด
- ค้างไว้สักครู่ ผ่อนคลายเนื้อเยื่อมากที่สุด ให้แรงโน้มถ่วงดึงคอและหลังลงไปตามธรรมชาติ
- ค่อยๆกลับสู่ท่าเริ่มต้น เคลื่อนไหวจากด้านล่างขึ้นบน ทำซ้ำอีกข้างหนึ่ง
ประโยชน์ เป็นการยืดเนื้อเยื่อด้านข้างลำตัว ทั้งสองข้าง เพิ่มความคล่องตัวของร่างกายได้อย่างมาก เราสามารถเอียงตัวได้มากขึ้น กล้ามเนื้อด้านข้างลำตัว ส่วนล่างบริวเณเอวจะยืดหยุ่นดีขึ้น ลดอาการปวดหลังได้
ท่าบิดหมุนลำตัว
- ยืนตรง กางขา
- บิดตัวไปทางด้านขวา พร้อมกับหันปลายเท้าขวาไป 90 องศา เท้าซ้ายหัน 45 องศา
- ค่อยๆย่อเข่าขวา ระวังอย่าให้เข่าเลยปลายเท้า พร้อมกับบิดลำตัวไปทางขวาอย่างต่อเนื่อง หันหน้าไปทางขวาให้มากที่สุด ไหล่ทั้งสองบิดไปทางขวามากที่สุด ขาซ้ายเหยียดตึง เท้าวางราบบนพื้น ไม่ยกลอย มือซ้ายวางบนไหล่ขวาเบาๆ มือขวาอ้อมด้านหลังมาจับเอว ด้านซ้าย คอและลำตัวทั้งหมดรู้สึกตึงมากๆ
- ค้างท่าไว้สักครู่ ผ่อนคลายเนื้อเยื่อมากที่สุด
- ค่อยๆกลับสู่ท่าเริ่มต้น ทำซ้ำอีกข้างหนึ่ง
ประโยชน์ ช่วยยืดลำตัวและคอเป็นพิเศษ ออกแรงที่ไหล่บิดไปให้มากที่สุด ตลอดการเคลื่อนไหว ลำตัวตั้งตรงตลอด ไม่มีก้มงอ ไหล่ทั้งสองอยู่ในระดับเดียวกัน หน้าตรง ไม่ก้มหรือเงย แต่หันไปตรงๆ ในระยะแรกถ้าทำไม่ได้อาจไม่ต้องย่อเข่า ท่านี้ช่วยฝึการทรงตัวด้วย
ท่านอนแอ่นหลัง
- นอนคว่ำ กางขา มือทั้งสองวางอยู่ระดับหน้าอก คล้ายท่าวิดพื้น แต่ปลายนิ้วหันออกด้านนอก
- ยกศีรษะขึ้น เงยคอเต็มที่ ยกหน้าอก ใช้มือช่วยดันพื้นยกตัวขึ้นแอ่นตัวเป็นรูปโค้ง เปิดหัวไหล่ใหหน้าอกแอ่นออกมา
- ค้างไว้ ผ่อนคลายลำตัวทั้งหมดให้แรงโน้มถ่วงดึงลง ออกแรงเฉพาะแขนที่ดันพื้นและเปิดไหล่ตลอดเวลา นอกนั้นพยายามไม่ออกแรงเลย
- ค่อยๆกลับสู่ท่าเริ่มต้น
ประโยชน์ ช่วยเพิ่มการเคลื่อนที่ของกระดูกสันหลังไปด้านหลัง ซึ่งโดยปกติเรามักจะใช้งานกระดูกสันหลังท่าที่ก้มงอลงมามากทั้งวัน ท่านี้ช่วยแก้กลับให้ร่างกายสมดุล กระดูกสันหลังตั้งตรงได้ง่าย
ที่มา : นิตยสารชีวจิต ฉบับที่ 581
เนื้อหาอื่นๆ ที่น่าสนใจ
เทคนิคบริหารร่างกายก่อนเข้าสู่วัยทอง
