ก่อนใช้ ยาคุมฉุกเฉิน… ต้องรู้เรื่องอะไรบ้าง?

รู้หรือไม่? คนไทยยังขาดความเข้าใจเกี่ยวกับการใช้ยาคุมฉุกเฉินอย่างถูกต้อง ในปัจจุบันพบว่ามากกว่าครึ่งหนึ่งจากผู้ที่ใช้ยาคุมฉุกเฉินทั้งหมดนั้นมีการใช้งานอย่างไม่ถูกต้อง ซึ่งมักจะนำมาสู่ผลข้างเคียงมากมาย และผลข้างเคียงที่ร้ายแรงที่สุดคือการตั้งครรภ์นอกมดลูกที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต

ดังนั้น ก่อนใช้ยาคุมฉุกเฉิน ควรทำความรู้จักและทำความเข้าใจยาคุมฉุกเฉินเสียก่อน เพื่อให้การใช้ยาคุมฉุกเฉินเป็นประโยชน์กับตนเองที่สุด และเป็นการหลีกเลี่ยงผลข้างเคียงอันตรายจากยาคุมฉุกเฉิน

ยาคุมฉุกเฉิน สามารถใช้ตอนไหนได้บ้าง?

ยาคุมฉุกเฉินมีข้อบ่งชี้ในการใช้ดังนี้

• เมื่อการคุมกำเนิดด้วยวิธีปกติเกิดข้อผิดพลาด เช่น ถุงยางรั่ว ใส่ถุงยางไม่ถูกต้อง ฯลฯ
• เมื่อมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกัน 
• เมื่อถูกข่มขืน
• เมื่อลืมรับประทานยาคุมกำเนิดหรือเลยกำหนดการฉีดยาคุมกำเนิด
• มีการหลั่งน้ำอสุจิภายในช่องคลอด หรือหลั่งโดนอวัยวะเพศภายนอกโดยไม่ตั้งใจ

ทำความเข้าใจการออกฤทธิ์ของยาคุมฉุกเฉิน 

ยาคุมฉุกเฉินเป็นยาที่ใช้ป้องกันการตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์ด้วยการเพิ่มระดับฮอร์โมนเพศหญิงในร่างกาย เช่น โปรเจสติน หรือ เอสโทรเจนร่วมกับโปรเจสติน ซึ่งการเพิ่มระดับฮอร์โมนเหล่านี้ในเลือดจะมีผลในการชะลอการตกไข่ จึงเป็นการขัดขวางไม่ให้เกิดการปฏิสนธิขึ้น 

หรือหากมีการปฏิสนธิไปแล้วก่อนจะรับประทานยา แต่ยังไม่ได้มีการฝังตัวของตัวอ่อน ฮอร์โมนในยาคุมฉุกเฉินก็ยังสามารถทำให้สภาพเยื่อบุโพรงมดลูกไม่เหมาะกับการฝังตัวของตัวอ่อน รวมถึงรบกวนการเคลื่อนที่ของตัวอ่อนเพื่อขัดขวางการตั้งครรภ์ได้อีกด้วย

อย่างไรก็ตาม ยาคุมฉุกเฉินจะมีผลก็ต่อเมื่อตัวอ่อนยังไม่ฝังตัวที่ผนังโพรงมดลูกเท่านั้น หากรับประทานยาคุมฉุกเฉินหลังตัวอ่อนฝังตัวแล้ว จะถือว่าการตั้งครรภ์สำเร็จและไม่สามารถยับยั้งการตั้งครรภ์นี้ได้

วิธีการกินยาคุมฉุกเฉินที่ถูกต้อง ป้องกันท้องไม่พร้อม ลดผลข้างเคียงอันตราย

ยาคุมฉุกเฉินกินยังไง? เพื่อให้ยาคุมฉุกเฉินสามารถทำงานยับยั้งการตั้งครรภ์ได้สำเร็จ และลดผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นจากการได้รับฮอร์โมนขนาดสูงจากยา การกินยาคุมฉุกเฉินอย่างถูกต้องจึงสำคัญมาก ซึ่งวิธีการกินยาคุมฉุกเฉินที่ถูกต้องคือการรับประทานทันทีหลังมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ปลอดภัย ยิ่งรับประทานเร็วเท่าไหร่ โอกาสยับยั้งการตั้งครรภ์สำเร็จยิ่งสูง 

ยาคุมฉุกเฉินที่มีวางจำหน่ายในไทยนั้นจะมี 2 รูปแบบ คือรูปแบบ 1 เม็ด และรูปแบบ 2 เม็ด ซึ่งถ้าหากใช้ยาคุมฉุกเฉินแบบ 1 เม็ดให้รับประทานทันทีหรืออย่างช้าสุดไม่เกิน 72 ชั่วโมง แต่ถ้าใช้รูปแบบ 2 เม็ดสามารถรับประทานทีละ 1 เม็ด โดยรับประทานเม็ดแรกทันทีหรืออย่างช้าที่สุดไม่เกิน 72 ชั่วโมง และเม็ดที่ 2 ห่างจากเม็ดที่ 1 ไม่เกิน 12 ชั่วโมง หรือจะรับประทานทีเดียว 2 เม็ดทันทีเลยก็ได้เช่นกัน

ระวัง กินยาคุมฉุกเฉินบ่อย เพิ่มความเสี่ยง เจอผลข้างเคียงอันตราย

ยาคุมฉุกเฉิน ตามชื่อเรียกเลยคือให้รับประทานเฉพาะเวลาฉุกเฉินเท่านั้น การรับประทานยาคุมฉุกเฉินบ่อย ๆ นั้นจะทำให้ร่างกายมีระดับฮอร์โมนเพศที่ผิดปกติ และนำไปสู่ประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ลดลงเมื่อใช้ในครั้งถัด ๆ ไป นอกจากนี้การที่ร่างกายมีระดับฮอร์โมนเพศที่สูงมาก ๆ ยังเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคและอาการผิดปกติต่าง ๆ เช่น เกิดลิ่มเลือด, ภาวะมีบุตรยาก, ท้องนอกมดลูก, มะเร็งเต้านม หรือเกิดความผิดปกติที่บริเวณระบบสืบพันธุ์ เป็นต้น 

ข้อควรรู้ ก่อนใช้ยาคุมฉุกเฉิน

ยาคุมฉุกเฉินไม่ใช่ยามหัศจรรย์ที่สามารถป้องกันได้ทุกอาการที่เกิดจากการมีเพศสัมพันธ์ ก่อนจะตัดสินใจใช้ยาคุมฉุกเฉิน มีข้อควรรู้อะไรก่อนใช้งานบ้าง เราได้รวบรวมข้อมูลที่จำเป็นและควรทราบไว้แล้ว

• ยาคุมฉุกเฉินสามารถป้องกันการตั้งครรภ์ไม่พร้อมได้เฉพาะเมื่อยังไม่เกิดการปฏิสนธิ หรือตัวอ่อนยังไม่ฝังตัวกับผนังมดลูกเท่านั้น หากมีการฝังตัวของตัวอ่อนเป็นที่เรียบร้อยจะไม่สามารถยังยั้งการตั้งครรภ์ได้
• ยาคุมฉุกเฉินเป็นเพียงฮอร์โมนเพศหญิงเท่านั้น ไม่มีฤทธิ์ในการป้องกันโรคติดต่อจากการมีเพศสัมพันธ์ได้
• ยาคุมฉุกเฉินไม่สามารถใช้แทนยาทำแท้งได้
• ยาคุมฉุกเฉินมีผลข้างเคียงค่อนข้างมาก เช่น ประจำเดือนมาผิดปกติ, เลือดไหลกะปริบกะปอย, ปวดท้อง, ปวดศีรษะ, คลื่นไส้ เป็นต้น
• ในปัจจุบันยังไม่มีรายงานว่า การรับประทานยาคุมฉุกเฉินเป็นอันตรายต่อทารกในครรภ์
• ยาคุมฉุกเฉินเป็นยาที่ใช้เฉพาะกรณีฉุกเฉินเท่านั้น ไม่สามารถใช้ป้องกันการตั้งครรภ์ในระยะยาวได้
• ยาคุมฉุกเฉิน จะให้ผลลัพธ์คุมกำเนิดที่ดีก็ต่อเมื่อรับประทานโดยเร็ว ดังนั้นหลังมีเพศสัมพันธ์ไม่ปลอดภัยควรจะรับประทานให้เร็วที่สุดไม่เกิน 72 ชั่วโมง

ยาคุมฉุกเฉิน ใช้ได้ แต่ต้องใช้ให้ถูก

ยาคุมฉุกเฉินมีประโยชน์มากในการยับยั้งป้องกันการตั้งครรภ์ที่ไม่พึงประสงค์ อย่างไรก็ตามก่อนใช้ยาคุมฉุกเฉินควรปรึกษาเภสัชกรเพื่อให้เกิดความเข้าใจและใช้ยาอย่างถูกวิธี  เพราะหากใช้ยาคุมฉุกเฉินอย่างไม่เหมาะสม อาจทำให้ยาคุมฉุกเฉินไม่สามารถยับยั้งการตั้งครรภ์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ อีกทั้งยังเพิ่มความเสี่ยงต่อผลข้างเคียง รวมถึงการตั้งครรภ์นอกมดลูกที่เป็นอันตรายถึงชีวิตก่อนเลือกใช้ยาคุมฉุกเฉิน หรือยาใด ๆ แนะนำให้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนจะดีที่สุด ซึ่งถ้าใครไม่สะดวกเดินทางไปหาแพทย์หรือเภสัชกร สามารถใช้แอปพลิเคชัน BeDee ขอคำปรึกษาการใช้ยากับเภสัชกรพร้อมจัดส่งยาให้ถึงบ้าน หรือถ้าอยากคุยกับคุณหมอในเครือ BDMS ก็สามารถปรึกษาผ่านแอปได้ทันที จัดส่งยาถึงบ้าน ดาวน์โหลด BeDee คลิก https://bit.ly/4btcZSY