ความอ้วน ที่มากับ 7 อันตรายและโรค ที่เราควรระวัง

กำลังลดน้ำหนัก คือประโยคสุดฮิตติดปากคนยุคนี้ไปแล้วหลายคนรอบกายเราไม่ว่าจะอวบ อ้วน หรือแม้แต่ดูผอมเพรียวรวมไปถึงคนที่เสี่ยงจะเป็นโรคที่มากับน้ำหนักที่เกินเกณฑ์ก็ล้วนแต่ “กำลังลดน้ำหนัก” ด้วยวิธีสารพัดสารพัน จนไม่รู้ว่าอันไหนดี และบางวิธีก็ดูอันตรายเกินไป

ความอ้วน ที่มากับ 7 อันตรายและโรค ที่เราควรระวัง

ชีวจิต เลยอยากคลายความสงสัยด้วยการไปศึกษาหาข้อมูลและคำแนะนำเกี่ยวกับวิธีปฏิบัติตัวเพื่อการลดน้ำหนักที่ถูกต้องและกำลังเป็นเทรนด์จากทั่วทุกมุมโลก ทั้งข้อมูลวิชาการจากแพทย์ นักโภชนาการ และฟิตเนสเทรนเนอร์ชื่อดังที่ล้วนปฏิบัติตามได้ง่าย ๆ ที่บ้าน เพียงคุณเติมความมีวินัยเข้าไป เรารับรองเลยว่ารูปร่างและสุขภาพที่ดีจะเป็นของคุณในสักวันอย่างแน่นอน

แต่ก่อนจะไปเปิดโลกตามเทรนด์ลดน้ำหนักสำหรับปีหน้า เราขอให้คุณเข้าใจก่อนว่า การลดน้ำหนักนั้นไม่ใช่ประโยชน์เพื่อความสวยงามเพียงอย่างเดียว แต่หมายถึงสุขภาพดีที่ห่างไกลโรคต่าง ๆ อีกด้วย

อันตรายและโรคที่มา กับ ความอ้วน ภาวะน้ำหนักเกินมาตรฐานหรือที่เห็นได้ด้วยตาว่า “อ้วน” ไม่ได้เป็นปัญหาด้านความสวยงามเท่านั้น แต่ความอ้วนอาจนำพาโรคและปัจจัยเสี่ยงถึงแก่ชีวิตเราได้มาดูกันค่ะว่า โรคและปัจจัยเสี่ยงที่เกิดจากความอ้วนมีอะไรบ้าง

ทำไมต้องลดอ้วน

สิ่งสำคัญที่สุดของคนอยากลดอ้วน ลดพุงลดโรค ก็คือการยอมรับความจริงข้อแรกที่ว่าไม่มียาวิเศษชนิดใดช่วยคุณได้ ไม่มีหนทางใดลดไขมันเฉพาะส่วน และไม่มีวันเป็นไปได้ที่จะประสบความสำเร็จในชั่วข้ามคืน

หลักการพื้นฐานแต่เป็นสุดยอดของหนทางที่ว่ามานี้ จึงมีทางเลือกให้แค่สองทางที่ต้องทำควบคู่กันไป หนึ่งคือ การเอาไขมันที่มีอยู่แล้วในร่างกายออกไป และสองคือ การควบคุมไม่เอาไขมันส่วนเกินเพิ่มเข้าไปในร่างกายอีก ด้วยการออกกำลังกายควบคู่ไปกับการควบคุมอาหาร

แพทย์หญิงสาริษฐา สมทรัพย์ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านผิวหนังและความงามและคอลัมนิสต์ประจำนิตยสาร ชีวจิต ได้ให้ข้อมูลเรื่องการลดความอ้วนกับกลุ่มคนที่ต้องลดความอ้วนไว้ดังนี้

ในทางทฤษฎี อ้วนหรือผอมสามารถวัดได้จากค่าต่าง ๆ เช่น ค่าดัชนีมวลกาย (Body Mass Index : BMI) อัตราส่วนรอบเอวต่อส่วนสูง (Waist-height Ratio : WHtR) และอัตราส่วนรอบเอวต่อรอบสะโพก (Waist-hip Ratio : WHR) ซึ่งทางยุโรปกับเอเชียจะมีค่ามาตรฐานต่างกัน แต่ในทางปฏิบัติแล้วพบว่า ความพึงพอใจในรูปร่างและน้ำหนักนั้นเป็นเรื่องของแต่ละบุคคล แต่ไม่ว่าจะอย่างไร น้ำหนักตัวที่มากเกินไปทำให้เสี่ยงต่อการเกิดโรคต่าง ๆ เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูงโรคของหลอดเลือดหัวใจ

นอกจากนี้ผลวิจัยจากสมาคมแพทย์โรคหัวใจแห่งยุโรป (European Society of Cardiology : ESC) เมื่อปี 2012 โดยเก็บข้อมูลจากผู้ป่วยกว่า 12,785 คน ตลอดระยะเวลา 14 ปี คำนวณหาดัชนีมวลกายซึ่งเป็นอัตราส่วนของไขมันในร่างกายต่อความสูง และอัตราส่วนของเอวต่อสะโพก เพื่อหาอัตราเสี่ยงของการเกิดโรคต่าง ๆ โดยผลการวิจัยพบว่า คนอ้วนลงพุงและมีไขมันหน้าท้องมากนั้น มีแนวโน้มที่จะเสียชีวิตจากโรคต่าง ๆ มากกว่าคนที่มีรูปร่างดี

ทั้งนี้ผลการศึกษายังพบว่า ผู้ที่มีน้ำหนักตัวปกติแต่มีขนาดรอบเอวมากมีความเสี่ยงที่จะเสียชีวิตจากโรคต่าง ๆ มากกว่าผู้ที่มีน้ำหนักตัวปกติและขนาดรอบเอวปกติ 2.1 เท่าเลยทีเดียว

1.แล้วโรคร้ายที่ว่ามีอะไรบ้าง ไปตามต่อกันเลยค่ะ เสี่ยงตาย หยุดหายใจขณะหลับผลการวิจัยที่ตีพิมพ์ใน New England Journal of Medicine พบว่า เมื่อเปรียบเทียบกับคนที่มีสุขภาพดีไม่สูบบุหรี่ และไม่มีไขมันหน้าท้อง ผู้ที่อ้วนลงพุงนั้นจะทำให้การทำงานของปอดลดลง ซึ่งเมื่อเกิดขึ้นเป็นเวลานาน ทางเดินหายใจจะหดแคบลง และก่อให้เกิดโรคปอดเรื้อรังอย่างโรคหืดตามมาได้ นอกจากนี้ยังเสี่ยงต่อการเกิดภาวะหยุดหายใจขณะหลับอีกด้วย

อย่างที่ทราบกันว่าคนอ้วนส่วนใหญ่มักจะมีปัญหานอนกรน ซึ่งในทางการแพทย์เรียกการนอนกรนว่า ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ เกิดจากการที่ปอดขยายตัวได้ไม่เต็มที่ ส่งผลให้ระบบหายใจผิดปกติ และในบางรายอาจหยุดหายใจขณะหลับไปเลยก็ได้

2.โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคอ้วนมักทำให้เกิดภาวะเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดโดยตรง เนื่องจากระดับของไขมันคอเลสเตอรอลและไขมันสะสมในร่างกายสูงกว่าปกติ ส่งผลให้หลอดเลือดหนาขึ้น หลอดเลือดแดงจึงตีบแคบ ทำให้เลือดไหลเวียนได้น้อย จนเกิดหลอดเลือดอุดตันในที่สุดและอาจพัฒนากลายเป็นภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตายได้

3.เพิ่มความเสี่ยงโรคเบาหวาน ไขมันในช่องท้องเป็นไขมันที่พบในคนที่มีภาวะอ้วนลงพุง ไขมันนี้ส่งผลกระทบต่อระบบเผาผลาญในร่างกายทำให้ตัวรับสัญญาณของฮอร์โมนอินซูลินทำงานผิดปกติจึงควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ไม่มีประสิทธิภาพ ทำให้เสี่ยงต่อการป่วยเป็นโรคเบาหวานเพิ่มขึ้นนั่นเอง

4.เสี่ยงโรคสมองเสื่อมและอัลไซเมอร์ ยิ่งรอบเอวคุณหนามากเท่าไร ก็ยิ่งเสี่ยงต่อภาวะสมองเสื่อมและโรคอัลไซเมอร์มากขึ้นเท่านั้น โดยพบว่าผู้อ้วนลงพุงทำให้เซลล์สมองเสื่อมไวกว่าคนปกติ เพราะไขมันจะไปอุดตันในเส้นเลือดทำให้เลือดไหลเวียนขึ้นไปเลี้ยงเซลล์สมองไม่สะดวก สมองจึงขาดออกซิเจนและทำให้เซลล์ตาย ซึ่งก่อให้เกิดโรคอัลไซเมอร์ตามมาได้

5.เสี่ยงโรคมะเร็ง ผลการสำรวจของกองทุนวิจัยมะเร็งโลก (World Cancer Research Fund : WCRF) พบว่า ผู้หญิงที่อ้วนขึ้นมีแนวโน้มเสี่ยงโรคมะเร็งเต้านมเพิ่มขึ้นประมาณร้อยละ 4 อีกทั้งยังเพิ่มความเสี่ยงโรคมะเร็งหลอดอาหารมะเร็งลำไส้ มะเร็งตับอ่อน และมะเร็งปากมดลูกด้วย แม้จะไม่สูบบุหรี่หรือดื่มแอลกอฮอล์เลยก็ตาม

ทั้งนี้สาเหตุที่ผู้หญิงอ้วนเสี่ยงต่อโรคมะเร็งเต้านมและมะเร็งต่าง ๆ เพราะภาวะอ้วนหรือภาวะที่ร่างกายมีไขมันเลว (LDL) เยอะเกินไป ทำให้เซลล์อักเสบและอาจพัฒนาเป็นเซลล์มะเร็งตามจุดต่าง ๆ โดยเฉพาะมะเร็งเต้านม

แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าคนอ้วนทุกคนจะเสี่ยงโรคมะเร็งเต้านมเพียงแต่โอกาสเสี่ยงจะมีมากกว่าสาว ๆ ที่มีน้ำหนักตัวพอดีเท่านั้น

6.โรคข้อเสื่อม การมีน้ำหนักตัวเกินกว่ามาตรฐานมาก ๆ ทำให้ข้อต่อต้องรับน้ำหนักมากตามไปด้วย ส่งผลให้กระดูกอ่อนซึ่งทำหน้าที่ป้องกันข้อต่อค่อย ๆ เสื่อมสภาพลง จนเป็นเหตุให้รู้สึกปวดตามบริเวณที่เป็นกระดูกข้อต่อ เช่น หลัง สะโพก และหัวเข่า และทำให้เกิดโรคข้อเสื่อมในระยะยาวได้ซึ่งการควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติช่วยเยียวยาอาการนี้ได้

7.ปัญหาสุขภาพอื่นๆ โรคอ้วนอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ได้ เช่น อาการปวดหลังเรื้อรัง โรคเก๊าต์ โรคกรดไหลย้อน และปัญหาสุขภาพจิตอย่างการขาดความมั่นใจในตนเอง มีอาการเก็บตัวและเสี่ยงต่อการเป็นโรคซึมเศร้าเป็นต้น

เรื่อง ชวลิดา เชียงกูล ภาพประกอบจาก iStock

นิตยาสารชีวจิต เล่มที 509 ปีที่ 22 : 16 ธันวาคม 2562