ดับร้อนผ่อนตับ ตำรับบำรุงอวัยวะธาตุของผู้สูงอายุ

ดับร้อนผ่อนตับ ตำรับบำรุงอวัยวะธาตุของผู้สูงอายุ ครั้งนี้จะขอกล่าวถึงการดูแลระบบอวัยวะภายในที่สำคัญ อย่าง “ตับ” ซึ่งสัมพันธ์กับโรคหลายโรคตลอดจนคุณภาพชีวิตของทุกท่าน กันค่ะ

ตับ เป็นอวัยวะที่ตั้งอยู่บริเวณชายโครงข้างขวา มีลักษณะเป็นก้อนสีชมพูเข้มเล็กน้อย ทำหน้าที่มากมาย เช่น เปลี่ยนแปลงสารเคมีอาหารของร่างกาย สร้างน้ำดี ย่อยไขมันและเปลี่ยนแปลงสารอาหาร ช่วยขจัดสารพิษในร่างกาย ช่วยรักษาระดับน้ำตาลในเลือดและไขมันให้อยู่ในภาวะปกติ และเมื่อร่างกายขาดสารอาหารหรือพลังงานตับจะเปลี่ยนแปลงสารอาหารที่สะสมไว้กลับมาให้เป็นพลังงานสำรอง ซึ่งเมื่อไรที่ตับเกิดภาวะเสื่อมหรือเกิดโรค ก็จะสูญเสียหน้าที่และทำงานด้อยประสิทธิภาพลง ทั้งนี้คนปกติทั่วไปจะไม่สามารถคลำพบก้อนเนื้อตับผ่านบริเวณชายโครงได้

สิ่งที่ส่งผลให้ตับทำหน้าที่ผิดปกติไปจากเดิม

ความเสื่อมตามอายุและความเสื่อมของอวัยวะตามธรรมชาติ
เป็นโรคตับแข็งจากเชื้อไวรัส มะเร็งตับ เนื้องอกที่ตับ
ดื่มแอลกอฮอล์
ยาบางชนิด เช่น ยากลุ่มสเตียรอยด์ ยาพาราเซตามอน ที่กินเกินขนาดและต่อเนื่องยาวนาน
ความเครียด พักผ่อนไม่เพียงพอ การทำงานหนักเกินกำลัง (อ้างอิงตามปรัชญาการแพทย์ทางเลือก)

อาการแสดงออกเมื่อตับทำงานผิดปกติไป

อารมณ์หงุดหงิดง่าย อารมณ์แปรปรวน หนักเนื้อหนักตัว ตัวร้อนรุมๆแต่ไม่มีไข้ ตาแห้ง (เกิดเพราะตับร้อน)
ท้องอืดง่าย เบื่ออาหาร เวียนศีรษะหรือปวดหัว นอนไม่หลับ อ่อนเพลีย (ตับอ่อนแอและเสียสมดุล)
ตามัว คอแห้ง ปากขม (ตับร้อน กระทบน้ำดี)
ฝ่ามือ ฝ่าเท้าร้อน ตามัว บางรายมีตาแดง(มีความร้อนในตับมาก) หรือมีตาเหลือง(เกิดจากการคั่งของน้ำดี) ถ้าเป็นมากและปล่อยทิ้งไว้นานจะมีอาการเหลืองที่ผิวร่วมด้วย
บางรายตับโตคลำพบก้อนตับที่ชายโครงข้างขวา กดเจ็บชายโครงร่วมกับปวดหลังด้านขวา ท้องอืด อาหารไม่ย่อย รับประทานอาหารที่มีไขมันก็ทำให้ท้องอืดแน่นท้องมากขึ้น (ภาวะตับเสื่อม เสียสมดุลในหน้าที่ของตับ หรือภาวะโรคของตับ)

อาการเหล่านี้คุณสามารถสังเกตได้เอง และเมื่อพบว่ามีอาการดังกล่าวหรือไม่แน่ใจ หรือเกิดอาการดังกล่าวขึ้นบ่อยๆ ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อให้ได้รับคำแนะนำที่ถูกต้องเหมาะสมมาปฏิบัติ

ในส่วนของอาหารที่จะช่วยลดความร้อนในตับ เพื่อทำให้สมดุลตับปกตินั้น ดิฉันแนะนำให้คุณเลือกวัตถุดิบอาหารที่มีฤทธิ์เย็น เช่น แตงกวา ฟักแฟง ดอกมะลิ เก๊กฮวย รากบัว หรือพืชที่มีรสจืดเย็นทั้งหมดมาปรุง ส่วนวัตถุดิบรสขมนั้น แม้จะสามารถช่วยลดความร้อนของตับได้ดีจริง แต่หากกินมากเกินไปจะทำให้ตับเสียสมดุลและทำงานผิดปกติ จึงควรเลือกใช้ในกรณีที่ตับร้อนสูงเท่านั้น และเมื่ออาการดีขึ้นแล้วให้หยุดกินอาหารรสขมทันที ส่วนเรื่องวิธีการปรุงอาหารในกรณีที่ตับไม่ร้อนมากสามารถใช้วิธีผัดได้ แต่หากตับร้อนจัดควรเลือกวิธีต้มหรือตุ๋นแทน และอาจใช้เครื่องดื่มสมุนไพรที่มีฤทธิ์ช่วยขับปัสสาวะ เช่น น้ำต้มไหมข้าวโพด น้ำเก๊กฮวย น้ำต้มรากหญ้าคา ฯลฯ เพื่อช่วยขับปัสสาวะ ซึ่งจะช่วยลดความร้อนของตับลงได้ ดิฉันจึงได้นำหลักการดังกล่าว มาคิดค้นปรุงเป็นอาหารสุขภาพมีชื่อว่า “ดับร้อนผ่อนตับ” มาฝากกันค่ะ

โดย อ.วันทนี ธัญญา เจตนธรรมจักร ผู้เชี่ยวชาญด้านการแพทย์แผนไทยประยุกต์

ดับร้อนผ่อนตับ

ส่วนผสม (สำหรับ 2 ที่) เตรียม 15 นาที ปรุง 17 นาที

มะลิดอกตูมปลอดสารพิษล้างสะอาดพักสะเด็ดน้ำ 50 กรัม
แตงกวาอ่อนซอยเป็นเส้นแล้วแช่น้ำแข็งไว้ 50 กรัม
ไข่ไก่ 1 ฟอง
ขึ้นฉ่ายหั่นท่อน 1 ต้น
น้ำมันงา 1 1/2 ช้อนโต๊ะ
กระเทียมสับ 1/2 ช้อนชา
ซีอิ๊วขาว 2 ช้อนชา
เกลือเและน้ำตาลทราย อย่างละเล็กน้อย

วิธีทำ

ใส่น้ำมันงาลงในกระทะตั้งไฟให้ร้อน ใส่กระเทียมลงผัดพอหอมแล้วตอกไข่ใส่ลงคนพอให้ไข่ขาวและไข่แดงเข้ากัน จึงใส่แตงกวา เกลือ ซีอิ๊วขาว ผัดให้เข้ากัน ใส่ดอกมะลิ ขึ้นช่าย โรยน้ำตาลผัดคลุกเคล้าแล้วตักใส่จานเสิร์ฟ รับประทานกับข้าวกล้องร้อนๆ

Tip : หากมีอาการร้อนในหรือรู้สึกหงุดหงิดมาก อาจรับประทานน้ำดอกเก๊กฮวยหรือชาเก็กฮวย น้ำรากบัว น้ำต้มว่านกาบหอย ชนิดใดชนิดหนึ่งร่วมเพื่อช่วยทุเลาอาการ และควรงดอาหารทอด ปิ้ง ย่าง รสเผ็ดร้อนจัด หรือเปรี้ยวจัด เป็นต้น

หมายเหตุ : เมนูนี้ประกอบด้วยอาหารที่มีรสหอมเย็น ฤทธิ์เย็นหรือสุขุมเย็น มีสรรพคุณช่วยลดความร้อนของตับ แก้ร้อนใน ขับปัสสาวะ บำรุงหัวใจ ทำให้ลมปราณปกติลดการคั่งของความร้อนที่ตับ

พลังงานต่อหนึ่งหน่วยบริโภค 275.43 กิโลแคลอรี

โปรตีน 7.99 กรัม ไขมัน 23.44 กรัม

คาร์โบไฮเดรต 8.85 กรัม ไฟเบอร์2.68 กรัม

เรื่องและสูตร : อาจารย์วันทนี ธัญญา เจตนธรรมจักร เรียบเรียง : สิทธิโชค ศรีโช ภาพ : พีระพัฒน์ พุ่มลำเจียก ผู้ช่วยช่างภาพ : ทิพย์พนิตา โสทิพย์ สไตล์ : จารุนันท์ ศรีทองนาก

สูตรอาหารแนะนำ