น้ำประปา ปลอดภัยจริงไหม

หากจะพูดถึงข้อสงสัยที่เกี่ยวกับ “น้ำ” คงหนีไม่พ้นที่จะคิดถึง น้ำประปา เป็นอันดับแรก เพราะเราต้องใช้กันอยู่ทุกวัน

น้ำประปา ถูกนำมาใช้ทั้งในแง่อุปโภคและบริโภค ลองมาเจาะลึกกระบวนการผลิตน้ำจากต้นทางสู่ห้องครัวของคุณ ซึ่งเราค้นคว้าหาข้อมูลมาบอกกันดังต่อไปนี้

ชีวจิต มีโอกาสได้สัมภาษณ์ คุณพรศักดิ์ สมรไกรสรกิจ ผู้ช่วยผู้ว่าการ(วิศวกรรม) การประปานครหลวง เกี่ยวกับขั้นตอนการผลิตน้ำประปา มาตรฐานคุณภาพในการผลิตน้ำประปา รวมถึงงานบริการเสริมต่าง ๆ ในปัจจุบันของการประปานครหลวง

น้ำจากท่อในบ้านปลอดภัยจริงไหม

ข้อสงสัยเกี่ยวกับความสะอาดของน้ำประปา เช่น กรณีท่อน้ำของการประปาแตก จะเห็นว่าน้ำถูกดันออกมาตลอดเวลา ดังนั้นสิ่งสกปรกที่อยู่ข้างนอกจึงไม่มีโอกาสเข้าไปปนเปื้อน เพราะแรงดันในท่อสูงกว่า

ถ้าเป็นการซ่อมท่อ เรามีคู่มือปฏิบัติของผู้รับจ้างว่ามีลำดับขั้นตอนในการทำงานอย่างไรบ้าง โดยขั้นตอนสุดท้ายของการซ่อมคือการแช่คลอรีนตาม มาตรฐาน AWWA (American Water Works Association) แล้วเปิดน้ำทิ้ง จากนั้นต้องวัดคุณภาพน้ำประปาเพื่อให้ได้คุณภาพตามมาตรฐาน ก่อนเปิดไปให้ผู้ใช้น้ำ โดยมีนักวิทยาศาสตร์ไปตรวจสอบอีกรอบ

เรื่องความสะอาดภายในท่อประปา ถ้าเป็นอุโมงค์ส่งน้ำขนาดใหญ่ ข้างนอกเป็นคอนกรีต ตรงกลางเป็นเหล็กเหนียวแล้วเคลือบด้วยวัสดุ Food Grade ส่วนท่อประปาอื่น ๆ เช่น ท่อ PVC หรือ HDPE เป็นท่อที่ใช้กับน้ำประปาได้

ท่อน้ำประปาทุกท่อมีอายุ ซึ่งต้องเปลี่ยนตามกำหนด แม้แต่มิเตอร์น้ำ การประปาก็เปลี่ยนตามอายุการใช้งานเมื่อครบกำหนดโดยไม่มีค่าใช้จ่าย

ดังนั้น ประชาชนมั่นใจได้ในเรื่องมาตรฐานการผลิตน้ำประปาปลอดภัย ไม่ว่าจะเป็นกระบวนการผลิต การวางท่อ โดยปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์ของการประปานครหลวงจะออกเก็บตัวอย่างน้ำในพื้นที่ 3 จังหวัดทุกวันตามเกณฑ์ขององค์การอนามัยโลก (WHO) นอกจากนั้นเรายังทำงานร่วมกับกรมอนามัย และมหาวิทยาลัยของรัฐ ซึ่งเป็นองค์กรภายนอกที่จะเข้ามาประเมินมาตรฐานในการดำเนินงานของเราอย่างสม่ำเสมอ

ไขปัญหาน้ำไม่สะอาดเพราะอะไร

การประปานครหลวงมีขอบเขตอำนาจดูแลความสะอาดของน้ำประปา ตั้งแต่ต้นทางการผลิตไปจนถึงมิเตอร์หน้าบ้านของประชาชน หลังจากนั้นเป็นพื้นที่ของเอกชน เราไม่สามารถเข้าไปดูแลได้ ซึ่งมีปัจจัยหลายอย่างที่ทำให้คุณภาพน้ำประปาลดลง โดยเฉพาะเรื่องถังพักน้ำภายในบ้าน ถ้าตั้งอยู่ในบริเวณที่ก่อให้เกิดการปนเปื้อน หรือตั้งอยู่กลางแดด อุณหภูมิที่สูงขึ้นจะส่งผลให้คลอรีนระเหยไปเร็วกว่าปกติ น้ำที่ไม่มีคลอรีนอาจทำให้แบคทีเรียสามารถเจริญเติบโตขึ้นมาได้

น้ำประปาเป็นเหมือนเส้นเลือด น้ำจะเคลื่อนที่ตลอดเวลา เรามีหน่วยงานควบคุมการจ่ายน้ำ ซึ่งมีหน้าที่บริหารน้ำในท่อประปาทั่วพื้นที่ 3 จังหวัด มีความยาวรวมแล้วกว่า 30,000 กิโลเมตร มีหน่วยงานที่ทำหน้าที่บริหารน้ำประปาในเส้นท่อ จ่ายน้ำให้เคลื่อนที่ตลอดเวลา นอกจากนั้นยังเฝ้าระวังและตรวจสอบเรื่องแรงดันตลอดเวลา

ประชาชนจึงควรตรวจสอบว่ามีท่อประปาในบ้านแตกหรือรั่วหรือไม่ ถังเก็บน้ำสะอาดหรือไม่ ถังพักน้ำกับจำนวนคนที่ใช้น้ำในบ้านควรสมดุลกัน เพื่อไม่ให้ถังเก็บน้ำไว้นานเกินไป ปัญหาส่วนใหญ่ของถังพักน้ำคือมีตะกอนความขุ่นปริมาณน้อย ๆ อยู่ก้นถัง เราก็ต้องล้างถังพักน้ำบ้าง แต่กว่าจะเกิดตะกอนก็นานหลายปี ถังพักน้ำบ้านผมใช้มา 10 ปีแล้วยังไม่มีเลย ปัจจุบันการประปานครหลวงมีบริการล้างถังพักน้ำด้วย

สำหรับบ้านพักอาศัยทั่วไปจะมีน้ำประปาค้างอยู่ในท่อเป็นปกติ เพราะไม่ได้เปิดน้ำทิ้งไว้ตลอดเวลา ดังนั้นหากต้องการใช้น้ำเพื่อการบริโภค ควรเปิดก๊อกให้น้ำไหลก่อนสักครู่ เพื่อให้น้ำที่ค้าง อยู่ในท่อไหลออกไปก่อน จึงค่อยรองน้ำมาดื่ม

สุดท้ายขอให้ประชาชนมั่นใจในคุณภาพของน้ำประปา เพราะเราควบคุมคุณภาพตั้งแต่การเลือกแหล่งน้ำดิบ กระบวนการผลิตน้ำประปาไปจนถึงมิเตอร์น้ำของทุกบ้าน

นอกจากรู้ถึงแหล่งต้นน้ำที่เราต้องอุปโภคและบริโภคแล้ว เรามาดูเทคนิคในการดื่มน้ำเพื่อให้สุขภาพแข็งแรงกันบ้างดีกว่า

HOW-TO ดื่มน้ำลดหุ่น

หนังสือดื่มน้ำอุ่นลดหุ่น โดยสำนักพิมพ์อมรินทร์สุขภาพ แนะนำดังนี้

1. ดื่มน้ำอุ่นหลังตื่นนอนตอนเช้า โดยให้ดื่มน้ำอุ่นที่มีอุณหภูมิประมาณ 40 – 50 องศาเซลเซียส 1 แก้ว

2. อย่าเพิ่งกลืน เมื่อดื่มน้ำอุ่นอึกแรก อย่าเพิ่งรีบกลืนให้กลั้วคอทำความสะอาดช่องปากแล้วค่อยบ้วนทิ้ง เพราะการกลั้วคอจะช่วยทำความสะอาดช่องปากในตอนเช้าวิธีนี้สามารถเพิ่มภุมิคุ้มกันโรคในช่องปากได้

3. ค่อย ๆ ดื่ม ขณะดื่มน้ำอุ่น ห้ามดื่มอึกใหญ่โดยเด็ดขาด ให้ค่อยๆดื่มน้ำลงท้องเพื่อกระตุ้นอวัยวะภายในช้าๆอย่างนุ่มนวล น้ำ 1 แก้วควรใช้เวลาดื่มประมาณ 10 นาทีจึงจะเหมาะสมที่สุด วิธีนี้เป็นการฝึกความอดทนและจดจ่ออยู่กับความรู้สึกของร่างกาย

4. ให้ดื่มน้ำอุ่นที่มีอุณหภูมิสูงกว่าอุณหภูมิผิวหนังหรือประมาณ 40 – 50 องศาเซลเซียสซึ่งเป็นอุณหภูมิที่พอเหมาะ เพราะไม่ร้อนและไม่เย็นเกินไป ซึ่งจะทำให้กระบวนการเคมีที่สลายโมเลกุลใหญ่ทำงานดีขึ้น

ดื่มน้ำเพื่อระบบเผาผลาญ

ผลวิจัยจาก Institute for Public Health and Water Research และ Virginia Tech University ประเทศสหรัฐอเมริกา ระบุว่า น้ำเปล่าที่เราดื่มนั้น สามารถช่วยให้เกิดการเผาผลาญไขมันและน้ำตาลในร่างกายได้ เพราะน้ำทำให้อุณหภูมิในร่างกายลดลง จึงเกิดการเผาผลาญพลังงานเพิ่มขึ้นเพื่อให้เกิดสมดุลความร้อน ส่งผลให้สารอาหารและพลังงานถูกเผาผลาญตามไปด้วย จึงช่วยลดปริมาณไขมันส่วนเกินสะสม

หนังสือดื่มน้ำอุ่นลดหุ่น สำนักพิมพ์อมรินทร์สุขภาพ แนะนำว่า การดื่มน้ำอุ่นจะช่วยให้กระบวนการแคแทบอลิซึมทำงานหนักขึ้น อุณหภูมิในร่างกายจึงสูงขึ้น ทำให้ระบบเผาผลาญไขมันทำงานได้ดี

ทั้งนี้การดื่มน้ำอุ่นจะช่วยเร่งอัตราการเผาผลาญ เมื่อดื่มน้ำอุ่น ระดับอุณหภูมิที่ร่างกายรับรู้จะเท่ากับความร้อนเมื่อร่างกายใช้พลังงานขณะออกกำลังกาย จึงช่วยเผาผลาญไขมันและทำให้น้ำหนักตัวลดลงได้ และเนื่องจากน้ำอุ่นมีอุณหภูมิใกล้เคียงกับอุณหภูมิร่างกาย จึงเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ในการรักษาอุณหภูมิร่างกายให้เป็นปกติ

นอกจากนี้แม้แต่ส่วนประกอบที่เป็นของเหลวในบรรดาน้ำแกง น้ำชาก็ยังไม่อบอุ่นพอสำหรับร่างกายเท่าน้ำอุ่น ขณะเดียวกันถ้าคุณดื่มน้ำเย็นอุณหภูมิที่ต่ำจะทำให้กระเพาะอาหารเกิดความเย็นจนประสิทธิภาพการทำงานลดลง ในสภาวะเช่นนี้กระเพาะอาหารจะไม่สามารถแยกแยะระหว่างสารอาหารที่ร่างกายต้องการกับส่วนประกอบที่ร่างกายไม่ต้องการจากอาหารทั้งหลายที่รับเข้ามาได้ จนกลายเป็นภาระของร่างกายในที่สุด

ข้อมูลจาก นิตยสารชีวจิต ฉบับที่ 589

บทความอื่นที่น่าสนใจ