ยาฆ่าเชื้อ ถ้าเกิดอาการแพ้ ต้องทำอย่างไรดี เรามีคำตอบ
ยาฆ่าเชื้อ สามารถคร่าชีวิตของผู้ที่ใช้ยาได้ทันที หากใช้ยาประเภทนี้โดยไม่รู้จักวิธีควบคุมและแก้ไขในกรณีที่เกิดอาการแพ้ยาปฏิชีวนะขึ้นมา
ยาสําคัญที่สุดในวงการแพทย์ขณะนี้ เห็นจะไม่มีอะไรเกินยาในกลุ่ม ปฏิชีวนะ หรือ ยาฆ่าเชื้อ ถ้าขาดยาตัวนี้เสียอย่างเดียว คุณหมอทั้งหลายอาจจะถึงกับอัดอั้นตันใจ ไม่รู้จะหาวิธีต่อต้านและรักษาโรคต่างๆ ได้อย่างไร
ยากลุ่มนี้แม้จะมีความสําคัญและประโยชน์มหาศาล แต่ก็มีโทษมหันต์ สามารถคร่าชีวิตของผู้ที่ใช้ยาได้ทันที ถ้าใช้ยาประเภทนี้โดยไม่รู้จักวิธีควบคุมและแก้ไขในกรณีที่เกิดอาการแพ้ยาปฏิชีวนะขึ้นมา
อาจารย์สาทิส อินทรกำแหง กูรูต้นตำรับชีวจิต อธิบายไว้ว่า “เคยเจอคนไข้มีอาการแพ้ยาปฏิชีวนะอย่างแรงเข้าครั้งหนึ่ง สมัยที่กลับมาอยู่เมืองไทยใหม่ๆ เพื่อนคนหนึ่งซึ่งเป็นแพทย์ชวนเพื่อนเก่าๆ ไปรับประทานอาหารมื้อเย็นกัน คงจะเป็นโอกาสที่จะต้อนรับเพื่อนอย่างผมที่ไม่ได้พบเพื่อนเก่าๆ มาเป็นเวลานานด้วย ขณะที่กําลังกินและดื่มกันอย่างสนุกสนาน เพื่อนคนหนึ่งนั่งทางหัวโต๊ะก็ฟุบหน้าลง แว่นตาหลุดออกจากใบหน้า มือสองข้างกําหมัดแล้วชกกันเองอย่างแรงๆ สักพักเดียวก็หล่นจากโต๊ะลงไปนอนหงายบนพื้นห้อง เพื่อนตกใจหยุดดื่มหยุดกินกันหมด เพื่อนที่เป็นหมอดูเหมือนจะตกใจมากกว่าเพื่อน เขายืนตะลึงตัวแข็งอยู่ข้างๆ เพื่อนที่ล้มไปนั้น
“เฮ้ย ทําอะไรเข้าสักอย่างสิ! เพื่อนคนหนึ่งร้องขึ้น ดูซิว่า มันเป็นอะไรไป” นั่นแหละเพื่อนที่เป็นหมอจึงได้สติเขาคุกเข่านั่งลงเปิดเปลือกตาดูตาของเพื่อนที่ชักดิ้นชักงออยู่นั้น ต่อไปก็จับชีพจรทําตาเหลือก
“หัวใจทําท่าจะไม่เต้น เขาทําท่าจะเป่าปากแต่ก็หันมาบอกกับผมว่า เอ็งช่วยทําCPRได้ไหมข้าจะเป่าปาก ไอ้เขียวมัน” เรื่องนี้ผมถนัดอยู่แล้ว การทํา CPR ก็คือการนวดหัวใจ-ปอด เพื่อให้การหายใจฟื้นคืนมาได้ตามปกติ เพื่อนช่วยกันเป่าปากจมูก ผมกดหน้าอกทํา CPR ตามวิธีที่เคยได้เรียนมา สักครู่เพื่อนคนนั้นก็ลืมตาขึ้น แต่ยังลุกไม่ไหว เพื่อนที่เป็นหมอถามว่า
“ไอ้เขียวเอ็งกินยาอะไรมาหรือเปล่า เพื่อนตอบเสียงแผ่วว่า กินยาแก้หนอง กินยาอะไรกินเมื่อไหร่ กินยาแอนติไบโอติกกินตอนขึ้นกระไดมาห้องอาหารนี่เอง
“ไอ้บ้ากินแอนติไบโอติกแล้วดันมากินเหล้าทําไม เสียงหมอพึมพําอย่างหัวเสีย ทําไงดีล่ะไปส่งโรงพยาบาลดีไหม ผมถาม ดีเหมือนกันแต่ข้าว่า เอาอย่างนี้ดีกว่าไปถึงโรงพยาบาลมันช้าช่วยกันหามไปขึ้นรถไปคลินิกของข้าดีกว่าอยู่หัวมุม ใกล้ๆ นี่เองห้านาทีก็ถึงแล้ว
เราหิ้วเจ้าเขียวร่องแร่งไปขึ้นรถ ขับประเดี๋ยวเดียวไปถึงคลินิก หมอฉีดอะดรีนาลินให้เข็มหนึ่ง ครู่เดียวเจ้าเขียวก็ลุกขึ้นนั่งยิ้มได้ อาการแพ้ยาขนาดหนักอย่างนี้เรียกเป็นภาษาแพทย์ว่า ANAPHYLAXIS ซึ่งเป็นการแพ้ยาจนถึงกับมีอาการช็อกถึงตายได้
ยาที่แพ้กันง่าย ดูเหมือนจะเป็น ยาประเภทแอนติไบโอติก หรือ ยาประเภทปฏิชีวนะ ยากลุ่มแรกที่เรารู้จักกันคือ
เพนิซิลลิน ซึ่งว่ากันที่จริง เซอร์อะเล็กซานเดอร์ เฟลมิงเป็นผู้ค้นพบจากเชื้อราชนิดหนึ่งเมื่อปีค.ศ.1929 จากการค้นพบคราวนั้น ยังไม่มีการคิดค้นให้เจ้าเพนิซิลลินตัวนี้ถูกนํามาใช้ในการรักษาโรค ต้องรอกันกว่าสิบปีจนถึงปีค.ศ.1941 จึงได้นํายาตัวนี้มาใช้รักษาคนได้
เมื่อสมัยเพนิซิลลินมาถึงเมืองไทยเมื่อประมาณ 50 กว่าปีนั้น ผมจําได้ว่าเพนิซิลลินโผล่เข้ามาเหมือนเป็นยาวิเศษ เหมือนพระเอกผู้กล้าหาญขี่ม้าขาวมาช่วยชีวิตมวลชน แต่เพนิซิลลินนํามาใช้แก่คนไข้ได้ไม่กี่ราย ก็มีข่าวเรื่องการแพ้ยาจนกระทั่งเกิดการตายขึ้น การให้ยาเพนิซิลลินครั้งหลังๆ จึงต้องระวังมาก จําได้ว่าก่อนจะให้เพนิซิลลินต้องมีการทดสอบกันเป็นการใหญ่ การทดสอบนั้นคือใช้ยาปริมาณน้อยๆ โดยใต้ผิวหนังก่อน แล้วให้คนไข้ไปนั่งรอประมาณ 15 นาที แล้วจึงตรวจสอบว่า ผิวหนังมีผื่นขึ้นเป็นอาการแพ้หรือไม่ ถ้าไม่มีอาการแพ้จึงจะฉีดยาให้ได้
ต่อมาก็มีบริษัทยาค้นคิดยาปฏิชีวนะขึ้นมาใหม่อีกหลายกลุ่ม เช่น กลุ่มแอมิโนไกลโคไซด์ ซึ่งจะมีคําว่าแอนติไบโอติกลงท้ายด้วยไมซินชนิดต่างๆ และยังแถมด้วยกลุ่มอื่นๆ เช่น ควิโนโลน เซฟาโลสปอริน เททราไซคลิน เป็นต้น
แม้จะเป็นยากลุ่มต่างๆ ซึ่งอาการแพ้อาจจะน้อยกว่าเพนิซิลลิน แต่กลุ่มต่างๆ นี้ก็เป็นกลุ่มปฏิชีวนะทั้งหมด หมายความว่า เป็นยาซึ่งผลิตมาจากเชื้อ ซึ่งมีชีวิตหรือจุลินทรีย์ แล้วเอาไปใช้ฆ่าเชื้อซึ่งเป็นจุลินทรีย์ด้วยกัน เหตุที่กลุ่มต่างๆ เหล่านี้เป็นกลุ่มซึ่งมีชีวิต เมื่อกินหรือฉีดเข้าไปในตัวคนไข้ ผลข้างเคียงก็จะเกิดขึ้นนั่นคือ มีอาการแพ้ อาการแพ้เหล่านี้มีตั้งแต่น้อยๆไปหามาก อย่างเช่น ท้องเสีย ท้องอืด คลื่นไส้ ปวดหัวเวียนหัว ไปจนกระทั่งถึงหูอื้อและไตวายก็ยังมี
เพราะฉะนั้น ก่อนจะใช้ยาประเภทนี้ ก็ต้องทดสอบหรือสอบถามว่า มีอาการแพ้มากน้อยอย่างไร และมากน้อยเพียงไรด้วย
