หม้อนี้ไม่มีเบื่อ เมนูต้านเบื่ออาหารของคนสูงอายุ

หม้อนี้ไม่มีเบื่อ เมนูต้านเบื่ออาหารของคนสูงอายุ การที่ผู้สูงอายุมักเบื่ออาหาร ทั้งที่ลูกหลานเตรียมของกินที่น่าอร่อยและดีต่อสุขภาพไว้มากมาย ปัญหาดังกล่าวมีสาเหตุบางประการซุกซ่อนอยู่ค่ะ ฉบับนี้ดิฉันจึงขอหยิบยกสาเหตุการเบื่ออาหารในผู้สูงอายุ และวิธีแก้ไข มาฝากกันค่ะ

ปัญหาที่ทำให้ผู้สูงอายุเบื่ออาหาร

ฟันและเหงือกที่เป็นปัญหา เช่น ฟันหลุดร่วงหรือเป็นโรคเหงือก รู้สึกเจ็บเหงือกและปวดฟันเวลาเคี้ยว หรือบางรายใส่ฟันปลอม พอนานวันเข้ามีอาการเหงือกร่น เมื่อเคี้ยวอาหารฟันปลอมจะเสียดสีกับเหงือกทำให้เป็นแผลอักเสบ จึงไม่มีความสุขกับการรับประทาน ครั้นถอดฟันปลอมออกพอเคี้ยวอาหารที่มีลักษณะแข็งก็บาดเหงือกทำให้อักเสบ ผู้สูงอายุที่ต้องใส่ฟันปลอมจึงควรตรวจสุขภาพเหงือกและฟันอย่างน้อย1- 2 ครั้งต่อปี เพื่อรักษาอย่างถูกวิธีเมื่อเกิดปัญหา เพราะหากผู้สูงอายุไม่รับประทานอาหารเพราะอาการดังกล่าวเป็นเวลานาน จะทำให้ขาดสารอาหารในที่สุด
การรับรสบนลิ้นจะเปลี่ยนไป ในช่วงป่วยไข้หรือระยะฟื้นตัวจากการเจ็บป่วย บางรายรู้สึกว่าปากขม ปากเปรี้ยว หรือปากจืด รับประทานไม่อร่อยทำให้ไม่อยากอาหาร ส่งผลเสียให้ฟื้นจากอาการป่วยช้าลง วิธีแก้ไขคือเลือกปรุงอาหารที่มีรสเค็มอ่อนๆ กับรสเปรี้ยวไม่มากนัก เพื่อกระตุ้นการขับน้ำย่อย ทั้งน้ำลายในช่องปากและน้ำย่อยในกระเพาะอาหาร จะทำให้อยากอาหารมากขึ้น หรือในบางครั้งอาจปรุงอาหารที่มีรสขมอ่อนเพื่อเสริมการขับน้ำดีและบำรุงไฟธาตุที่เกี่ยวกับการย่อยด้วย ก็จะทำให้รู้สึกเจริญอาหารได้มากขึ้น ทั้งยังช่วยให้การย่อยและการขับถ่ายดี ส่งผลให้ฟื้นตัวได้เร็ว
เครียดและนอนไม่หลับก็ไม่อยากกิน มักเกิดได้บ่อย เพราะกังวลจากการเจ็บป่วยด้วยโรคเรื้อรัง เช่น ความดัน-โลหิต เบาหวาน โรคหัวใจ ไขมันในเลือด อาการอัมพฤกษ์ อัมพาต หรือจากความเสื่อมของร่างกาย โรคเหล่านี้ส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวัน เมื่อรู้สึกเป็นทุกข์กับอาการที่ตนประสบก็วิตกกังวลและนอนไม่หลับ พักผ่อนไม่เพียงพอ การทำงานและกลไกต่างๆของร่างกายจึงเปลี่ยนไป เช่น ขับถ่ายไม่ดี ท้องอืดง่าย อาหารไม่ย่อย ท้องผูก ปวดเมื่อยร่างกาย เวียนศีรษะ อ่อนเพลีย หรือบางรายแขนขาไม่มีกำลังและหลงลืมง่าย เบื่ออาหารหรือไม่อยากรับประทานเป็นต้น

เยียวยาอาการนอนไม่หลับแบบแพทย์แผนไทย

ในทางการแพทย์แผนไทยมองว่าอาการเบื่ออาหารนั้นสามารถแก้ไขได้โดยการรับประทานยาหรืออาหารที่ช่วยเพิ่มการหลั่งน้ำย่อย การหลั่งน้ำดี และเสริมไฟธาตุในการย่อย โดยกลุ่มยาที่ใช้มักมีคุณสมบัติเพิ่มความอยากอาหาร เช่นกลุ่ม ยาอายุวัฒนะหรือยาบำรุงโลหิต บำรุงร่างกาย ที่เข้าตัวยาจำพวก……ซึ่งมีสรรพคุณช่วย……. ในส่วนของอาหาร ควรเลือกใช้วัตถุดิบประเภท…ซึ่งช่วยให้…. ควรปรุงด้วยวิธี… และปรุงรสไปในทาง… เพื่อทำให้อาหารนั้นมีลักษณะและรสชาติ… ซึ่งในครั้งนี้ดิฉันขอนำเสนอเมนูที่ช่วยบรรเทาอาการเบื่ออาหาร คือ หม้อนี้ไม่มีเบื่อ ซึ่งเป็นอาหารที่ย่อยง่าย ไขมันต่ำ มีรสเค็ม เปรี้ยว เผ็ดพริกไทยเล็กน้อย ช่วยเจริญอาหารได้ดีทีเดียวค่ะ

โดย อ.วันทนี ธัญญา เจตนธรรมจักร ผู้เชี่ยวชาญด้านการแพทย์แผนไทยประยุกต์

เมนู หม้อนี้ไม่มีเบื่อ

ส่วนผสม (สำหรับ 2 ที่) เตรียม 20 นาที ปรุง 45 นาที

ปลาจาระเม็ดขาว หรือปลาทะเลเนื้อขาว น้ำหนัก 200 กรัมแล่เป็นชิ้นพอคำ 1 ตัว
ผักกาดขาว 60 กรัม
เห็ดฟาง 60 กรัม
เห็ดหอมสด 60 กรัม
พริกไทยป่นสำหรับโรยหน้า 1/4 ช้อนชา

ส่วนผสมน้ำซุป

กระดูกและหัวปลาที่เหลือ / หัวผักกาดเสฉวน(ซี้ชวนไฉ่)หั่นเป็นชิ้นบางๆก่อนนำไปล้างให้สะอาด 2-3 ครั้ง 100 กรัม / บ๊วยดอง 2 เม็ด / น้ำบ๊วยดอง 1 ช้อนโต๊ะ / ขึ้นช่ายหั่นเป็นท่อน 60 กรัม / รากผักชี 2 ราก/ กระเทียมกลีบใหญ่บุบ 4 กลีบ / พริกไทยเม็ดบุบ 10 เม็ด / ข่าแก่ตำหยาบ 2 แว่น / ขิงแก่ 2 แว่น / น้ำตาลกรวด 1 ช้อนชา / เกลือ 1 ช้อนชา / ซีอิ๊ว-ขาว 2 ช้อนชา / น้ำสะอาด 1 ½ ลิตร / เก๋ากี้ 15 กรัม /

วิธีทำ

ทำน้ำซุปโดยใส่น้ำสะอาดลงในหม้อ ใส่พริกไทยเม็ด กระเทียม รากผักชี ข่า ต้มจนน้ำเดือด แล้วใส่กระดูกและหัวปลาลงต้มด้วยไฟกลางจนเดือด 20 นาที กรองเอาแต่น้ำใส่กลับลงหม้อยกขึ้นตั้งไฟจนเดือด ใส่ผักเสฉวนลงต้ม 10 นาที ปรุงรสด้วยบ๊วยดองและน้ำบ๊วยดอง น้ำตาลกรวด ซีอิ้วขาว ชิมรสให้เค็ม เปรี้ยวและหวานเล็กน้อย ได้ที่แล้ว ใส่เก๋ากี้
เวลาจะรับประทานจะรับประทานอย่างสุกี้ โดยลวกผักและเนื้อปลารับประทานกับน้ำซุป(ข้อ1) หรือจะนำผักต่างๆใส่ลงไปต้มตามด้วยปลาและโรยพริกไทยป่นเพิ่ม ตักรับประทานก็ได้ หรือจะใส่ข้าวสวยเล็กน้อยก็ได้อย่างข้าวต้มก็ได้

Tip อาจรับประทานกับน้ำจิ้มเต้าเจี้ยวหรือน้ำจิ้มซีฟู้ด เพื่อความอร่อยยิ่งขึ้น

สรรพคุณวัตถุดิบ

เก๋ากี้ มีรสหวาน ช่วยบำรุงสายตา บำรุงเลือด บำรุงตับและไต

ขิง ช่วยย่อย ขับลมแก้จุกเสียดแน่น ทำให้ลำไส้เคลื่อนตัวปกติช่วยเสริมการย่อย บำรุงไฟธาตุ

ข่า ดับกลิ่นคาว แก้ปวดบิดมวนลำไส้ ขับลม บำรุงธาตุ

พริกไทย ขับลม ดับกลิ่นคาว กระตุ้นความอยากอาหาร เจริญอากาศธาตุ แก้จุกเสียดแน่น

บ้วยดอง รสเปรี้ยวเค็ม กระตุ้นการขับน้ำย่อยขับน้ำลาย ช่วยให้เกิดความอยากอาหาร

ผักกาดเสฉวน รสเค็มเผ็ด ช่วยเจริญอาหาร บำรุงกระเพาะและม้าม

พลังงานต่อหนึ่งหน่วยบริโภค 304.80 กิโลแคลอรี
โปรตีน 23.82 กรัม ไขมัน 8.81 กรัม
คาร์โบไฮเดรต 31.35 กรัม ไฟเบอร์8.56 กรัม

เรื่องและสูตร : อาจารย์วันทนี ธัญญา เจตนธรรมจักร เรียบเรียง : สิทธิโชค ศรีโช ภาพ : จิรวัฒน์ มหาทรัพย์ถาวร ผู้ช่วยช่างภาพ : ทิพย์พนิตา, ธนาคาร สไตล์ : จารุนันท์ ศรีทองนาก