อาหารหลังคลอดลูก ที่แม่ๆ ควรกิน
อาหารหลังคลอดลูก ที่แม่ๆ ควรกิน และไม่ควรกิน วันนี้แอดหามาให้ครบแบบจัดเต็ม มีมากถึง 8 ชนิด แต่ละชนิดก็มีสรรพคุณบำรุงที่แตกต่างกันไป นอกจากนี้แล้ว ยังรวบรวมมาให้ด้วยว่า อะไรบ้างน๊า ที่แม่ๆ ไม่ควรกินหลังคลอดลูก ซึ่งทั้งหมดนี้ เป็นตำรับของแพทย์แผนไทยนะคะ
แพทย์แผนไทย กนกกาญจน์ เอี่ยมสะอาด ได้กล่าวถึงการดูแลคุณแม่หลังคลอดแบบฉบับแพทย์แผนไทย ไว้ในนิตยสารชีวจิต ฉบับที่ 593 เดือนพฤษภาคม 2567 เอาไว้อย่างครบถ้วนเลยค่ะ มีทั้งการอยู่ไฟ การเลือกกินอาหาร รวมถึงสูตรต่างๆ วันนี้ แอดจะขอหยิบยกเรื่องการทานอาหารมาฝากกันนะคะ
แม่หลังคลอด อยู่ร้อน กินร้อน
เป็นที่ทราบกันดีว่าอาหารที่มีประโยชน์จำเป็นสำหรับคุณแม่หลังคลอด และการเจริญเติบโตของทารกเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะในช่วงให้นมลูก แต่ขณะเดียวก็มีอาหารบางชนิดที่เป็นอาหารแสลง หรืออาหารที่กินเข้าไปแล้วทำให้คุณแม่หลังคลอดรู้สึกไม่สบาย เจ็บป่วย หรือบางครั้งอาจส่งผลให้น้ำคาวปลาไม่ไหล น้ำนมไม่มี ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย และที่สำคัญยังทำให้ทารกที่กินนมแม่เกิดอาการท้องเสียตามมาได้
ในตำราการแพทย์แผนไทยยังได้กล่าวถึงโทษของการกินอาหารแสลงไว้ด้วย เช่น คัมภีร์มหาโชตรัตกล่าวไว้ว่า ผู้หญิงที่มีประจำเดือนปกติ ถ้ากินอาหารรสเผ็ดร้อนเกินไปจะทำให้ประจำเดือนแห้งไป
คัมภีร์ปฐมจินดากล่าวว่า ถ้าแม่กินอาหารเผ็ดร้อน เด็กในท้องจะดิ้นทุรน ทุราย
คัมภีร์ธาตุบรรจบกล่าวว่า ถ้ากินอาหารไม่ถูกกับธาตุ ไม่เหมาะกับโรค เรียกว่าอชินธาตุ กินอาหารที่ไม่เคยกิน กินเนื้อสัตว์ดิบ อาหารแปลกธาตุ อาหารบูดเน่า จะทำให้เกิดอาการทางโรคอุจจาระธาตุ
อาหารหลังคลอดลูก ที่แม่ๆ ห้ามกิน
ในแต่ละท้องถิ่นยังมีความเชื่อที่สืบทอดต่อกันมา เกี่ยวกับอาหารแสลงที่ห้ามแม่หลังคลอดกิน โดยแบ่งตามภาค ดังนี้
ภาคเหนือ
ห้ามกินไข่ ของหมักดอง และพริก
ภาคใต้
- ห้ามกินมะละกอ ขนุน ฟักทอง ฟักเขียว และเห็ด เพราะเชื่อว่าจะทำให้หนาวเย็น
- ห้ามกินหน่อไม้ หัวหอม ของดอง กล้วยหอม ขนุน ข้าวเหนียว เพราะจะทำให้แสลงเลือด จะมีอาการปวดหัว ตาลาย
- ห้ามกินปลาที่ไม่มีเกล็ด จะทำให้แสลงมดลูก
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
ห้ามกินอาหารหมักดอง ปลาร้า ปลาชะโด จะทำให้มีอาการผิดสำแดง
ภาคกลาง
ห้ามกินชะอม เต่า ปลาไหล ปลาดุก จะทำให้ผิดสำแดง ปวดหัวมีไข้ และมีอาการชัก
ครูแพทย์แผนไทยเพียงใจกล่าวว่า “สำหรับคุณแม่ยุคปัจจุบัน ความเชื่อและการงดบริโภคอาหารแสลงอาจจะไม่เคร่งครัดเหมือนในอดีต แต่ถึงอย่างไรการเลือกกินอาหารก็ยังจำเป็นต่อสุขภาพของมารดา โดยเฉพาะอาหารไทยที่มีส่วนผสมของสมุนไพรพื้นบ้านหลายชนิด ซึ่งเป็นที่ยอมรับอย่างกว้างขวางว่าอุดมไปด้วยสารพฤกษเคมี ที่ช่วยพื้นฟูร่างกายมารดาให้กลับสู่ภาวะปกติ พร้อมกับส่งผลไปถึงสุขภาพของทารกได้อีกด้วย”
8 สมุนไพร อาหารอาหารหลังคลอดลูก
ตำราภูมิปัญญาการผดุงครรภ์ไทย โดยกรมการแพทย์แผนไทย และการแพทย์ทางเลือก ได้แนะนำสมุนไพร และอาหารสมุนไพรสำหรับคุณแม่หลังคลอดที่หากินง่าย ราคาประหยัด ได้ประโยชน์ไว้ดังนี้
ใบกะเพรา
สมุนไพรรสร้อน ความร้อนจากใบกะเพราเพิ่มการไหลเวียนของเลือด ช่วยให้มีน้ำนมมากขึ้น แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ ไข้หวัด คลื่นไส้ อาเจียน หากทารกดื่มนมแม่ก็จะช่วยลดอาการท้องอืด ท้องเฟ้อของทารกได้
นอกจากนี้ใบกะเพรายังอุดมไปด้วยธาตุเหล็ก แคลเซียม ฟอสฟอรัส และเส้นใยอาหารสูง อาหารที่มีใบกะเพราเป็นส่วนประกอบ ได้แก่ แกงเลียง ผัดกะเพรา แกงป่า
ขิง
สมุนไพรรสร้อน มีสรรพคุณช่วยขับลม แก้อาเจียน ช่วยย่อยไขมันได้ดี บรรเทาอาการปวดเกร็งท้อง ขับเหงื่อ เพิ่ม
การไหลเวียนเลือด ทำให้น้ำนมไหลได้ดี ทารกที่ดื่มนมแม่จึงไม่ปวดท้อง
ชิงยังอุดมไปด้วยโปรตีน ไขมัน แคลเซียม วิตามินเอ วิตามินบี 1 วิตามินบี 2 และคาร์โบไฮเดรต อาหารที่มีขิงเป็นส่วนประกอบ ได้แก่ ไก่ผัดขิง โจ๊กใส่ขิง
ใบแมงลัก
สมุไพรรสหอมร้อน มีสรรพคุณทำให้น้ำนมไหลดี ขับลม ขับเหงื่อ มีธาตุเหล็ก แคลเซียม วิตามินบี และวิตามินซีสูง
อาหารที่มีใบแมงลักเป็นส่วนประกอบ ได้แก่ แกงเลียง แกงป่า
พริกไทย
สมุนไพรรสร้อน น้ำมันหอมระเทยของพริกไทยมี สรรพคุณทำให้น้ำนมไหลได้ดี ขับลม ขับเหงื่อ พริกไทยเป็นเครื่องเทศที่ช่วยเพิ่มรสชาติเผ็ดร้อน จึงนิยมโรยในอาหารหลากหลายชนิด เพื่อสร้างกลิ่นหอมเฉพาะตัว
หัวปลี
สมุนไพรรสฝาดมัน ตั้งแต่โบราณจะสอนต่อ ๆ กันมาว่าหญิงที่คลอดลูกใหม่ ให้กินหัวปลีมากๆ จะได้มีน้ำนมเลี้ยงลูก เพราะหัวปลีมีสรรพคุณแก้โรคกระเพาะอาหาร และลำไส้ บำรุงเลือด
นอกจากนี้หัวปลียังอุดมไปด้วยแคลเซียม โปรตีน ธาตุเหล็ก ฟอสฟอรัส วิตามินซี เบต้าแคโรที่น อาหารที่มีหัวปลีเป็นส่วนประกอบ ได้แก่ แกงเลียงหัวปลี ยำหัวปลี หรือหัวปลีลวกจิ้มน้ำพริก
ฟักทอง
สมุนไพรรสมัน สรรพคุณช่วยชับน้ำนม เสริมสร้างคอลลาเจนใต้ผิวหนัง ช่วยบำรุงผิวคุณแม่หลังคลอดให้ผิวพรรณสดใส มีสารอาหารทั้งวิตามินเอ วิตามินบี วิตามินซี ฟอสฟอรัส และเบต้าแคโรทีน
อาหารที่มีฟักทองเป็นส่วนประกอบ ได้แก่ ฟักทองผัดไข่ แกงเลียง พักทองนึ่ง แกงบวดฟักทอง
ใบและดอกมะรุม
รสหวานมัน มีสรรพคุณในการขับน้ำนม ใบมะรุมมีวิตามินซี วิตามินเอ และแคลเซียมสูง ช่วยเพิ่มแคลเซียมเข้าไปเสริมกระดูกมารดาได้เป็นอย่างดี
อาหารที่มีมะรุมเป็นส่วนประกอบ ได้แก่ แกงส้มใบหรือดอกมะรุม
ตำลึง
รสเย็นจืด มีเส้นใยอาหารในปริมาณมาก ช่วยบำรุงน้ำนม ทำให้มีน้ำนมมาก บำรุงเลือด กระดูก สายตา ผม และระบบประสาท มีโปรตีน วิตามินเอ วิตามิน บี 1 วิตามินบี 2 วิตามินบี 3 วิตามินซี แคลเซียม และธาตุเหล็ก
อาหารที่มีตำลึงเป็นส่วนประกอบ ได้แก่ แกงจืดตำลึง หรือแกงกะทิลูกตำลึง
น้ำสมุนไพร
ที่แนะนำให้คุณแม่หลังคลอดดื่ม ควรเป็นน้ำสมุนไพรที่มีรสเผ็ดร้อน เช่น น้ำชิง น้ำตะไคร้ น้ำกะเพรา น้ำกระชาย รวมถึงน้ำมะตูม ที่ช่วยบำรุงธาตุ
น้ำใบเตยซึ่งมีกลิ่นหอม ช่วยบำรุงหัวใจ
ในกรณีที่มีอาการท้องผูกหลังคลอด ให้ดื่มน้ำสมุนไพรที่มีรสเปรี้ยว ได้แก่ น้ำมะขาม หรือน้ำส้ม
ทั้งนี้น้ำสมุนไพรบางชนิดอาจไม่เหมาะกับคุณแม่หลังคลอด เช่น น้ำใบบัวบก น้ำแตงโม และน้ำแตงไทย เพราะมีรสเย็น
บทความน่าสนใจอื่นๆ
22 SUPER THAI HERBS สมุนไพรไทยสู้ไวรัส กินเสริมภูมิคุ้มกัน
แนะวิธีจับคู่ สมุนไพรรักษาโรค บำรุงเลือด ป้องกันไขมันพอกตับ
สมุนไพรดูแลผิวหน้าร้อน ร้อนนี้ผิวไม่ไหม้ ไม่แสบ
