เบาหวานขึ้นตา อาการแทรกซ้อนของเบาหวานที่ต้องเฝ้าระวังให้ดี

เบาหวานขึ้นตา มีอาการอย่างไร ป้องกันอย่างไร

“หวานขึ้นตา” เป็นคำที่เรามักเอามาพูดเล่นๆ แต่ถ้าเกิดอาการ เบาหวานขึ้นตา ขึ้นมาจริงๆ บอกเลยว่าไม่ใช่เรื่องเล่นๆ แล้วค่ะ เพราะอาจเป็นสาเหตุให้ตาบอดได้เลยทีเดียว

เพราะความน่ากลัวของอาการเบาหวานขึ้นตา คือ เป็นสาเหตุสําคัญของการสูญเสียการมองเห็นเป็นอันดับ 2 รองจากโรคต้อกระจก

ข้อมูลจากสมาคมโรคเบาหวานแห่งประเทศไทย ในพระราชูปถัมภ์ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี อธิบายว่า “เบาหวานขึ้นตา หรือชื่อเต็มๆ คือ เบาวหวานขึ้นจอตา (Diabetic Retinopathy, DR) เป็น สาเหตุสําคัญของการสูญเสียการมองเห็นเป็นอันดับ 2 รองจากโรคต้อกระจก และผู้ป่วยเบาหวานมีความเสี่ยงที่จะเป็นโรคนี้สูงถึง 20 เปอร์เซ็นต์ และอาจเสี่ยงเพิ่มขึ้นถึง 80 เปอร์เซ็นต์ตามระยะเวลา ที่ป่วยเป็นเบาหวาน”

ยิ่งเป็นเบาหวานมานานเท่าไหร่ ก็ยิ่งมีโอกาสเป็นเบาหวานขึ้นตาได้มากเท่านั้น!

การเกิดเบาหวานขึ้นตา

เบาหวาน เป็นโรคที่มีความผิดปกติเกี่ยวกับการมีระดับน้ำตาลในเลือดสูง ทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนทางตาหลายอย่าง เช่น ผิวกระจกตาหลุดลอก ต้อหิน ต้อกระจก ปลายประสาทเสื่อม เป็นต้น แต่ภาวะแทรกซ้อนที่เป็นสาเหตุของตาบอดที่สำคัญคือภาวะเบาหวานขึ้นจอตา

โดยเป็นผลมาจากการที่มีน้ำตาลในเลือดสูงเป็นเวลานาน และไม่สามารถเข้าเซลล์เพื่อแปลงเป็นพลังงานได้ น้ำตาลจึงตกค้างอยู่จำนวนมากเกินไปที่บริเวณหลอดเลือด ทำให้หลอดเลือดแข็งกรอบ เปราะแตกง่ายยืดหยุ่นได้น้อยจนตีบตันไปในที่สุด ส่งผลให้เซลล์รอบ ๆ หลอดเลือดไม่ได้รับสารอาหารจึงทำให้เส้นเลือดฝอยเล็กที่คอยลำเลียงเลือดมาเลี้ยงจอประสาทตาเสียหาย เส้นเลือดจอประสาทตาอุดตัน ร่างกายจึงมีกระบวนการรักษาตนเองด้วยการสร้างหลอดเลือดใหม่ขึ้นมา เป็นเส้นเลือดฝอยขนาดเล็กที่บริเวณจอประสาทตา ทำให้เกิดภาวะจึงทำให้จำนวนเส้นเลือดฝอยที่สร้างใหม่ทับจอประสาทตา จนทำให้มองไม่เห็น

อีกกรณีหนึ่งคือ เลือด และ หรือ ของเหลวรั่วเข้าสู่จอประสาทตา ซึ่งจะทำให้เกิดอาการบวม รวมถึงเกิดการอุดตันของเส้นเลือด ทำให้เลือดไม่สามารถเข้าไปหล่อเลี้ยงจอประสาทตาบางส่วนได้

ภาวะจุดรับภาพบวมจากเบาหวานขึ้นจอตา (Diabetic macular edema, DME) เป็นภาวะแทรกซ้อนของเบาหวานขึ้นตา (DR) อีกทอดหนึ่ง ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อหลอดเลือดที่ได้รับความเสียหายรั่วเข้าสู่จุดรับภาพ (macula) และก่อให้เกิดอาการบวมที่บริเวณดังกล่าว

สำหรับการสูญเสียการมองเห็นเนื่องจากเบาหวานขึ้นจอตาสามารถรักษาได้ หากตรวจพบเร็วและรับการรักษาตั้งแต่
เนิ่นๆ จะช่วยลดความเสี่ยงการเกิดตาบอดได้ร้อยละ 95

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดเบาหวานเข้าจอประสาทตา

ปัจจัยที่มีผลต่อการมีเบาหวานขึ้นจอตา มากหรือน้อย มีดังนี้

ระยะเวลาที่เป็นเบาหวาน ยิ่งเป็นเบาหวานมานาน ยิ่งมีโอกาสพบมีเบาหวานขึ้นจอตาได้บ่อยและรุนแรงมากขึ้น
การควบคุมระดับน้ำตาล ยิ่งคุมได้ดี ยิ่งลดโอกาสเกิดและลดความรุนแรงของเบาหวานขึ้นจอตา
ปัญหาไตวายแทรกซ้อนจากเบาหวาน เป็นตัวบ่งชี้ว่าน่าจะมีเบาหวานขึ้นจอตาด้วยเช่นกัน การรักษาโรคไตมีส่วนช่วยให้เบาหวานขึ้นจอตาดีขึ้น
ความดันโลหิตสูง อาจทำให้เกิดความผิดปกติของหลอดเลือดของจอตา ซ้ำเติมภาวะเบาหวานขึ้นจอตามากยิ่งขึ้น
การมีไขมันในเลือดสูง การรักษาภาวะไขมันในเลือดสูงอาจช่วยลดการรั่วของไขมันสะสมที่จอตาได้
ผู้หญิงที่มีภาวะเบาหวานขณะตั้งครรภ์ อาจทำให้เกิดเบาหวานขึ้นจอตาได้ หรือทำให้เบาหวานขึ้นจอตาที่มีอยู่แล้วรุนแรงมากขึ้นได้

ระยะเบาหวานขึ้นตา

ระยะการเกิดเบาหวานขึ้นตา แบ่งออกเป็น 2 ช่วงหลักๆ คือ

ช่วงแรก ที่ยังไม่มีหลอดเลือดเกิดใหม่ เป็นระยะที่ผนังหลอดเลือดจอตาไม่แข็งแรง ทำให้หลอดเลือดโป่งพอง อาจทำให้มีเลือดหรือของเหลวรั่วออกมาในจอตาจนเกิดอาการบวม อาจไปกระทบการมองเห็น หรือทำให้จอตาขาดเลือดจนสูญเสียการมองเห็น
ระยะก้าวหน้า เป็นช่วงที่มีหลอดเลือดเกิดใหม่ ซึ่งหลอดเลือดเหล่านี้อาจมีปัญหาเปราะบาง ฉีดขาดง่ายจนมีเลือดออกในวุ้นตา เกิดพังผืด ทำให้จอตาลอก หรือทำให้ความดันตาสูง และเป็นสาเหตุของต้อหินได้

อาการเบาหวานขึ้นตา

อาการของเบาหวานขึ้นตา ในหลายๆ รายอาจไม่แสดงอาการแม้อยู่ในระยะรุนแรงแล้ว ดังนั้นผู้ป่วยเบาหวานจึงไม่ควรละเลยการตรวจตา โดยอาการที่แสดงว่าเบาหวานเริ่มขึ้นตา คือ