วัคซีนไข้เลือดออก
วัคซีนไข้เลือดออก ข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับวัคซีนป้องกันไข้เลือดออกและแบบประเมินก่อนการฉีดวัคซีน เริ่มต้นอย่างไรดี
ไข้เลือดออก เป็นโรคติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อไวรัสเดงกีซึ่งมี 4 สายพันธุ์ ติดต่อโดยมียุงลายเป็นพาหะ ผู้ที่ติดเชื้อไวรัสนี้ส่วนใหญ่ไม่มีอาการหรือมีอาการน้อย และมักจะไม่ได้รับการวินิจฉัยว่ามีการติดเชื้อไข้เลือดออก
อาการไข้เลือดออก
อาหารของผู้ติดเชื้อ ไข้เลือดออก อาจมีอาการไข้เฉียบพลัน ปวดเมื่อยตามตัว บางครั้งอาจพบจุดเลือดออก ผื่นตามตัว โดยอาการจะเป็นราว 1 สัปดาห์ เรียกลักษณะอาการนี้ว่า ไข้เดงกี (dengue fever) ในผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรง คือมีลักษณะเหมือนผู้ป่วยไข้เดงกี ร่วมกับ มีเกล็ดเลือดต่ำมาก และมีภาวะสารน้ำรั่วจากหลอดเลือด
ซึ่งอาจพบมีภาวะช็อคและเสียชีวิตได้ เรียกโรคนี้ว่าไข้เลือดออก ในปัจจุบันยังไม่มียาที่จำเพาะต่อเชื้อดังกล่าวการรักษาทำได้เพียงดูแลประคับประครอง ซึ่งผู้ป่วยมักหายดีเป็นปกติ ภายใน 1 สัปดาห์
วัคซีนไข้เลือดออก มีจริงหรอ
ในปัจจุบันได้มีการพัฒนาวัคซีนไข้เลือดออกในหลายบริษัท ส่วนใหญ่ในอยู่ในขั้นตอนการวิจัยพัฒนา แต่มีวัคซีนไข้เลือดออก (Dengvaxia; CYD TDV ) จาก บริษัทซาโนฟี่ ที่เริ่มใช้ในประเทศแถบลาตินอเมริกาและฟิลิปปินส์ ในปี พ.ศ.2558 และวัคซีนนี้ได้ขึ้นทะเบียนในประเทศไทยในช่วงปลายปี 2559 และจะเริ่มจำหน่ายในปี 2560
ดังนั้น เราจึงควรทราบข้อมูลของวัคซีน เพื่อการตัดสินใจใช้ที่เหมาะสม
ชนิดของวัคซีนไข้เลือดออก จากการศึกษาที่ผ่านมา
วัคซีนนี้พัฒนาโดยใช้ไวรัสที่ทำวัคซีนไข้เหลืองเป็นวัคซีนต้นแบบ แล้วเปลี่ยนรหัสพันธุกรรมของไวรัสไข้เหลืองให้เหมือนกับไวรัสเดงกี จึงทำให้ไวรัสลูกผสมมีส่วนประกอบที่ผิวเหมือนไวรัสเดงกี
ในวัคซีนไข้เลือดออกนี้จะมีส่วนประกอบของไวรัสลูกผสมทั้ง 4 สายพันธุ์ของไวรัสเดงกี และก่อให้เกิดภูมิคุ้มกันโรคได้ทั้ง 4 สายพันธุ์ ได้มีการศึกษาความปลอดภัยและประสิทธิภาพของวัคซีนทั้งในอาสาสมัครผู้ใหญ่และเด็กใน หลายประเทศ รวมถึงประเทศไทยด้วย ในขณะนี้มีข้อมูลจากอาสาสมัครในการศึกษารวมราว 35,000 คน
ข้อห้าม ข้อบ่งชี้ และตารางการฉีดวัคซีนไข้เลือดออก
เนื่องจากวัคซีนนี้เป็นวัคซีนเชื้อเป็น จึงไม่แนะนำให้ใช้ในหญิงตั้งครรภ์ หญิงให้นมบุตร ผู้ที่มีภาวะภูมิคุ้มกันต่ำ เช่น ผู้ป่วยที่ใช้ยากดภูมิคุ้มกัน ผู้ป่วยที่ใช้รักษามะเร็ง ผู้ป่วย HIV เป็นต้น และไม่แนะนำในผู้ที่แพ้ส่วนประกอบของวัคซีน โดยแนะนำให้ฉีดวัคซีนนี้ ใต้ผิวหนังใน วันที่ 0, 6 เดือน และ 1 ปี ในผู้ที่มีอายุ 9 ปี ถึง 45 ปี และ แนะนำให้สตรีคุมกำเนิดอย่างน้อย 1 เดือน หลังได้รับวัคซีน
ความปลอดภัย วัคซีนไข้เลือดออก
วัคซีนไข้เลือดออกนี้มีความปลอดภัยสูง มีอาการข้างเคียงหลังได้รับวัคซีนน้อย อาการที่พบได้บ่อย (ประมาณ 10%) เช่น อาการไข้ ปวดเมื่อยตามตัว เจ็บบริเวณที่ได้รับวัคซีน
ซึ่งอาการดังกล่าวมักหายได้เองโดยไม่ต้องรักษา แต่สิ่งที่นักวิทยาศาสตร์กังวลคือเมื่อให้วัคซีนแล้วอาจส่งเสริมให้เกิดโรคที่รุนแรงกว่าเดิม เนื่องจากตามทฤษฎีเชื่อว่าเมื่อติดเชื้อเดงกีแล้ว อาจมีภูมิคุ้มกันที่กระตุ้นให้เมื่อติดเชื้อครั้งถัดไปรุนแรงขึ้น ซึ่งผลการศึกษาวัคซีนจนถึงปัจจุบัน ยังไม่มีข้อมูลในการวิจัยของวัคซีนที่สนับสนุนว่าเกิดเหตุการณ์ดังกล่าวในอาสาสมัครที่ได้รับวัคซีน
ประสิทธิภาพของวัคซีน ไข้เลือดออก
จากาการศึกษาพบว่าประสิทธิภาพของวัคซีนในการป้องกันการติดเชื้อไวรัสเดงกีที่มีอาการ ประมาณ 60 เปอร์เซ็นต์ (หลังได้รับวัคซีนครบ 3 เข็ม) โดยกลุ่มที่ได้ประสิทธิภาพวัคซีนสูงกว่าคือกลุ่มเด็กโต (9-16 ปี)
การศึกษาส่วนใหญ่เป็นเด็ก มีข้อมูลน้อยใน คนที่มีอายุมากกว่า 18 ปี เนื่องจากการศึกษาออกแบบมุ่งเน้นไปในกลุ่มเด็ก และวันรุ่นในประเทศที่เป็นแหล่งโรค
ในแต่ละทวีป หรือการศึกษาจะมีประสิทธิภาพของวัคซีนที่ไม่เท่ากัน เนื่องจากขึ้นกับ ระดับภูมิคุ้มกันเดิมก่อนการฉีดวัคซีน สายพันธุ์ของไวรัสที่ระบาดในช่วงการศึกษา และช่วงอายุของอาสาสมัคร
วัคซีนเป็นวัคซีนเชื้อเป็นที่มีความปลอดภัยสูง ประสิทธิภาพของวัคซีนประมาณ 60 เปอร์เซ็นต์ ในผู้เคยติดเชื้อเดงกีหรือเด็กโตน่าจะมีประสิทธิภาพดีกว่าเด็กเล็ก
รู้ยังว่าจะตัดสินใจ ฉีดวัคซีนไข้เลือดออก ได้หรือเปล่า เนื่องจากวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออกเป็นวัคซีนใหม่ มีราคาแพง (3000บาทต่อเข็ม) ต้องฉีดทั้งหมด 3 เข็ม และเพิ่งได้รับการจดทะเบียนให้ใช้ได้ในประเทศไทย ขอให้ท่านศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับวัคซีนไข้เลือดออกให้ละเอียด เพราะวัคซีนมีข้อจำกัดไม่สามารถใช้ได้กับทุกคน และไม่สามารถป้องกันโรคได้ 100%
บทความเพิ่มเติม ไข้เลือดออก
ไข้เลือดออก ผู้สูงอายุ ต้องดูแลอย่างไร
เช็กโรคมากับหน้าฝน ไข้เลือดออก อาการ ที่ต้องสังเกต
ชวนรับมือไข้เลือดออกหน้าฝน หลังระบาดคร่าชีวิตแล้วหลายราย
ข้อมูล คลินิกเวชศาสตร์ท่องเที่ยวและการเดินทาง โรงพยาบาลเวชศาสตร์เขตร้อน มหาวิทยาลัยมหิดล
