นิพพานในออฟฟิศ: ทำงานแล้วพักไปในตัว จะได้ไม่ต้องเอาตัวไปพัก
เวลาของคนส่วนใหญ่นั้นหมดไปในที่ทำงาน ความเครียดส่วนมากก็อยู่ที่การทำงานนั่นเอง คงจะดีไม่น้อย ถ้าเราใช้การทำงานเป็นการพักผ่อนไปในตัว จะได้ไม่ต้องเอาตัวไปพัก หรือพูดง่าย ๆ ว่า นิพพานในออฟฟิศ
ก่อนอื่นเราต้องรู้ก่อนว่า ขณะทำงานนั้น จิตเราอยู่ในแดนบวกหรือแดนลบ เช่น ตอนนี้เจ้านายชมจนจิตมัน +9 แล้วนะ หรือว่าเมื่อตะกี้ถูกเพื่อนร่วมงานนินทาจนจิตมัน -20 แล้ว ต้องรู้ตัวเองก่อน จากนั้นเราก็ค่อยใช้เจตนา ใช้ความจงใจให้จิตมาอยู่ตรงเลขศูนย์ คือมารู้กายรู้ใจ เนื้อเรื่องที่เรากำลังฟูหรือแฟบนั้นให้ตัดไปเลย ไม่ต้องไปรู้คำชม ไม่ต้องไปสนใจคำนินทา กลับมารู้กายรู้ใจเราก่อนที่จะเตลิดเปิดเปิงจนกู่ไม่กลับ
วิธีเดียวคือต้องอาศัยเจตนาเป็นเบื้องต้น แต่เจตนาตัวนี้เป็นมหากุศล เป็นความจงใจที่จะเจริญสติ จงใจดึงจิตกลับมายังฐานที่มั่นเพื่อสะสมความคุ้นเคย หากเราทำอย่างต่อเนื่อง ต่อไปเวลาจิตออกจากฐาน มันจะกลับเข้ามาเอง คล้าย ๆ ว่าเมื่อเกิดสถานการณ์ฉุกเฉิน จิตจะเข้า safe-house เข้าหลุมหลบภัยโดยอัตโนมัติ เรียกว่าสติเกิดเอง ถ้ามีสติรู้กายรู้ใจ นิพพานก็เกิดที่นี่และเดี๋ยวนี้แล้ว
แต่ในความเป็นจริง เราไม่สามารถหล่อเลี้ยงนิพพานไว้ได้ตลอดเวลา เราต้องอยู่กับกิจการงาน ต้องขับรถ ต้องคิดเลข จิตก็ไม่สามารถมาอยู่กับกายกับใจได้ตลอด จิตออกจากกายไปอยู่กับบัญญัติ เนื้อเรื่อง เหตุการณ์ สถานที่ เรื่องโน้นเรื่องนี้ แต่เราจะทำอย่างไรให้ได้สัมผัสภาวะนิพพานแทรกเป็นระยะ ๆ เราก็ต้องตรึกขึ้นมาเอง เช่น เราคิดงานมาเป็นชั่วโมงแล้ว ชักจะหมกมุ่นแล้ว เราก็ตัดใจวางกิจการงานก่อน แล้วก็จงใจมามีสติรู้กายรู้ใจเพียงขณะสองขณะ ครึ่งนาทีหรือหนึ่งนาที สติจะวิ่งมาวิ่งไประหว่างลมหายใจกับงาน ไม่ได้ฟุ้งซ่านไปเรื่องอื่น เพียงแค่งานกับกายใจ แต่ถ้าไม่ทำอย่างนี้ จิตอาจจะฟุ้งซ่านไปเรื่องอื่นก็เป็นได้ พอกายเบาใจเบาแล้ว ก็กลับไปทำงานต่อ เรียกว่ามีนิพพานแรกเข้ามาระหว่างทำงาน เป็นการพักผ่อนทางจิตใจที่โลกไม่ช้ำ ธรรมไม่เสีย
สมมติเราทำงานเป็นพนักงานกวาดถนน เราจะทำหน้าที่อย่างดีที่สุด แต่ถ้าบางทีถนนมันรกเหลือเกิน เราก็อาจจะเซ็งบ้าง อาจจะเพ่งโทษคนทิ้งขยะบ้าง งานอาจจะออกมาดีก็จริง แต่จิตใจไม่ได้รับประโยชน์อะไรในการทำหน้าที่เลย ในทางกลับกัน ถ้าเรากวาดถนนไปโดยที่มีสติรู้กายรู้ใจแทรกเข้ามาเป็นระยะ ๆ เช่น สังเกตลมหายใจ รู้กายเคลื่อนไหว รู้ความรู้สึกในจิตใจ ฟุ้งซ่านก็รู้ว่าฟุ้งซ่าน จิตได้สัมผัสนิพพานระหว่างกวาดถนน เรียกว่า “นิพพานบนท้องถนน” ก็ได้
การทำงานในภาวะที่ไม่มีกิเลสครอบงำ จิตอยู่ในภาวะไม่บวกไม่ลบ สอดคล้องกับแนวคิดที่ว่า “อาศัยใช้การทำงานเป็นการพักไปในตัว จะได้ไม่ต้องเอาตัวไปพัก” นี่คือหัวใจของนิพพานระดับปุถุชนหรือนิพพานของคนที่ยังต้องทำมาหากินเลยก็ว่าได้
ที่มา นิพพาน…ที่นี่…เดี๋ยวนี้ โดย 4 พระผู้นำทางปัญญาแห่งยุคสมัย สำนักพิมพ์อมรินทร์ธรรมะ
บทความน่าสนใจ
เตรียมตัวตายวันนี้ นิพพานวันนี้ ธรรมะโดย พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล
