รู้หรือไม่ อุนจิบอกปัญหาสุขภาพได้นะ

หลังจากที่เรากินอาหาร กระเพาะจะทำหน้าที่ย่อย เพื่อส่งสารอาหารไปเลี้ยงร่างกาย และส่วนที่เหลือจากการย่อยและการดูดซึมนี่แหละ ที่จะกลายเป็นกากอาหารและถูกขับออกมาเป็นอุจจาระ ซึ่งอุนจิของเราสามารถบอกปัญหาสุขภาพเบื้องต้นได้

ทั้งนี้ ลักษณะของอุจจาระและการขับถ่ายจะแตกต่างกันไป โดยขึ้นอยู่กับอาหารที่กินและสุขภาพของเรา อุจจาระจึงเป็นสิ่งหนึ่งที่บอกถึงภาวะสุขภาพได้ ดังนั้นการสังเกตรูปร่าง ลักษณะ และสีของอุนจิอย่างสม่ำเสมอจึงเป็นเหมือนการเช็กปัญหาสุขภาพเบื้องต้นที่ทำได้ง่ายๆ

การขับถ่ายที่ดีควรมีลักษณะอย่างไร?
การขับถ่ายที่ดี คือการที่ร่างกายสามารถขับอุจจาระออกมาได้ทุกวัน โดยเฉลี่ยวันละ 1 ครั้ง และไม่เกิน 3 ครั้ง เวลาขับถ่ายทำได้ง่าย สะดวก และอุจจาระที่ออกมามีลักษณะนิ่มแต่ไม่เหลวเละ

ตรงข้ามกับผู้ที่มีปัญหา ‘ท้องผูก’ อาจดูจากการถ่ายอุจจาระได้น้อยครั้งกว่าปกติ หรือน้อยกว่า 3 ครั้งต่อสัปดาห์ ร่วมกับมีความผิดปกติในขณะขับถ่าย อย่างเช่น การใช้เวลานาน ต้องใช้น้ำฉีด หรือนิ้วช่วยล้วง รวมถึงรู้สึกขับถ่ายได้ไม่สุด ถ่ายออกมาน้อย อุจจาระมีลักษณะแข็ง เป็นเม็ด ผิวขรุขระ หรือแห้งแตก ทำให้รู้สึกอึดอัดแน่นท้อง แต่ถ้ามีการขับถ่ายมากกว่า 3 ครั้งต่อวัน ก็อาจหมายถึงร่างกายมีสภาวะที่ผิดปกติได้เช่นกัน

สีอุจจาระ บอกโรค

สีน้ำตาลและเหลือง

คือ สีอุจจาระของคนสุขภาพดี การทำงานของระบบย่อยและทางเดินอาหารเป็นปกติ อุจจาระ ที่สีค่อนไปทางน้ำตาลอาจเกิดจากน้ำดีในตับที่ทำหน้าที่ระหว่างการย่อยอาหาร แต่ถ้าอุจจาระเป็นสีเหลืองจางๆ มีความมันและกลิ่นเหม็น อาจเกิดจากไขมันส่วนเกินที่อยู่ในอุจจาระ ซึ่งบ่งบอกว่าน้ำดีมีปัญหา หรือเป็นสัญญาณของความผิดปกติในระบบย่อยหรือระบบดูดซึมอาหารของลำไส้ หากเป็นติดต่อกันหลายวัน  ควรพบแพทย์เพื่อทำการวินิจฉัย

อุจจาระสีเขียว

การรับประทานผักใบเขียวปริมาณมากอาจทำให้อุจจาระเป็นสีเขียว แต่หากมีอุจจาระเหลวร่วมด้วย อาจเป็นอาการเริ่มต้นของโรคท้องร่วง หรือทั้งนี้เกิดจากการทานยาบางชนิดก็เป็นได้

อุจจาระสีดำ

อาจเป็นสัญญาณเตือนว่ามีเลือดออกในระบบทางเดินอาหารส่วนต้น โดยเฉพาะหากมีสีดำเข้มเหมือนยางมะตอย ควรต้องรีบไปพบแพทย์ เพื่อทำการตรวจระบบทางเดินอาหาร ยิ่งไปกว่านั้นหากอุจจาระเป็นสีดำบ่อยๆ โดยไม่ทำการรักษา นั่นอาจหมายถึงคุณกำลังเผชิญอยู่กับมะเร็งลำไส้ใหญ่ แต่ในบางกรณี สีดำของอุจจาระอาจเกิดจากการทานอาหารหรือยาบางชนิด  เช่น ตับหรือเลือด ข้าวเหนียวดำ ลูกหม่อน ยาบำรุงเลือดที่มีธาตุเหล็ก หรือยาแก้ท้องเสียบางชนิด

อุจจาระสีแดง

สีออกโทนแดงส่วนใหญ่เกิดจากการกินอาหาร เช่น บีทรูท  กระเจี๊ยบ มะละกอ แตงโม  หรือเครื่องดื่มสีแดงในปริมาณมาก แต่หากอุจจาระเป็นสีแดงมีเลือดปน  มักเกิดจากริดสีดวงทวาร  หรืออาจเป็นสัญญาณของการมีเลือดออกทางเดินอาหารส่วนล่าง เช่น ถุงผนังลำไส้ใหญ่อักเสบ หรืออาจมีเนื้องอก

สีเทา

สีเทาเข้มอาจเกิดจากมีเลือดออกในระบบทางเดินอาหารส่วนต้น หรือรับประทานธาตุเหล็กบำรุงเลือดเช่นเดียวกับอุจจาระสีดำ แต่หากเป็นสีเทาอ่อนคล้ายขี้เถ้า คือสัญญาณเตือนถึงภาวะตับหรือตับอ่อนมีปัญหา นอกจากนี้การที่อุจจาระเป็นสีเทาอ่อนจางเกือบขาว  อาจบ่งชี้ว่าท่อน้ำดีอุดตันส่งผลให้อุจจาระขาดน้ำดี หรือกำลังมีปัญหาที่ตับอ่อน  รวมถึงอาจเกิดจากผลข้างเคียงจากการรับประทานยาบางชนิดมากเกินไป

รูปร่าง อุจจาระ

ก้อนเล็ก แข็ง คล้ายลูกกระสุน หรือขี้กระต่าย

มักเกิดในผู้มีอาการท้องผูก เนื่องจากอุจจาระแห้ง เคลื่อนผ่านลำไส้ได้ยาก หรืออาจเพราะมีอุจจาระค้างในลำไส้เป็นเวลานาน  สาเหตุมาจากการรับประทานอาหารที่มีกากใยไม่เพียงพอ และดื่มน้ำน้อย หรือรับประทานยาที่ส่งผลให้ท้องผูก   หากไม่รีบแก้ไขอาจทำให้มีอาการท้องผูกเรื้อรัง และอาจกลายเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ได้ในที่สุด

ก้อนเล็กๆ หลายก้อนรวมกัน คล้ายเอาลูกกระสุนมาโปะรวมกัน

มองเห็นก้อนเล็กๆ แข็งๆ มารวมกันอย่างชัดเจน เป็นลักษณะของอาการท้องผูกเช่นกัน  ควรเลือกรับประทานอาหารที่มีกากใยเพิ่มขึ้น ดื่มน้ำให้พอเพียง หมั่นออกกำลังกาย ขยับร่างกาย และไม่เครียดจนเกินไป ก็จะช่วยไม่ให้อุจจาระกักอยู่ในลำไส้นานจนเกิดอาการท้องผูก

ทรงรียาวคล้ายไส้กรอก ผิวขรุขระ ค่อนข้างแข็ง

ขับถ่ายได้ไม่ลำบากนัก เป็นอุจจาระที่ปกติแต่ค่อนข้างขาดน้ำ ควรดื่มน้ำให้มากขึ้น

เป็นลำสวยผิวเรียบคล้ายกล้วยหอม

ไม่แข็งหรืออ่อนยุ่ยจนเกินไป   ถือว่าเป็นรูปทรงอุจจาระที่สมบูรณ์และสุขภาพดีที่สุด

แตกๆ แต่เป็นชิ้นสั้นๆ ขับถ่ายง่าย

ยังนับว่าเป็นอุจจาระคุณภาพดี แต่อาจขาดสารอาหารหรือกากใย เนื่องจากการลดน้ำหนักหรือควบคุมอาหาร

กึ่งเหลวกึ่งก้อน

เปื่อยยุ่ย ขับถ่ายง่ายมาก อาการเริ่มต้นของท้องเสีย หรือเนื่องจากแบคทีเรียในลำไส้ไม่สมดุล หากถ่ายเหลวบ่อยๆ อาจส่งผลให้ขาดน้ำ หรือสารอาหารที่จำเป็น   ควรรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ รวมถึงเพิ่มโยเกิร์ตเพื่อปรับสมดุลของแบคทีเรียในลำไส้

อุจจาระเหลวเป็นน้ำ

อาการท้องเสีย ที่อาจหมายถึงมีการติดเชื้อในลำไส้ ควรรับประทานเกลือแร่และจิบน้ำบ่อยๆ หากเป็นติดต่อกันมากกว่า 1 วัน ควรรีบพบแพทย์

ขอบคุณข้อมูล โรงพยาบาลสมิติเวช, โรงพยาบาลพญาไท

บทความอื่นที่น่าสนใจ

แค่กิน ถั่วเหลือง สุขภาพก็ดีขึ้น

คาร์โบไฮเดรต มีประโยชน์ ถ้ากินเป็น

ข้อควรระวังของการกิน โยเกิร์ต และวิธีกินโยเกิร์ตให้ถูกวิธี